روز دوشنبه ۱۵ دی ماه سال جاری و پس از آنکه «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» از سوی مجلس تصویب و به دولت ابلاغ و رئیس جمهور نیز دستور اجرای قانون مزبور را صادر کرد، سازمان انرژی اتمی در راستای اجرای این قانون تولید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد را آغاز کرد. «علی ربیعی» سخنگوی دولت هم در این زمینه از آغاز مجدد غنی سازی ۲۰ درصد در تأسیسات غنی سازی شهید مسعود علیمحمدی (فردو) خبر داد و گفت: رئیس جمهور در روزهای گذشته دستور اجرای قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها را صادر و از ساعاتی پیش فرآیند تزریق گاز شروع شد و تا ساعاتی دیگر اولین محصول اورانیوم غنی شده UF6 به دست خواهد آمد. کلیه این فرآیند پس از انجام اقدامات اولیه از قبیل اطلاع‌رسانی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تحویل پرسشنامه طراحی بر مبنای تعهدات پادمانی کشور صورت گرفته است.
بر طبق برجام مقرر شده بود که ایران تاسیسات فردو را به یک مرکز هسته‌ای، فیزیک و فناوری تبدیل کند. روزگاری این مکان بعد از نطنز شاهد غنی سازی ۲۰ درصد هم بود که با برجام این روند متوقف شد. در برجام آمده بود که تا ۱۵ سال هیچ مواد هسته‌ای به این محل وارد نشده و غنی سازی صورت نگیرد. ولی با خلف وعده طرف‌های برجامی، ایران بر طبق برجام و با استناد به بند ۳۶ برجام و پس از دستور حسن روحانی رئیس جمهور به سازمان انرژی اتمی در ۱۴ آبان ماه ۱۳۹۸، آغاز گازدهی به سانتریفیوژها در فردو یک روز بعد یعنی در ۱۵ آبان دوباره از سر گرفته شد؛ البته با غنای زیر ۵ درصد و با مصوبه اخیر مجلس غنی سازی ۲۰ درصد در این مکان آغاز شد.
پس از آن نیز آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در بیانیه‌ای آغاز غنی سازی ۲۰ درصد را تأیید کرد و «کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس نیز پس از آن در اظهاراتی اعلام کرد: به دنبال ارائه اصلاحیه پرسشنامه اطلاعات طراحی سایت فردو به آژانس و حضور بازرسان در این سایت در صبح روز جاری برای راستی آزمایی اطلاعات ارائه شده و برداشتن مهر و موم سیلندر حاوی اورانیوم ۴.۱ درصد، مدیرکل آژانس طی گزارشی آغاز تولید اورانیوم تا غنای ۲۰ درصد را تایید کرد. در این گزارش آمده است که بازرسان آژانس مهر و موم یک سیلندر ۱۳۷.۲ کیلوگرمی اورانیوم ۴.۱ درصد را برداشته و این سیلندر به خط تولید وصل و تولید اورانیوم تا غنای ۲۰ درصد از سوی ایران آغاز شد.
«بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز دوشنبه شب در گفت‌وگویی تلویزیونی از آغاز برداشت اورانیوم ۲۰ درصد از تأسیسات غنی سازی فردو خبر داد و گفت: الحمدالله امروز با شروع خوبی که داشتیم و یک ساعت پیش به من اطلاع دادند به سطح پایداری رسیده و همین الان برداشتی که از دو آبشاری که به این کار تخصیص داده شده است، تولید ۲۰ درصد را برمی‌داریم. معمولا این کار ۲۴ ساعت طول می‌کشد، ولی با تمهیدات و روش‌های جدیدی که همکاران ما به کار بردند، ظرف ۱۲ ساعت عملی شده است.
