وزیر خارجه ونزوئلا در توئیتی اعلام کرد که پذیرای محمدجواد ظریف بودم، دیدار‌های مقامات دو کشور اتحاد استراتژیک و برادری ما را تعمیق می‌بخشد. ایران و ونزوئلا همبستگی و شجاعت خود را در مقابله با تهدیدات و حملات نشان داده‌اند، ظریف در مدت حضورش در ونزوئلا برنامه کاری فشرده‌ای خواهد داشت.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان هم در نشست مشترکی با حضور وزیر امور خارجه این کشور در موسسه ساموئل رابینسون با موضوع «ونزوئلا و ایران در دفاع از جهان نوین در حال شکل گیری» شرکت و دیدگاه‌های خود را در این ارتباط مطرح کرد.
وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه تور دیپلماتیک و در مقصد دوم سفرش به آمریکای لاتین دو روز گذشته به منظور دیدار و گفت‌وگو با مقامات کوبا وارد هاوانا، پایتخت این کشور شد؛ رویدادی که از اهمیت یافتن دوباره کشور‌های این حوزه جغرافیایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران حکایت دارد. وی همچنین امروز در سومین مقصد سفرش به بولیوی رفت.
هدف سفر ظریف به آمریکای لاتین
کارشناسان این سفر را به معنای اهمیت یافتن دوباره منطقه آمریکای لاتین در عرصه سیاست خارجی کشورمان پس از سال‌ها می‌دانند. در واقع ۵ سال گذشته پس از انعقاد توافق‌نامه هسته‌ای با غرب موسوم به برجام، سیاست خارجی ایران چرخش کاملی به سوی غرب داشت و از سایر کشور‌های همسایه و کشور‌های غیراروپایی، اما دوست و هم پیمان فاصله گرفت که همین موضوع دلخوری دلسوزان داخلی و متحدان چهار دهه اخیر ایران را به دنبال داشت، بنابراین سفر ظریف را می‌توان در جهت ترمیم و گسترش روابط با دولت‌ها و کشور‌های دیگر تعبیر کرد.
عبدالحمید شهرابی مسئول پژوهش و تحقیقات «خانه آمریکای لاتین» هدف اصلی این سفر را شرکت وزیر خارجه ایران در مراسم تحلیف «لوئیس آرسه» رئیس جمهور جدید بولیوی دانست و گفت که یک سال پس از کودتای حمایت‌شده از جانب آمریکا موفق شد آرای اکثریت مردم بولیوی را کسب کند. سفر به ونزوئلا هم پس از ارسال موفقیت‌آمیز کشتی‌های حامل نفت ایران به این کشور صورت می‌گیرد و همان‌طور که شاهد بودیم قدرت بازدارنده ایران سبب شد تلاش‌های ایالات متحده برای جلوگیری از این دادوستد مشروع و قانونی بین دو کشور تحت تحریم‌های سخت آمریکا بی‌نتیجه بماند.
شهرابی گفت که حضور وزیر خارجه ایران در این شرایط در ونزوئلا می‌تواند حاوی این پیام باشد که ایران و ونزوئلا بنا دارند به همکاری‌های راهبردی خود باوجود مخالفت آمریکا ادامه دهند. اینکه اکنون صحبت از ارسال تسلیحات و کمک‌های نظامی ایران به ونزوئلا می‌شود، نشانه‌ای است از حرکت در این مسیر. این همکاری در صورت تحقق یک تحول اساسی در روابط بین‌الملل است و معنی آن این است که در شرایط موجود جهانی، فروش و ارسال اسلحه از حق انحصاری امپریالیست‌ها خارج شده است.
سعید خطیب زاده سخنگوی دستگاه دیپلماسی هم سه روز پیش از این سفر، هدف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را به آمریکای لاتین، شرکت در مراسم تحلیف «لوئیس آرسه» رئیس‌جمهور جدید بولیوی اعلام کرد.
