خرداد سال ۱۴۰۰ با برگزاری چهار انتخابات مختلف، ماه پر انتخاباتی است که شاید در سال‌های اخیر کم‌تر شاهد آن بودیم. ریاست جمهوری، شوراها، میان‌دوره‌ای مجلس شورای اسلامی و میان‌دوره‌ای خبرگان، انتخاباتی است که کم‌تر از ۴ ماه دیگر باید منتظر برگزاری آن‌ها باشیم.
در کنار افرادی که خود را برای ریاست جمهوری آماده می‌کنند و با اما و اگر فراوان برای نامزدی در انتخابات اعلام آمادگی کرده‌اند، گروه‌هایی هم به دنبال تشکیل تیم برای حضور در انتخابات شوراها هستند و رویای رسیدن به بهشت را دارند. با مرتضی طلایی نماینده دوره سوم و نایب رئیس چهارمین دوره شورای شهر تهران به گفت‌گو نشستیم تا نظرات وی را در خصوص شورای شهر و ادوار مختلف آن را بشنویم؛ مرتضی طلایی که زمانی رئیس پلیس تهران بزرگ بود از سال ۱۳۸۶ و پس از بازنشستگی تصمیم گرفت لباس نظامی‌گری را از تن در آورده و لباس سیاست بر تن کند.
مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
به عنوان یک فعال اجتماعی پیگیر اداره کارآمد شهر هستم
از انتخابات ۱۴۰۰ چه خبر؟ این طور که خبرها نشان می‌دهند شما در حال آماده سازی خود برای انتخابات شورای شهر هستید، درسته؟
طلایی: انتخابات در ذات خود امکانی مهم در حق تعیین سرنوشت و شیوه اداره شهر و کشور است. من هم به عنوان یک شهروند و هم به عنوان یک فعال اجتماعی، پیگیر برگزار شدن هر چه باشکوه‌تر انتخابات و اداره کارآمدتر شهر هستم.
اولویت همنا تشکیل شورای شهر کارآمد است/ برای اداره شهر‌ها نیازمند متخصصان پاکدست و انقلابی هستیم
اخیرا هم جبهه‌ای با عنوان جبهه هم بستگی ملی نیرو‌های انقلاب راه اندازی کردید. درباره این جبهه توضیح دهید که چرا تشکیل شد؟
طلایی: جبهه همنا ترکیبی از گروه‌های فعال اجتماعی و انقلابی است که در این مقطع اولویت خود را تشکیل یک شورای شهر کارآمد قرار داده است. فصل مشترک گروه‌ها و افراد حاضر در این جبهه، تاکید بر ارزش‌های انقلاب، مخالفت با رفتار‌های دستوری و غیرمدنی در فعالیت‌های سیاسی - اجتماعی و اولویت دادن کارآمدی بر قبیله و گروه‌گرایی است.
ما باور داریم که شهر‌ها با شیوه‌هایی بهتر قابل اداره است و برای این‌کار نیازمند متخصصان پاکدست و انقلابی هستیم.
فعالیت‌های این جبهه مجزا از شورای ائتلاف و شورای وحدت است یا ذیل آن فعالیت خواهد کرد؟ چه ارتباطی با شورای ائتلاف دارد؟
طلایی: تجربه ثابت کرده که بیشتر از اسم‌ها، روش‌ها در ایجاد وحدت واقعی و موثر نقش ایفا می‌کنند؛ از همین رو تمام تلاش ما در همنا این است که به مانند چتری بلند عمل کرده و در کنار حرکت‌های صحیح، اصولی و مردمی قرار داشته باشیم.
باشگاه خبرنگاران جوان: هدف از تشکیل شورای وحدت چه بود؟ آیا شورای ائتلاف برای پیشبرد برنامه‌های جریان اصولگرا کفایت نمی کرد که شورای وحدت هم تشکیل شد؟ در حال حاضر برنامه‌های جریان اصولگرا ذیل کدام انجام می‌شود؟ شورای ائتلاف یا شورای وحدت؟
طلایی: برای پاسخ به این سوال شاید دوستان دیگر، صلاحیت بیشتری داشته باشند، اما همانطور که پیش‌تر گفتم، باید باور به تبعیت از رای و نظر مردم به ویژه بدنه اجتماعی حامیان این تفکر در همه ما تقویت شود و اعتماد مردم را جلب کنیم. این هدف پیش از اسامی باید با روشی خاص به دست آید.
غلبه سیاست بر ساحت مدیریت شهری دلیل به حاشیه رفتن موضوعات شهری است
به نظر شما چرا انتخابات شورای شهر نسبت به انتخابات ریاست جمهوری با سکوت بیشتری در رسانه‌ها و بین شخصیت‌ها و اخبار مواجه شده است؟
طلایی: شاید مهم‌ترین دلیل آن، سیاست‌زدگی همه شئون زندگی اجتماعی و تبعیت فضای اجتماعی از فضای سیاسی باشد. این سیاست‌زدگی و غلبه نه فقط در عرصه اجتماعی، که در عرصه‌های دیگر مانند اقتصاد، فرهنگ، هنر و ورزش هم دیده می‌شود.
