به گفته فریدون برکشلی، رئیس دفتر مطالعات انرژی وین، طی دو دهه گذشته روابط جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا با تغییراتی که در کاراکاس پیش آمد و با رویکردی که جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفت، جنبه استراتژیک پیدا کرد. در سال ۲۰۱۸ ایران حدود ۱۲ میلیارد دلار در بخش‌های مختلف ونزوئلا سرمایه گذاری کرد که عمدتاً توسط بخش خصوصی انجام شد.
برکشلی با اشاره به اینکه در سال ۲۰۰۰ میلادی، به تحریک علنی آمریکا، کارکنان صنعت نفت ونزوئلا دست به اعتصابات سراسری زدند، گفت که در نتیجه این اعتصاب صنعت نفت ونزوئلا کاملاً از حرکت ایستاد و تولید نفت متوقف شد. در آن مقطع جمهوری اسلامی ایران به کمک کاراکاس شتافت و با ارسال چند محموله فراورده نفتی و محصولات پایه پتروشیمیایی و کمک‌های فنی، تخصصی، دولت ونزوئلا را حمایت کرد. در آن مقطع ۵۰ هزار نفر از کارکنان شرکت نفت ونزوئلا در اعتصاب کامل قرار گرفتند. نهایتاً هوگو چاوز نیمی از آنان را اخراج کرد.
تحریمی که موجب نزدیکی بیشتر دو کشور شد
آمریکا تلاش بسیاری کرد تا با اعمال انواع و اقسام فشار‌ها بر ایران، به نوعی ما را منزوی کند، در حدی که به جرئت می‌توان گفت بیشتر وقت و فکر خود را برای پیدا کردن نقشه جدیدی برای تضعیف و به حاشیه راندن جمهوری اسلامی ایران گذاشت، در این میان ایران نه تنها بیکار ننشست و منزوی نشد، بلکه سعی کرد ارتباط خود را با کشور‌های دیگر گسترش دهد. یکی از دلایل عصبانیت آمریکایی‌ها نیز این است که با وجود فشار‌های حداکثری نتوانستند روند تردد نفتکش‌های ایرانی در آب‌های بین‌المللی را متوقف کنند.
همانطور که گفته شد کاراکاس هم تحت شدیدترین تحریم‌ها از سوی آمریکا قرار دارد و با مشکلات متعدد اقتصادی دست به گریبان است، به طوری که این تحریم‌ها باعث شده که این کشور با مشکلات زیادی در حوزه سوخت رو به رو شود. ارسال مشتقات نفتی تهران به کاراکاس در حالی که هر دو کشور از تحریم‌های آمریکا رنج می‌برند، می‌تواند به اقتصاد هر دو کشور کمک کند. پهلوگیری نفتکش‌های ایرانی موجی از خوشحالی و رضایت را در میان مردم ونزوئلا ایجاد کرد تا آنجایی که پرچم کشورمان در نقاط مختلفی از این کشور به اهتزاز درآمد.
آمریکا یک سال پیش هم تلاش کرد نفتکش ایرانی گریس یک را که به آدریان دریا تغییر نام داد، مصادره کند، اما این نفتکش پس از مدتی توقف در تنگه جبل‌الطارق آزاد شد و به سوریه رفت. در واقع به گفته کارشناسان آنچه خشم واشنگتن را بر انگیخته است، بیش از حمل چند محموله فرآورده نفتی بین ایران و ونزوئلا، حذف سوئیفت و دور زدن دلار است. ضمن اینکه ایران، به عنوان کشوری که تا ۲۰۱۷ وارد کننده بنزین بود، حالا توانسته تحت شدیدترین تحریم‌های واشنگتن، به صادر کننده بنزین بدل شود و این آمریکا را سخت آشفته کرده است.
هادی اعلمی فریمان کارشناس مسائل آمریکای لاتین در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان با بیان اینکه روابط ایران و ونزوئلا شدت بیشتری پیدا کرده است، گفت که جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا هر دو در سال‌های اخیر تحت تحریم‌های ایالات متحده بودند و تحریم‌ها جمهوری اسلامی ایران را به این سمت سوق داد که شرکای جدیدی را از تمام دنیا به ویژه در حوزه آمریکای لاتین جست‌وجو کند، لذا اشتراکی که ایران در مسائل ضد آمریکایی با ونزوئلا داشت دو کشور را در مقاطعی به یکدیگر نزدیک کرد.