خطیب‌زاده همچنین درباره دلایل سفر ظریف به دو کشور دیگر یعنی کوبا و ونزوئلا گفت که کوبا و ونزوئلا از جمله شرکای سیاسی جمهوری اسلامی ایران در منطقه آمریکای لاتین هستند که از دیرباز همکاری‌های گسترده سیاسی در بخش‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی با هم داشته‌ایم.
تور آمریکای لاتین آقای دیپلمات ارتباطی با انتخابات آمریکا دارد؟
هادی اعلمی فریمان کارشناس مسائل آمریکای لاتین در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، گفت که روابط ایران به حوزه آمریکای لاتین یک روابط دیرینه و دیرپایی است، اما چند کشور شاخص در این حوزه وجود دارد که نیاز به تجدید رابطه و دیدار داشته‌اند. هدف وزیر خارجه کشورمان در سفر به آمریکای لاتین بیشتر شرکت در مراسم تحلیف بولیوی بود، اما تجدید دیداری با مقامات ونزوئلا و کوبا هم انجام شد.
اعلمی فریمان با اشاره اینکه آیا سفر ظریف به انتخابات آمریکا ارتباطی دارد، گفت که این سفر از قبل برنامه ریزی شده بود و بحث مراسم تحلیف رئیس جمهور بولیوی هم از پیش مشخص بود و ارتباطی به انتخابات آمریکا نداشت، چراکه سفر‌های دیپلماتیک را از قبل برنامه ریزی می‌کنند. این سلسله اقدامات و دوستی‌ها در چارچوب ایجاد موازنه برابر با ایالات متحده در نیم کره آنهاست که جمهوری اسلامی سعی دارد به همان شکلی که آمریکایی‌ها در خلیج فارس حضور دارند در کارائیب حضور داشته باشد.
عبدالحمید شهرابی مسئول تحقیقات خانه آمریکای لاتین گفت که سفر وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به سه کشور بولیوی، ونزوئلا و کوبا در شرایطی که توجه افکار عمومی جهان متوجه انتخابات ایالات متحده است، پیام روشن و مهمی را مخابره می‌کند و اهمیت سفر ظریف در این است که سه کشوری که او از آن‌ها بازدید می‌کند، هم‌اکنون محور جبهه مقاومت ضدامپریالیستی را در منطقه آمریکای لاتین تشکیل می‌دهند و انتظار هم این است که ایران در کنار و همراه این جبهه باشد.
ونزوئلا؛ ایستگاه اول ظریف
وزیر امور خارجه کشورمان در گزارشی توییتری نوشت با مقامات ونزوئلایی درباره گسترش روابط دوجانبه به رایزنی پرداخته است. مادورو بعد از این دیدار در صفحه توییترش ضمن ابراز خرسندی از این گفت‌وگو اظهار کرد این دیدار بار دیگر تأییدی بر روحیه تزلزل‌ناپذیر مناسبات راهبردی و همکاری و همبستگی ایران و ونزوئلاست. وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در دیدار با دلسی رودریگز معاون اول رئیس‌جمهور ونزوئلا طیف گسترده‌ای از موضوعات مربوط به روابط دو جانبه را مورد بحث قرار داد. وی در نشست مشترک با همتای ونزوئلایی خود نیز که در مؤسسه ساموئل رابینسون با موضوع «ونزوئلا و ایران در دفاع از جهان نوین در حال شکل‌گیری» برگزار شد، تأکید کرد دوره هژمونی غرب به پایان رسیده است و آمریکا و متحدانش نمی‌توانند آنچه را که در دنیا رخ می‌دهد، کنترل کنند.
امیر تفرشی کارشناس آمریکای لاتین در تشریح اهداف تور دیپلماتیک ظریف به سه کشور ونزوئلا، کوبا و بولیوی گفت که دولت روحانی پس از تحولات مربوط به برجام و روشدن ناتوانی اروپا در عمل به وعده‌هایش در این زمینه، عزمی جدی‌تر برای تعامل با دیگر ممالک جهان پیدا کرده است. در حقیقت دولت آقای روحانی در سال‌های گذشته در نحوه تعامل با آمریکای لاتین رویکرد مناسبی نداشت.