غلبه سیاست بر ساحت مدیریت شهری و تبدیل آن به جزئی از خود، دیگر دلیل به حاشیه رفتن موضوعات شهری است که اصلاح آن باید از اولویت‌های همه جریان‌ها باشد. در یک کلام، راه حل چنین غفلتی، خارج کردن سیاست از مدیریت شهری و جایگزینی تخصص، علم و هدف‌گذاری صحیح در این صحنه است.
به نظر شما اصولا افرادی که وارد شورای شهر می‌شوند چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟ جنس نماینده شورای شهر باید از چه جنسی باشد؟ مدیر، ورزشکار، هنرمند، سیاستمدار، کدام یک؟
طلایی: زیست شهری، شئون و جنبه‌های بسیار متفاوت و متکثری دارد. از این لحاظ شاید مرزبندی برای ورود افراد به واسطه شهرت شخصی، کار درستی نباشد، اما آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، اولویت یافتن صاحبان تجربه و تخصص در عرصه‌های مدیریت شهر است یعنی افراد با هر تخصص و ویژگی، توان و تجربه کاربردی کردن آن در بستر شهر را داشته باشند.
شورای شهر چهارم کارنامه نسبتا قابل قبولی به گذاشت، ولی تا نقطه مطلوب فاصله داشت
ما در شورای شهر چهارم ترکیبی از ورزشکاران، هنرمندان و شخصیت‌های سیاسی را شاهد بودیم؛ به نظر شما این ترکیب در آن دوره چقدر موفق ظاهر شد و آیا می‌تواند برای شورای شهر ششم هم چنین اتفاقی رخ بدهد؟
طلایی: کارنامه هر دوره را باید با شرایط و وضعیت همان زمان سنجید و ارزیابی کرد، اما با وجود درست بودن بسیاری از اشکالات، شورای چهارم کارنامه نسبتاً قابل قبولی از خود به جای گذاشت، هر چند تا نقطه مطلوب فاصله داشت. اما برای این دوره، به نظرم مشابهت سازی با گذشته، الگوی درستی نخواهد داشت.
ترکیب مطلوب این دوره را باید در ظرف زمانی همین دوره تحلیل کرد که به نظرم مهم‌ترین ویژگی مورد نیاز برای آن، تخصص شهری، کارآمدی، پرهیز از سیاسی‌کاری، سلامت و انگیزه باشد.
تقویت اعتماد مردم و بدنه مدیریت شهری به راس هرم از جدی‌ترین اولویت‌های شورای شهر آینده است
در حال حاضر، اولویت‌های مهم شهری چیست؟
طلایی: به طور خلاصه و فهرست وار و ضمن تاکید بر این نکته که شهر از مسائل و مشکلات عدیده‌ای رنج می‌برد، به نظرم بازگرداندن رونق کاری به شهر، توجه ویژه به زیان‌های همه جانبه کرونا (در اقتصاد و زیست شهری)، موضوع حمل و نقل و ترافیک، موضوع محیط زیست، موضوعات فرهنگی و اجتماعی با رویکرد محله‌ای، موضوع تقویت اعتماد مردم و بدنه مدیریت شهری به راس هرم، از جدی‌ترین اولویت‌های این دوره است.
عملکرد شورای شهر پنجم را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا توانست در کنار شهرداری ترکیب موفقی در مدیریت شهری ایجاد کند؟
طلایی: حتماً همه دوستان عزیز ما در دوره اخیرِ مدیریت شهری، با نیت خدمت وارد شده بودند و تلاش نیز کردند. شاید مردم قاضی بهتری برای ارزیابی کارنامه دوستان باشند، اما از نقطه نظر شخصی، مدیریت شهری در این دوره در برابر میزان اعتماد و مشارکت مردم، کارنامه پرباری به دست نیاورد.
هر چند از فضای کلی اقتصادی کشور در این دوره نمی‌توان گذشت، اما توسل چهارساله به دو سه بهانه تکراری و تعطیلی فعالیت‌های شهری، روش چندان موفقی به نظر نمی‌رسد.
در آخرین نشست خبری خود درخواست تشکیل شورا‌هایی به اسم شورای کار و خدمت داده بودید. آیا می‌توان گفت این موضوع همان پارلمان محلی است که موضوعش در مجلس مطرح شده بود؟
طلایی: در خصوص کلیت موضوع اداره شوراییِ شهر‌ها و امور، آنچنان که در اصل ۷ قانون اساسی بیان شده مطلب بسیار است، اما اعلام موضوع شورای کار و خدمت، تاکید بیشتری بر اولویت سیاست زدایی از عرصه مدیریت شهری داشت. ساحت شهر باید ساحت کار و خدمت باشد و این واژگان، نه به شکل تعارف که با یک برنامه مشخص، می‌بایست بدل به الگوی کاری مدیریت شهری شود.