جدیدترین همکاری تهران_کاراکاس
بر اساس آمار‌های «ریفینیتیو ایکون»، ۲۰ دی یک کشتی ایرانی به بندر «لا گوایرا» در ونزوئلا وارد شد که احتمالاً در ادامه همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی دو کشور پس از تحریم‌های آمریکا انجام می‌شود. بر اساس این گزارش، ایران نفت به ونزوئلا را برای جبران کمبود بنزین در این کشور که به دلیل تحریم‌ها و نیز فرسودگی پالایشگاه‌های این کشور ایجاد شده عرضه می‌کند. همچنین مواد غذایی نیز به ونزوئلا برای کمک به دولت نیکلاس مادورو ارسال می‌کند.
بر اساس آمار‌های ایکون کشتی ایرانی با پرچم گلسان تحت مالکیت شرکت کشتیرانی «مسخر دریا» اواخر نوامبر ایران را ترک کرد. هنوز مشخص نیست که این کشتی حاوی چه محموله‌ای است. وزارت اطلاعات ونزوئلا هم در این باره پاسخی نداده است.
نفتکش‌های ایرانی که در یک سال گذشته وارد آب‌های ونزوئلا شدند
ایران مشخصا از ماه مِی با ناوگانی از تانکر‌های نفتی که شامل سه تا پنج نفتکش می‌شد چند مرتبه موفق به صادرات سوخت به متحد خود در آمریکای لاتین شد و کاراکاس توانست در بهار امسال از طریق پنج نفتکش، محموله‌هایی به حجم حدود یک و نیم میلیون بشکه بنزین و فرآورد‌های پتروشیمی از تهران بگیرد. انتقال سوخت به ونزوئلا با وجود تحریم‌های آمریکا پیروزی بزرگ برای ایران و کشور دوستش ونزوئلا تلقی می‌شود.
حجت الله سلطانی سفیر جمهوری اسلامی ایران در کاراکاس ۳ خرداد با اعلام ورود اولین نفتکش حامل سوخت ایران برای ونزوئلا در توئیترش با انتشار تصویر دیدار هوگو چاوز با مقام معظم رهبری نوشت: دو رهبر، دو کشور و دو انقلابی که قلب هایشان با هم است. امروز بیش از هر زمان دیگری پیوند‌های دوستی و برادری بین ایران و ونزوئلا قوی‌تر و عمیق‌تر شده است. اولین تانکر سوخت ایران به ونزوئلا رسید. سپاس از وزارت دفاع ونزوئلا برای اسکورت نفتکش‌ها.
سلطانی همچنین در توئیتی دیگر نوشت: پاسخ محبت با محبت داده شد. در سال ۲۰۰۸ ونزوئلا تحت رهبری فرمانده چاوز به ایران که تحت تحریم‌ها بود، بنزین منتقل کرد و امروز مردم ایران تحت رهبری حضرت آیت الله خامنه ای تانکر‌های حامل بنزین را برای سرزمین قهرمانان و ونزوئلا ارسال کردند.
۱۲ تیر هم خبر‌های تازه‌ای از تلاش دولت آمریکا برای سنگ اندازی در روابط ایران و ونزوئلا شنیده شد و بر اساس آن دادستان‌های آمریکایی برای جلوگیری از ادامه روابط تجاری بین تهران و کاراکاس با تنظیم شکایت نامه خواستار توقیف نفتکش‌های ایرانی شدند. در این شکایت نامه گفته شد که ۴ فروند نفتکش ایرانی عازم ونزوئلا هستند که مجموعاً بالغ بر یک میلیون و ۱۶۰ هزار بشکه بنزین با خود حمل می‌کنند. به همین منظور «جیمز بوسبرگ» قاضی فدرال آمریکا بامداد ۱۳ تیر دستور مصادره محموله‌های نفتی و توقیف چهار نفتکش ایرانی را که به‌سمت کاراکاس در حرکت هستند را صادر کرد.
البته مسیر دشمنی و سنگ اندازی آمریکا بر هیچکس پوشیده نیست و تلاش‌های این کشور برای فشار بر ایران اتفاق جدیدی نیست، اما این بار تهران دست روی نقطه ضعف این کشور گذاشته و با توجه به تجربه ناکامی که واشنگتن در یک سال اخیر در جلوگیری از سوخت رسانی ایران به ونزوئلا داشته است، جری‌تر از گذشته به دنبال جلوگیری از روابط حسنه ایران و ونزوئلا بود که البته باز هم در این مسیر موفق نبود!
