عربستان تلاش خود را برای پیشی گرفتن از امارات و قطر به عنوان قطب تجاری، فرهنگی و ژئو استراتژیک خلیج فارس افزایش داده است و اخیرا به دنبال چالش کشیدن همسایگان کوچک خود در زمینه تبدیل این کشور به مهم‌ترین مقصد ورزشی در خاورمیانه پس از انتخاب قطر در میزبانی جام‌جهانی 2022 است.
عربستان سعودی همچنین در تلاش است تا در مدیریت بنادر و ترمینال‌های منطقه‌ای که تاکنون تحت سلطه امارات و تا حدودی قطر بوده‌اند، سهمی داشته باشد.
رقابت عربستان با امارات
عربستان تلاش خود را برای تحکیم موقعیتی که می‌خواهد در خاورمیانه در اوایل سال جاری به دست آورد، آغاز کرد و در فوریه سال جاری اعلام کرد که تا سال 2024 تجارت خود را با شرکت‌های بینالمللی که دفتر مرکزی آنها در این کشور نیست، متوقف خواهد کرد. اقدامی که می‌تواند به عنوان تلاشی برای کاهش سلطه امارات به عنوان مرکز تجاری شورای همکاری خلیج فارس تعبیر شود. آنچه که به طور فزاینده‌ای روشن است این است در منطقه‌ای که به سمت آینده پس از نفت می‌رود، طرح های متنوع امارات و عربستان سعودی مطمئنا رقابت بیشتری بین آنها ایجاد می‌کند.
بر خلاف عربستان سعودی، امارات متحده عربی طبق طبقه بندی بانک جهانی 2020 در رتبه 16 در شاخص سهولت انجام تجارت قرار دارد ، در حالی که ریاض در رتبه 62 قرار دارد.
در نتیجه، دبی با فضای بی حد و حصر تجاری، مدتهاست که به دفتر مرکزی منطقه‌ای ترجیحی شرکت‌های بینالمللی تبدیل شده است و یکی از بانکداران شاغل در امارات متحده عربی این اقدام عربستان را برای به چالش کشیدن آشکار امارات و همچنین رقابت با دبی می‌داند.
عربستان سعودی نیز از نظر کنترل بندر ضعیف است که تحت سلطه بنادر دبی 82 ترمینال دریایی را در بیش از 40 کشور از جمله جیبوتی ، سومالی ، عربستان سعودی ، مصر ، ترکیه و قبرس اداره می‌کند.
به نظر می‌رسد که گسترش کنترل عربستان بر مدیریت بنادر و پایانه‌ها اساساً تحت تأثیر ملاحظات ژئواستراتژیک نیست بلکه شرکت پایانه دروازه دریای سرخ عربستان سعودی با حمایت صندوق سرمایه گذاری عمومی (صندوق ثروت حاکمیت سعودی) اعلام کرد که بنادر را هدف قرار می‌دهد تا واردات حیاتی عربستان سعودی مانند بندرهای مربوط به امنیت غذایی را تأمین کنند.
صندوق سرمایه گذاری عمومی سعودی و شرکت حمل و نقل « کاسکو» چین در ماه ژانویه هر یک 20٪ از سهام شرکت پایانه دریای سرخ را خریداری کردند.
این سرمایه گذاری چینی با ابتکار عمل گسترده تر « کمربند و جاده» چین متناسب می‌باشد که شامل سهام در بنادر و پایانه‌های عربستان سعودی ، سودان ، عمان و جیبوتی ، جایی که چین پایگاه نظامی دارد ، است.
«جینز فلو» مدیرعامل ترمینال دریای سرخ ، با بیان اینکه این شرکت قصد دارد در 5 سال آینده حداقل در 3 بندر بینالمللی سرمایه گذاری کند، افزود: هر سرمایه گذاری به 500 میلیون دلار می‌رسد. تمرکز ما بر بنادر سودان و مصر است که به کشورهای مهم استراتژی امنیت غذایی عربستان تبدیل خواهند شد.
رقابت عربستان با قطر در زمینه مسابقات ورزشی
عربستان با تمرکز بر صنعت ورزشی چندین اهداف از جمله پیشنهاد احتمالی برای میزبانی جام جهانی 2030 دارد.
