سومین دور از گفت‌وگو‌های وین در حالی هفته گذشته به پایان رسید که هر یک از طرفین اعتراف کردند که هر چند اوضاع در حال پیش روی است، اما مسیر هنوز پر تلاطم به نظر می‌رسد. هر چند که در این دور از گفت‌وگو‌ها شایعات زیادی از گراند هتل وین به بیرون درز کرد و برخی از رسانه‌ها ادعا‌های زیادی را مطرح کردند، اما در کلام دیپلمات ها، اوضاع آنقدر‌ها هم تکان نخورده و نیازمند گفت‌وگو‌های بیشتر و عمیق‌تر در هفته پیش روست.
با این حال به نظر می‌رسد که اتفاقات اخیر وین به اندازه‌ای جلو رفته که مقامات رژیم صهیونیستی همه توان خود را برای جلوگیری از بازگشت بایدن به برجام به کار گرفته اند. در ادامه قرار است جمعه ۱۷ اردیبهشت که ایران و گروه ۴+۱ بازهم در وین در راستای ادامه نشست کمیسیون مشترک برجام دور هم جمع شوند.
کیومرث یزدان پناه دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره نشست کمیسیون مشترک برجام، گفت: به نظر می‌رسد رضایت به کف خواسته‌ها، دستاورد اولیه مذاکرات وین تا ۲۸ خرداد خواهد بود و طرفین رضایت می‌دهند که در مرحله اول به منظور جلب اعتماد یکدیگر اقداماتی را ولو اندک در راستای راهگشایی به منظور احیای برجام بردارند.
او افزود: به نظر می‌رسد که جمهوری اسلامی ایران پذیرفته که به واسطه برخی اقدامات دولت آمریکا در راستای برخی از تحریم‌ها و محدودیت‌ها خواسته‌های طرف مقابل را بپذیرد و آن چیزی که از برآیند مذاکرات و خروجی آنها مشخص است که بعضا برخی از قسمت‌های آن مبهم هستند، این است که استمرار مذاکرات در سیاست انتظار به بعد از نتایج انتخابات ریاست جمهوری موکول خواهد شد.
شباهت عجیب مذاکرات وین به مذاکرات بهار سال ۹۲
یزدان پناه ادامه داد: این مرحله از مذاکرات در وین اگرچه یک چشم انداز نسبتا کم سو و روشنی برای آینده برای احیای برجام باز می‌گذارد، اما شباهت‌های عجیبی به مذاکرات بهار سال ۹۲ دارد، در آنجا هم علی رغم اینکه مذاکرات در آستانه دستیابی به نتیجه نهایی بود به واسطه اینکه ایران درگیر رقابت‌های انتخاباتی شد، متاسفانه تیم مذاکره کننده ایرانی کم کاری‌هایی را آن زمان به صورت محسوس و ملموس نسبت به سرانجام مذاکرات داشت که به سیاست انتظار بعد از انتخابات ریاست جمهوری موکول شد، در نتیجه تقریبا بیش از ۸ سال کشور ما را به صورت فرسایشی درگیر برنامه جامع اقدام مشترک کرد.
او افزود: ایران باید حواسش را جمع کند با قاطعیت و پافشاری بر خواسته خود اجازه ندهد دوباره تعهدی را بپذیرد که در نهایت به ضرر کشور ما تمام شود و خروجی آن ملموس نباشد.
نقش کمرنگ اروپا در وین
دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران با اشاره به نقش کمرنگ اروپا در مذاکرات وین، گفت: اروپایی‌ها نقش کم رنگی در مذاکرات وین پیدا کرده‌اند و خلاف تصور که استنباط می‌شد اروپایی‌ها محکم به میدان بیایند و خواسته‌های به حق ایران را مبنا قرار دهند و آمریکا را مجاب به این کار کنند ، اما با سیاست ترفندی اروپا مواجه شدیم که اتفاقا این مسئله فرصتی برای ماست که با بهره گیری از ظرفیت دو قدرت بزرگ جهانی یعنی چین و روسیه زمینه را برای محکم‌تر کردن نسخه جدید برجام فراهم کند، از طرف دیگر به سمت کشور‌های ذی نفوذ دیگری برود که در فرایند مذاکرات می‌تواند بر طرف آمریکایی تاثیر گذار باشند.