در همین خصوص نیز «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه دوشنبه شب در توئیتی نوشت: ما بر اساس مصوبه پارلمانمان، غنی‌سازی ۲۰ درصدی را از سر گرفتیم.به نحو مقتضی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع‌رسانی شده است. اقدامات جبرانی ما در انطباق کامل با بند ۳۶ برجام است و بعد از سال‌ها عدم پایبندی چند عضو دیگر برجام اجرا شده است. تدابیر ما در صورت پایبندی همه به تعهداتشان، کاملا بازگشت‌پذیر است.
*واکنش‌ها به اقدام ایران
به گزارش فارس، این اقدام ایران واکنش‌هایی را به همراه داشت. یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا این اقدام را تلاشی آشکار در راستای تشدید کمپین باج‌خواهی هسته‌ای برشمرد و اتحادیه اروپا نیز آن را انحراف قابل ملاحظه‌ای از توافق هسته‌ای برشمرد. از سوی دیگر، سخنگوی سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز روز (سه‌شنبه) از این اقدام ایران شدیداََ ابراز نگرانی کرد و گفت کمیسیون اروپا معتقد است اقدامات ایران «تأسف‌بار» هستند اما اروپا باور دارد که توافق هسته‌ای هنوز ارزش حفظ شدن، دارد. روسیه، چین، ژاپن و رژیم صهیونیستی نیز به این اقدام ایران واکنش نشان دادند.
وزارت خارجه روسیه هم اعلام کرد که اقدام ایران نقض پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای محسوب نمی‌شود و «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز روز سه‌شنبه در این خصوص گفت دلیل تصمیم ایران برای غنی‌سازی ۲۰ درصدی که آن را انحراف از برجام خواند، فشارهای آمریکا بوده است.
از سوی دیگر، انگلیس، فرانسه و آلمان (سه عضو اروپایی برجام و تروئیکای اروپایی) در بیانیه‌ای روز چهارشنبه از اقدام ایران برای از سرگیری غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصدی ابراز نگرانی کردند. در این بیانیه آمده است: «ما به شدت از اعلانیه ایران در روز ۴ ژانویه در خصوص غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصدی در تأسیسات زیرزمینی کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو نگرانیم. این اقدام که هیچ توجیه منطقی ندارد در بردارنده مخاطرات مهمی در زمینه منع اشاعه است، نقض آشکار برنامه جامع اقدام مشترک به شمار می‌رود و توافق را تهی‌تر از قبل می‌کند.»
انگلیس، فرانسه و آلمان در این بیانیه از ایران خواسته‌اند «بدون تأخیر» غنی‌سازی اورانیوم ۲۰ درصدی را متوقف کند، برنامه غنی‌سازی خودش را به سطح مورد توافق در برجام بازگرداند و از انجام اقدامات دیگری که «فضای دیپلماسی موثر را محدود می‌کند» امتناع کند.
علاوه بر این، «دومینیک راب» وزیر امور خارجه انگلیس نیز در توئیتر از غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم توسط ایران ابراز نگرانی کرد و مدعی شد که این اقدام بازگشت جمهوری اسلامی ایران به دیپلماسی را با خطر رو‌به‌رو می‌کند.
وی در ادامه پیام خود با تکرار ادعا‌های گذشته خود و مقام‌های دیگر کشورش بار دیگر ادعا کرد: «ایران هرگز نباید سلاح هسته‌ای به دست آورد.»
«سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر خارجه دوشنبه شب ۱۵ دی ماه در گفت‌وگویی تلویزیونی در خصوص واکنش اروپایی‌ها یادآور شد: شروع مجدد ۲۰ درصد هم براساس معاهده NPT و معاهده پادمان و هم براساس برجام قانونی است. غنی سازی ۲۰ درصد طبق قانون مجلس است و اروپایی‌ها که خودشان را به اصطلاح مهد دموکراسی می‌دانند حق ندارند به اجرای قانون مجلس ایرادی وارد کنند. آنها حق طلبکاری ندارند. اتفاقا باید ممنون دار جمهوری اسلامی ایران باشند که با این شرایط کماکان برجام را حفظ کرده است. الان راه برجام بسته نیست. ۲۰ درصد به معنای مرگ برجام نیست.
