رابطه ایران و عراق ، به عنوان دو کشور همسایه با مشترکات فرهنگی و مذهبی فراوان همواره دستخوش چالش های فراوانی بوده است و بازیگران فرا منطقه ای نیز در این میان به دنبال ایفای نقش عمدتاً مخرب در جهت تضعیف این روابط بوده اند. خانه ملت در آستانه استقرار دولت جدید آمریکا در گفت و گو با سفیر سابق کشورمان در عراق که در کارنامه خود فرماندهی قرارگاه خاتم الانبیاء و حضور در مذاکرات سیاسی و اقتصادی مختلف را دارد فرصت ها، چالش ها و افق های پیش روی این مقطع را مورد بررسی قرار داده است.
نگرش ها به جریان مقاومت در عراق یکسان نیست
حسن دانایی فر با اشاره به حوادث مختلف عراق، اظهار داشت: این کشور حوادث مختلف و گوناگونی را پشت سر گذاشته است، انفجارها و حوادث تروریستی، شکل گیری داعش، اختلافات سیاسی و قومیتی و تبدیل این اختلافات به اختلافات داخلی و حزبی و گسست احزاب داخلی و پس از آن افتراق گروه های مختلف داخلی عراق بر سر جریان مقاومت و نگاه متفاوت آنها به موضوع رژیم صهیونیستی؛ همه و همه باعث ایجاد شرایط خاص در این کشور شده است.
وی افزود: در کنار این موضوعات شاهد انباشت مشکلات مردمی از ادوار مختلف هستیم و آمریکایی ها نیز نوعی فساد سیستماتیک را با خود به این کشور آوردند، از این رو عراق دچار چالش زیادی است و دولت ها در این کشور مخصوصا پس از دولت آقای مالکی بسیار لرزان و کم اقتدار هستند.
سفیر سابق کشورمان در عراق ادامه داد: به دلیل همه این مسائل و چالش ها، سیاستمداران عراقی تصمیم گرفتند در روابط خارجی خود نوعی توازن را ایجاد کنند و با فشار و اصرار آمریکایی‌ها بر آن شدند تا عرصه‌های جدیدی را در سیاست خارجی خود باز کنند و براساس این سیاست پس از سال‌ها روابط دیپلماتیک با دولت سعودی را از سر گرفتند.
زیر ساخت‌های توسعه روابط بین عراق و عربستان فراهم نیست
وی با بیان اینکه آمریکایی ها اصرار داشتند ضمن توسعه روابط با عربستان، نقش ایران در عراق کمرنگ شود، گفت: آمریکا تاکید داشت عراق به ساختار تحریم‌ها علیه ایران اضافه شود و در کنار این، مرز "عرعر" بین عربستان و عراق پس از حدود 30 سال بازگشایی شد و این دو کشور به دنبال یک رابطه استراتژیک، پیمان های مختلفی با یکدیگر منعقد کردند.
دانایی فر تاکید کرد: اما اینکه این پیمان ها در اجرا چقدر موفق باشد و چه موانعی را در پیش رو خواهد داشت، نکته قابل تأملی است و من فکر می کنم هنوز زمینه های لازم برای تحقق اینگونه توافقات بین حکومت سعودی و دولت عراق وجود ندارد، چرا که زیرساخت های انسانی و فرهنگی برای توسعه روابط بین عراق و عربستان فراهم نیست و سیاستمدار عربستانی همواره نگاه استعلایی به عراق دارد و این همان نگاهی است که نسبت به قطری ها نیز وجود داشت.
فرمانده سابق قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) در ادامه با اشاره به نیاز عراق به نیروی برق و انرژی گفت: در حال حاضر عراق حدود 40 درصد از برق مورد نیاز خود را از انرژی دریافتی از ایران تولید می کند و با کمبود حدود 5 هزار مگاوات برق نیز مواجه است و اگر به بحث بازسازی و صنعتی شدن وارد شود، این کمبود افزایش خواهد یافت؛ بنابراین طبیعی است که عراق به دنبال انعقاد قرارداد انرژی با کشورهای مختلف باشد و عربستان نیز این موضوع را به خوبی اطلاع دارد، اما همانطور که گفتم تحقق قراردادهای بین عراق و عربستان شاید کمی خوشبینانه باشد.