او افزود: اکنون بهترین فرصت است که ایران از ابزار‌های دیپلماسی و قدرت استفاده کند و کشور‌های دیگری مانند استرالیا، ژاپن و حتی کره جنوبی به عنوان سه قطب قدرت بزرگ اقتصادی و نظامی قاره آسیا کمک و هم فکری بگیرد تا به آمریکا فشار بیاورند.
یزدان پناه ادامه داد: اکنون فرصت بسیار خوبی برای ایران است که در این مقطع زمانی به بهترین شکل ممکن برجام را احیاء کند و بسیاری از تحریم‌ها را به خصوص تحریم‌های راهبردی، بانکی و نفتی را به طور کامل بردارد، اجازه ندهد که آمریکایی‌ها زمان بخرند، بازی را به سیاست انتظار برای ایران تبدیل کنند و به بعد از نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در ایران موکول کنند.
دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران اضافه کرد: موکول کردن نتیجه مذاکرات به بعد از انتخابات ایران دو آسیب جدی در پی دارد، نخست اینکه نتیجه‌ای مشابه نتیجه مذاکرات آلماتی قزاقستان در سال ۹۲ را رقم بزند که برای ایران به هیچ وجه مثبت و سازنده نبود، نکته دوم اینکه این مسئله ممکن است در داخل کشور هم دست آویز رقابت‌های انتخاباتی قرار بگیرد و منافع ملی قربانی اهداف و مطامع مقطعی احزاب و گروه‌های برجسته سیاسی برای انتخابات ریاست جمهوری و نتایج حاصل آن شود که به نظر می‌رسد به صلاح نیست.
تیم مذاکره کننده نیاز به حمایت، کنترل و نظارت دارد
او با تاکید بر اینکه نباید وزارت خارجه را در این مقطع به هیچ وجه در عرصه داخلی و خارجی تنها گذاشت، تصریح کرد: تیم مذاکره کننده اکنون در بالاترین سطح ممکن نیاز به حمایت، کنترل و نظارت سیستم‌های بالادستی و فرابالادستی دارد و از طرف دیگر تلاش برای جلب رضایت برخی از دوستان و رقبای خوب منطقه‌ای و قاره‌ای ایران است که با استمداد از آنها تلاش شود آمریکا را تحت فشار بگذارند و واشنگتن خواسته‌های برحق ایران را مورد توجه قرار دهد و ایران به توافقات حداقلی اکتفا نکند و حتما در این مرحله آن گام‌های اساسی و سازنده بردارد و اجازه ندهد مذاکرات دچار فرسایش شود و به سیاست انتظار به بعد از نتایج انتخابات منجر شود، چراکه در غیر این صورت تردیدی نیست که چیزی مشابه مذاکرات سال ۹۲ اتفاق بیفتد و ما سال‌ها سال گرفتار فرسایش ناشی از مذاکرات و خسارت مرگبار آن خواهیم شد.
یزدان پناه با بیان اینکه احیای برجام در راه است، گفت: این می‌تواند نقطه عطفی برای کشورمان باشد، اما مهم‌ترین مسئله کمیت و کیفیت احیای آن است که باید مراقب بود تا ضعیف و مبتدیانه تنظیم نشود و با توجه به تجربیات تلخی که در راستای مذاکرات تا به امروز کسب کردیم از آن به نحو احسن بهره بگیریم.
دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران تاکید کرد: مذاکرات وین آخرین گام و مناسب‌ترین فرصت برای ایران است تا از مذاکرات طولانی مدت و پر هزینه هسته‌ای، میوه واقعی، پایدار و برای تمام فصول برداشت کند و در هیجان و دلداده میوه نوبر بهاری باقی نماند.