آذر ماه بود که اخباری مبنی بر حدود ۱۰ فروند نفتکش در مسیر رسیدن به ونزوئلا به گوش رسید، اخباری که به معنای ارسال بزرگ‌ترین ناوگان صادرات سوخت به کشوری است که همانند ایران تحت شدیدترین تحریم‌های ایالات متحده قرار دارد. به گفته منابع آشنا به روابط ایران و ونزوئلا، تهران در حال فرستادن بزرگ‌ترین ناوگان سوخت خود تاکنون به متحد دیرین خود در آمریکای لاتین است. بر اساس گزارش بلومبرگ، این اتفاق با وجود تحریم‌های آمریکا علیه هر دو کشور و با هدف کاهش مشکلات کمبود بنزین در ونزوئلا انجام شد. منابعی که خواستند نامشان فاش نشود به این رسانه گفته‌اند حدود ۱۰ تانکر ایرانی در راه ونزوئلا هستند. این منابع ادعا کرده‌اند برخی از این نفتکش‌ها پس از تخلیه سوخت، به صادرات نفت ونزوئلا کمک خواهند کرد.
کاراکاس زمانی بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت خام آمریکا بود و یکی از ارزان‌ترین بنزین‌های جهان را در بازار داخلی عرضه می‌کرد، حالا به سختی می‌تواند بنزین تولید کند. محموله قبلی ایران در اوایل اکتبر با سه نفتکش به این کشور رسید که در حال اتمام است و خطر تعمیق کمبود سوخت ونزوئلا را تهدید می‌کند. مردم این کشور ساعت‌ها برای دریافت سوخت در پمپ بنزین‌ها صف می‌ایستند. ناوگان فعلی تقریبا دو برابر تعداد تانکر‌هایی است که در ماه مِی‌ناظران را به تعجب واداشت. نماینده ویژه آمریکا برای ایران و ونزوئلا در سپتامبر در این مورد گفت: «ما در حال مشاهده کار‌هایی هستیم که ایران انجام می‌دهد و اطمینان حاصل می‌کنیم که سایر شرکت‌های باربری، بیمه ها، صاحبان کشتی‌ها و کاپیتان‌های کشتی متوجه شوند که باید از این تجارت دور باشند.»
افتتاح دو هایپر بزرگ ایرانی در ونزوئلا
سیدرضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی شهریور ماه از انجام تهاتر مواد غذایی و محصولات کشاورزی با کشور ونزوئلا خبر داد و گفت که در پی توسعه روابط سیاسی و تجاری با کشور ونزوئلا، مسیر توسعه صادرات غیر نفتی به ویژه صادرات مواد غذایی و کشاورزی مورد توجه مسئولین دو کشور جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا قرار گرفته است. در حقیقت با افتتاح دو هایپر بزرگ ایرانی که مورد استقبال مردم ونزوئلا قرار گرفت، برنامه توسعه هایپر‌های ایرانی در این کشور در دستور کار بخش خصوصی قرار گرفته است.
رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی همچنین گفت که با توجه به تحریم‌های ظالمانه و جلوگیری از ورود کالا شیوه نامه های تهاتر در دستور کار صادرات غیر نفتی قرار گرفت و اولین کشتی صادراتی محصولات غذایی و کشاورزی و دیگر محصولات غذایی به کشور ونزوئلا صادر می‌شود. بخش خصوصی همچنین با واردات مواد اولیه محصولات صنعتی و غذایی و بخش کوچکی از محصولات کشاورزی ونزوئلا مانند انبه و آناناس در حال فعالیت است.
نورانی همچنین گفت که واردات مذکور ربطی به صادرات بنزین و نفت نداشته و بیشتر این واردات در مقابل صادرات مواد غذایی به کشور ونزوئلا بوده است.
«خورخه آرئاسا» وزیر امور خارجه ونزوئلا چندی پیش در گفت وگویی ویدئویی، با اشاره به سفر اخیر «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران به کاراکاس و اعزام نفتکش‌های ایران به ونزوئلا، گفت که با وجود تحریم‌های ظالمانه آمریکا و محدودیت‌های ناشی از همه گیری ویروس کرونا در جهان، رفت‌وآمد هیات‌های سیاسی و مبادلات تجاری و همکاری‌های راهبردی و اقتصادی بین دو کشور بطور منظم برقرار بوده است.
اکنون بیش از گذشته نفتکش‌های تحریم شده ایرانی با پرچم افراشته کشورمان در آب‌های حیاط خلوت آمریکا حرکت می‌کنند و ژنرال‌های ارتش این کشور تنها می‌توانند نظاره‌گر باشند.