تمرکز «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی بر رویکرد میزبانی فعالیت‌های ورزشی جهانی در راستای اهداف پنهانی از جمله منحرف کردن افکار جوانان بیکار در عربستان سعودی است.
عربستان گمان می‌کند که از خلال صنعت ورزشی و رقابت با قطر می‌تواند وجهه خود را که به دلیل نقض حقوق بشر از جمله قتل « جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی لکه دار شده است، صیقل دهد.
موسسه حقوق بشری « گرانت لیبرتی» در گزارشی به هزینه‌های هنگفت دولت عربستان سعودی در بخش برگزاری مسابقات ورزشی پرداخت و آن را اقدامی برای ترمیم چهره عربستان در حوزه حقوق بشر دانست.
از این رو محمد بن سلمان 145 میلیون دلار با فدراسیون فوتبال اسپانیا به مدت سه سال قرارداد بسته است. همچنین 15 میلیون دلار برای برگزاری یک مسابقه بینالمللی گُلف هزینه کرده است.33 میلیون دلار برای میزبانی مسابقات قهرمانی بیلیارد و 100 میلیون دلار برای برگزاری مسابقات بوکس در سال 2019 هزینه کرده است.
صادرات نفت همچنان درآمد عربستان خواهد بود
«فهد نزار» سخنگوی سفارت عربستان در واشنگتن گفت: چشم‌انداز 2030 محمد بن سلمان برای تنوع بخشیدن به اقتصاد عربستان و توقف وابستگی آن به صادرات نفت ، ایجاد ورزش حرفه‌ای و صنعت ورزش را یکی از اهداف خود قرار داده است.
وی افزود: عربستان افتخار میزبانی و پشتیبانی از مسابقات مختلف ورزشی را دارد که این امر ورود ورزش‌های جدید و ورزشکاران بین المللی را به کشورمان ممکن می‌سازد.
شکست ولیعهد سعودی در پروژه 2030 برای ایجاد متنوع سازی اقتصاد عربستان و همچنین کاهش درآمدهای نفتی باعث شده، عربستان به صنعت ورزشی روی آورد. تمرکز بیشتر عربستان بر صنعت ورزش نشان می‌دهد که عربستان از تصمیم خود برای تمرکز بر بخش انرژی عقب نشینی کرده است.
شاهزاده «عبدالعزیز بن سلمان» وزیر انرژی عربستان سعودی و برادر ولیعهد سعودی اخیرا توصیه آژانس بینالمللی انرژی را مبنی بر اینکه «جهان برای رسیدن به سطح کربن خنثی تا سال 2050 باید سرمایه گذاری در نفت و گاز را متوقف کند» را مانند دنباله‌ای برای فیلم لالا لند خوانده و با این توصیه مخالفت کرد.
سعودی‌ها بر این باورند که تقاضا در آسیا برای سوخت‌های فسیلی همچنان افزایش خواهد یافت حتی اگر در غرب کاهش یابد و سایر تولیدکنندگان خلیج فارس (از جمله امارات و قطر) نیز استراتژی مشابهی را دنبال می‌کنند. اما این به معنای آن نیست که عربستان سعودی قصد دارد نفت کمتری تولید کند و به معنای آن نیست که عربستان سعودی درصدد توقف تامین مالی پروژه‌های جدید نفت و گاز است.
درآمد نفتی عربستان سعودی که برای تامین مالی هر گونه برنامه انرژی سبز مورد استفاده قرار خواهد گرفت، در یک سال و نیم گذشته کاهش پیدا کرده و شرکت دولتی آرامکوی سعودی ناچار شده است برای پرداخت سود نقدی سنگین به دولت که بزرگترین سهامدارش است، اوراق قرضه منتشر کند.
یک تحلیلگر سعودی گفت: ورزش ، سرگرمی، گردشگری و معدن ، به همراه سایر صنایع پیش‌بینی شده در چشم انداز 2030 ، توسعه‌های ارزشمندی برای اقتصاد عربستان است که اهداف اقتصادی و غیر اقتصادی متعددی را دنبال می‌کند.