وی خاطرنشان کرد: حضور عربستان در عراق با موانع جدی روبرو است، یکی از اصلی ترین موانع توسعه روابط عراق و عربستان، موانع مذهبی است. اهل سنت عراق بیش از آنکه سلفی باشند، سوفی مسلک هستند و اخوانی؛ و درست نقطه مقابل سلفی ها ! و این یک مانع بزرگ در مقابل حضور عربستان در عراق است. آنچه که امروز شاهد هستیم در گذشته نیز وجود داشته و مقامات آمریکا در دوره ریاست جمهوری اوباما به مراتب تلاش بیشتری برای گسترش روابط عربستان و عراق به کار گرفتند، اما در عمل موفق نبودند. البته ما باید هوشیار باشیم و موانع موجود، دلیلی بر غفلت ما در این زمینه نیست و همانطور که اسرائیل به دنبال حضور در حاشیه خلیج فارس و کشورهای منطقه است، عربستان نیز نیم نگاهی برای حضور در عراق دارد.
رابطه اقلیم کردستان و رژیم صهیونیستی برای ما قابل قبول نیست
سفیر سابق کشورمان در عراق در ادامه این گفت وگوی خود با خانه ملت درخصوص وضعیت رابطه ایران با اقلیم کردستان عراق گفت: اختلافاتی با بخش کردنشین عراق وجود دارد که نمی توان آن را نادیده گرفت. رابطه اقلیم و رژیم صهیونیستی رابطه طولانی و حداقل 40 ساله است و به سال های پیش از انقلاب بازمی گردد و رابطه امروز و دیروز نیست.
وی افزود: ما نسبت به این موضوع معترض بوده ایم و قابل پذیرش ما نیست، اما اینکه بگوییم حجم روابط در بخش اقتصادی مطلوب نیست ، به هیچ وجه اینگونه نیست، چرا که اقتصاد و مباحث اقتصادی یک شاخص مشخص و قابل ارزیابی دارد. ما امروز حدود 60 درصد صادرات خود به عراق را از طریق اقلیم کردستان انجام می دهیم.
60 درصد مبادلات تجاری ایران و عراق از طریق اقلیم کردستان انجام می شود
دانایی فر تاکید کرد: در سال های اخیر به طور متوسط 9 میلیارد دلار به عراق صادرات داشته‌ایم و 60 درصد از این رقم از کردستان عراق عبور کرده است و این به هیچ وجه نشان دهنده ضعف ما در این منطقه نیست، اما در زمینه روابط اقتصادی نمی توانیم با آمار و ارقام صحبت کنیم، بلکه به لحاظ کارشناسی باید عرض کنم روابط ایران با اقلیم یک رابطه متوسط رو به بالاست.
وی خاطرنشان کرد: از سال 88 حدود 93 میلیارد دلار با عراق تجارت داشته‌ایم که از این بین 11 میلیارد دلار در بخش انرژی از هزینه های سهم دولت بود که نیمی از آن به کشور منتقل شد، اما پس از تشدید تحریم ها، حدود 5 میلیارد دلار از این مبلغ در عراق بلوکه شده و با وجود تلاش های زیاد هنوز موفق به آزادسازی آن نشده ایم. البته عراق بارها تمایل خود را برای انتقال این مبلغ اعلام کرده اما آمریکا با فشار به این کشور مانع از انجام عملیات بانکی شده است.
سفیر سابق کشورمان در عراق در بخش پایانی صحبت هایش درخصوص ارزیابی خود از وضعیت آینده عراق و منطقه پس از استقرار دولت جدید آمریکا گفت: باید آمریکا را بیش از آنکه در چارچوب اشخاص بنگریم، در چارچوب روندها بنگریم. روابط ما با آمریکا از بُعد روندی دچار چالش است و اینگونه نیست که با حضور آقای بایدن، ناگهان مسیر حاکم بر آمریکا که متاثر از لابی صهیونیست ها و سعودی هاست، تغییر کند، اما در داخل عراق نیز آمریکایی ها چالش های متعدد و مختلفی خواهند داشت.
دانایی فر تصریح کرد: خروج آمریکا از عراق، حضور چینی ها در عراق و نگرانی آمریکا از تشدید فعالیت چین در این کشور، اثرگذاری جمهوری اسلامی ایران در عراق، استقلال اقلیم کردستان از عراق و نظر بایدن در این باره ، نهادینه کردن روابط بلندمدت آمریکا و عراق که در سایه تغییرات مستمر دچار چالش نشود و تحت تاثیر دولت ها و پارلمان ها نباشد از چالش های پیش روی دولت جدید آمریکا در عراق است که به این آسانی نمی تواند آن را حل کند.