قبل از هر چیز بدنه مدیریت شهری باید به این روش اعتماد کند و این اعتماد جز از واگذاری امور به افراد متخصص از همین بدنه ایجاد نمی‌شود. گام دوم، همراهی مردم است که پیش نیاز آن، تقویت اعتماد عمومی به نیت و روش‌های مجریان خواهد بود.
باشگاه خبرنگاران جوان: در نشست خبری جبهه همنا گفتید که نمی‌توان با عینک سیاسی شهر را اداره کرد؛ در ادوار مختلف چقدر عینک شورای شهر سیاسی بوده است؟
طلایی: بلای سیاست زدگی (نه موضوع سیاست)، در همه عرصه‌ها و صحنه‌ها وجود دارد. وقتی به عنوان بلا از آن یاد می‌کنیم، منظور چیست؟ منظور تفکری است که هر عملی را با محک وابستگی‌های سیاسی می‌سنجد. به طور مثال، منِ نوعی با توجه به گذشته و سابقه‌ام، در موضوعی مشخص از کار شهردار محترم تهران، تعریف یا انتقاد می‌کنم، اما در جامعه و به ویژه در میان سیاسیون، این تعریف یا انتقاد صرفاً با دید سیاسی دیده می‌شود.
کسانی به منطق و مدلول سخن توجه ندارند و اکثراً به دنبال رمزگشایی سیاسی هستند که مثلاً اگر طلایی گفت فلان کار خوب است، یعنی قصد این هدف سیاسی را کرده، اگر گفت بد است، قصد آن هدف! این یعنی عینک سیاسی پیش چشم داشتن. همانطور که شاعر می‌گوید که پیش چشم‌ات داشتی شیشه کبود، زان سبب دنیا کبودت می‌نمود!
اگر بخواهیم ارزیابی داشته باشیم، در هیچ دوره‌ای شورا از مساله سیاست‌زدگی مبرا نبوده، اما قطعاً شدت و ضعف داشته است. مثلاً در شورای سوم و چهارم با وجود حضور گرایش‌های مختلف، باز هم در موضوعات تخصصی، سیاست‌زدگی کم‌تر بروز می‌کرد.
باید مباحث تخصصی را جایگزین شاخص‌های سیاسی کنیم
چه طور ممکن است وقتی شهرداری از نظر اقتصادی و بخشی از هزینه‌های خود به دولت وابسته است، مدیریت شهری سیاسی نباشد؟
طلایی: البته شهرداری بودجه خود را از دولت دریافت نمی‌کند و نهاد عمومی غیر دولتی است، اما قطعاً سایه دولت بر این نهاد سنگینی کرده و خواهد کرد. هر چه دولت اقتدارگراتر، این سایه سنگین‌تر! نکته من این نیست که مدیریت شهری تحت تاثیر سیاست نیست، بحث این است که باید از این سیاست زدگی کاسته شود.
اجازه دهید مثالی بزنم، محمود احمدی‌نژاد در دوره شهرداری خود، نامه‌ای حاوی درخواست‌هایی به رئیس دولت وقت ارسال کرد، مدتی بعد خود او در مسند ریاست جمهوری نشست و بعد محمدباقر قالیباف عین همان نامه را با تغییر مخاطب و فرستنده برای وی فرستاد، در هر دو دوره، درخواست‌ها انجام نشده ماند!
از این گونه مثال‌ها فراوان وجود دارد که بیش از آن که به افراد ارتباط پیدا کند، محصول برخی مشکلات مبنایی‌تر است. هدف همه ما باید جایگزینی مباحث تخصصی به جای شاخص‌های سیاسی باشد.
شورای شهر ششم؛ آزمون بازیابی اعتماد مردم/ پیروز حناچی و محسن هاشمی؛ گرفتار بازی های سیاسی اطرافیان
نظرتان درباره این چند اسم و عبارت به ما بگویید.
شورای شهر تهران: کار و خدمت
سیزدهمین دوره ریاست جمهوری: فرصتی مهم برای اصلاح روند‌های اشتباه و باز تولید قدرت ملی
ششمین دوره شورای شهر: آزمون بازیابی اعتماد مردم
پیروز حناچی: شهرداری با تخصص، گرفتار در بازی‌های سیاسی اطرافیان
محسن هاشمی: مدیر شهری متخصص، گرفتارتر از دیگران در بازی‌های سیاسی اطرافیان
محمدباقر قالیباف: مدیر توانمند و شجاع. در کار اجرایی بی‌نظیر، اما در مناسبات سیاسی صاحب ملاحظات زیاد
مهدی چمران: مرد محترم و دلسوز
مدیریت شهری: عرصه‌ای که اگر تخصص بر آن حاکم نباشد، مضرات فراوان به بار می‌آید.
جریان اصلاحات: بخشی از جامعه کلان سیاسی ایران که به نظرم هیچ گاه جامعه ایرانی را درست نشناخت و نگاه عمده‌اش به جای داخل به بیرون بود.