تفرشی با تاکید بر اینکه پس از انعقاد توافق‌نامه هسته‌ای، سیاست خارجی ما تقویت رابطه با غرب را محور فعالیت‌های خود قرار داد و بر این اساس تعامل با کشور‌هایی مانند چین و آمریکای لاتین تا حد زیادی مغفول ماند. در اصطلاح سیاسیون تأکید می‌شود که یک کشور نباید در عرصه سیاست خارجی تمام تخم مرغ‌های خود را در یک سبد بگذارد و بر رابطه با تنها یک حوزه جغرافیایی تکیه کند تا چنانچه در آن رابطه خللی ایجاد شد، دست آن دولت خالی باشد. حال به نظر می‌رسد سفر وزیر خارجه را باید به عنوان گامی هر چند کوچک مثبت در جهت توجه به دیگر حوزه‌های جغرافیایی در دستگاه دیپلماسی مهم و گامی روبه جلو دانست.
کارشناس مسائل آمریکای لاتین درباره حوزه‌های همکاری بین تهران و کشور‌های حوزه آمریکایی لاتین، گفت که در بحث اقتصادی انرژی می‌تواند یکی از زمینه‌های افزایش همکاری باشد و تهران در ماه‌های اخیر با ونزوئلا همکاری در حوزه انرژی از طریق ارسال چندین نفتکش آغاز کرده است. نباید از یاد برد کوبا پیشتر خواستار تأمین نفت مورد نیاز خود از کانال ایران شده بود که این درخواست از سوی ایران بی پاسخ ماند. صادرات محصولات غذایی، کشاورزی و خدمات فنی مهندسی ایران نیز مهم است و باید بیشتر روی آن کار و تمرکز شود.
تفرشی با اشاره به اعلام تمایل چندباره رئیس‌جمهور ونزوئلا برای خرید تسلیحات از ایران، گفت که صحبت درباره زمینه‌های این همکاری هم یکی از ابعاد رایزنی ظریف در این سفر است. ما در ۶ سال اخیر نتوانسته‌ایم یک همکاری عمیق و مورد اعتماد را با شرکای خود در آمریکای لاتین شکل دهیم تا آن‌ها مجاب شوند تجهیزات نظامی خود را از ایران بخرند. با این وجود اگر سیاست کلان ما بر تداوم این همکاری‌ها باشد، تعاملات نظامی نیز می‌تواند مد نظر طرفین باشد.
کم توجهی به حوزه آمریکای لاتین را چگونه جبران کنیم؟
سیدرضا صدرالحسینی کارشناس روابط بین الملل نیز معتقد است رابطه با کشور‌های آمریکای لاتین و مرکزی به سبب همجواری آن‌ها با دشمن اصلی جمهوری اسلامی یعنی ایالات متحده و همچنین رویکرد ضد استکباری آن‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. در حالی که این کشور‌ها هم زخم خورده از اقدام‌های یکجانبه و تحریم‌های ضد انسانی واشنگتن هستند این مسئله می‌تواند آن‌ها را در کنار چین و روسیه به سمت تشکیل اتحادیه کشور‌های تحریم‌شده سوق دهد.
صدرالحسینی با اشاره به اقدام‌های دو ساله واشنگتن برای انجام کودتا علیه دو حکومت مردمی در ونزوئلا و بولیوی، گفت که با وجود همه این توطئه‌ها حکومت مادورو در ونزوئلا امروز مستحکم است و از سوی دیگر روی کار آمدن نامزد حزب «جنبش به سوی سوسیالیسم» که از افراد نزدیک به اوو مورالس رئیس جمهور سابق این کشور هستند ابعاد اهمیت دوچندان سفر ظریف را نشان می‌دهد، البته با وجود تأثیرگذار بودن این‌گونه سفرها، کم توجهی‌ای که در چند سال گذشته به این منطقه مهم جغرافیایی شده باید جبران شود و این سفر می‌تواند در حوزه دیپلماتیک و اقتصادی این کاستی‌ها را جبران کند.