«علی ربیعی» سخنگوی دولت هم روز سه‌شنبه در خصوص واکنش اروپایی‌ها عنوان کرد: این اقدام بر اساس مصوبه مجلس انجام گرفته و مطابق با بند ۳۶ برجام است. ایران حق خود می داند که اقدامات مقتضی را تا وقتی همه طرف ها به تعهدات خود عمل کنند، در پیش بگیرد. همانطور که بارها گفته ایم، همه این تصمیم ها به سرعت و به محض بازگشت طرفین به تعهدات خود مطابق متن برجام، برگشت پذیر هستند. بنابراین توصیه می‌کنیم به جای صدور بیانیه و اعلام نگرانی نسبت به استفاده ایران از حقوق خود، فکری به حال تعهدات بر زمین مانده خود کنند.
این نگرانی‌های اروپایی‌ها در حالی صورت می‌گیرد که آنها نه تنها پس از حصول برجام به تعهداتشان عمل نکردند، بلکه بعد از خروج دونالد ترامپ از این توافق، ۱۱ تعهدی را که به آن متعهد شده بودند، عملیاتی نکردند. آنگونه که «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه در گفت‌وگویی عنوان کرد که در نقض تعهدات برجامی، اروپا شریک آمریکاست و اروپا باید تعهداتش را به صورت مؤثر انجام دهد.
* اروپایی‌ها نمی‌خواهند در مقابل آمریکا بایستند
در همین زمینه «فؤاد ایزدی» تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص واکنش اروپا و همچنین تروئیکای اروپایی به آغاز مجدد غنی سازی ۲۰ درصد توسط ایران، عنوان کرد: اروپایی‌ها در چهار سال ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» وظیفه نگهداشتن ایران را در برجام داشتند و از این جهت نقش پلیس خوب را بازی می‌کردند و الان که «جو بایدن» می‌آید دوره وظیفه‌ای که برایشان تعیین شده بود، تمام می‌شود و به این سمت می‌روند که نقش پلیس بد را بازی کنند.
وی یادآور شد: اروپایی‌ها این نکته را می‌دانند که بخشی از نخبگان سیاسی ایران، اروپا محور و یوروسنتریک هستند. انگلیسی‌ها هر کسی که همواره نگاهش به اروپا است را یوروسنتریک می‌گویند. از این جهت الان ماهیت واقعی اروپا را درک می‌کنیم.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: اروپایی‌ها اعلام می‌کنند که طرفدار برجام هستند، ولی طرفدار این هستند که ایران تنها در برجام باشد. آمریکا که رسما خارج شد و اروپایی‌ها هم در عمل خارج شده‌اند و به وظایفشان عمل نکردند.
وی با بیان اینکه امید است این عملکرد اروپا درسی برای مسؤولان قوه مجریه ما باشد، عنوان کرد: خاطرتان هست زمانی که ترامپ از برجام خارج شد برخی از مسؤولان قوه مجریه می‌‌گفتند ترامپ و آمریکا مزاحم بودند و ما می‌رویم برجام اروپایی را انجام می‌دهیم.
ایزدی با ذکر این نکته که معلوم بود چیزی به اسم برجام اروپایی نیست، عنوان کرد: اروپایی‌ها یا نمی‌خواهند یا نمی‌توانند در مقابل آمریکا بایستند و به نظر من نمی‌خواهند بایستند و ماهیت اروپا از این جهت در حال مشخص شدن است.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران باید با توجه به عملکرد ۴۰ سال گذشته اروپایی‌ها، نسبت به غرب بی تفاوت و بی اعتنا باشد. البته این بدان معنا نیست که با اروپا وارد جنگ شویم، ولی بی اعتنا بودن تنها راه برخورد با اروپاست.
