اندروید ایرانی پروژه جدیدی نیست، اما ویدئویی که وزیر ارتباطات همین تازگی‌ها با کلی هیجان منتشر کرد دوباره ماجرا را به عنوان موضوعی داغ به صدر اخبار برگرداند. در این ویدئو عنوان شد اندروید ایرانی این اطمینان را به کاربران موبایل می‌دهد که اپلیکیشن‌های مربوط به کسب و کار‌های خود را بدون نگرانی از تحریم‌های گاه‌وبی‌گاه گوگل در بستری امن منتشر کنند. موضوعی که در توییت مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت به آن اشاره شده است: «با این روش محدودیتی برای نصب برنامه‌های خارجی ایجاد نمی‌شود بلکه افزونه‌ای برای حمایت از کسب‌و‌کار‌های داخلی ایجاد شده که دیگر با یکجانبه‌گرایی برخی، قابل حذف نخواهند بود». اندروید ایرانی واقعا چیست و چقدر کارآیی خواهد داشت؟ می‌توان به آن دل بست؟
۱- اندروید یک سیستم‌عامل متن‌باز است. به این معنی که اشخاص می‌توانند بدون دخالت گوگل تغییراتی دلخواه روی آن اعمال کنند. ظاهرا با توجه به این ویژگی نسخه‌ای توسط ایرانی‌ها نوشته شده و حتی روی یک گوشی با برند ایرانی نصب می‌شود. امیر ناظمی معاون وزیر ارتباطات درباره ویژگی‌های اندروید ایرانی گفته: «این سیستم عامل نهایتاً می‌تواند بین نیم تا هشت درصد در بازار اندروید ایران گسترش پیدا کند. داشتن یک جایگزین همیشه باعث می‌شود تا طرف مقابل تصور نکند که تنها راه‌حل خودش است. اساسا شاید ما چنین راهکاری را داشته باشیم تا یک شرکت بزرگ، هیچ‌وقت به سراغ حذف کردن اپلیکیشن‌ها نرود، چون در بدترین حالت ابزاری داریم که الزامات حداقلی را پاسخ می‌دهد.»
۲- اندروید ایرانی چقدر هزینه تراشیده؟ می‌دانید اندروید ایرانی یک سیستم‌عامل جدید نیست و تنها نسخه‌ای سفارشی‌سازی شده از اندروید گوگل است. دقیقا به همین خاطر طراحی آن خرج زیادی ندشته است. جستجو درباره این موضوع ما را به اظهارنظر قدیمی مدیرعامل یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌رساند که گفته هزینه ساخت (طراحی یا بازنویسی) این سیستم‌عامل ناچیز بوده است. نکته مهم و قابل توجه این است که این سیستم‌عامل به خاطر اینکه نسخه‌ای سفارشی‌سازی شده از نسخه متن‌باز و رایگان اندروید است، از نظر فنی قابلیت نصب روی بسیاری از موبایل‌ها را ندارد، چون سازندگان آن‌ها اجازه چنین کاری را نمی‌دهد. گوشی‌های سامسونگ و هوآوی حدود ۸۵درصد بازار گوشی‌های اندرویدی ایران را در اختیار دارند. طبق گفته مسئولان از همین ابتدا مشخص شده که اندروید ایرانی قابلیت نصب در گوشی‌های هوآوی را ندارد و گوشی‌های سامسونگ نیز در هاله‌ای از ابهام است. یعنی اگر کسی بخواهد از اندروید ایرانی استفاده کند باید موبایلش را هم عوض کند.
۳- اندروید ایرانی همچنان به اندروید گوگل و چیزی مثل Play Service نیاز خواهد داشت. اگر گوگل به هر دلیلی تصمیم بگیرد روز و روزگاری دسترسی اندروید ایرانی را به این قابلیت قطع کند (کاملا مشابه اقدامی که قصد داشت علیه برند و گوشی‌های هوآوی انجام دهد) اندروید ایرانی برای نصب برنامه‌های جدید یا به‌روزرسانی آن‌ها دچار مشکل می‌شود. چون دیگر به فروشگاه Play Store دسترسی نخواهد داشت. برای جبران این نقص، صاحبان گوشی مجهز به اندروید ایرانی می‌تواند برنامه‌ها و بازی‌های مورد نیاز خود را از فروشگاه‌هایی مثل کافه بازار خودمان نصب کنند.
۴- زمزمه‌هایی به گوش رسیده که می‌گویند طراحان اندروید ایرانی قصد دارد قبل از اقدام گوگل دسترسی و ارتباط این سیستم‌عامل را با سرویس‌های گوگل قطع کنند. گفته می‌شود اندروید ایرانی فعلا تنها روی ۱۰ برند گوشی موبایل و ۱۰۰ مدل گوشی، قابل نصب است. کسی که اندورید ایرانی را روی موبایل خود نصب کند، بعضی امکانات را از دست می‌دهد. گفته شده وزارت ارتباطات در حال رایزنی با نمایندگی‌های دو برند سامسونگ و هوآوی است تا در آینده و پس از تست نهایی اندروید ایرانی بر گوشی‌های جی‌ال‌ایکس، این اندروید به صورت پیش‌فرض روی گوشی‌های سامسونگ و هوآوی وارد شده به کشور نصب شود. موضوعی که به نظر نمی‌رسد کار چندان ساده‌ای باشد.
۵- وسوسه ساخت سیستم‌عامل‌های ایرانی با انگیزه بی‌نیاز بودن از ناز و منت شرکت‌های آمریکایی از سال‌ها پیش وجود داشته است. در سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ پروژه‌ای با عنوان لینوکس فارسی مطرح بود چون می‌گفتند ویندوز مال مایکروسافت آمریکا است و می‌تواند اطلاعات محرمانه کامپیوتر‌ها را پیش دشمن افشا کند. از بودجه پرداخت شده به این پروژه اطلاعات دقیقی وجود ندارد، اما پس از گذشت سال‌های زیاد و صرف وقت بسیار برای طراحی آن، مسئولان وقت متوجه شدند کسی برای نصب و استفاده از لینوکس فارسی انگیزه ندارد. حالا مشابه همین وضعیت برای سیستم‌عامل‌های موبایلی وجود دارد. می‌توان وضعیت موجود را به اصرار زیاد برای نصب و راه‌اندازی پیام‌رسان‌های فارسی تشبیه کرد، اما با توجه به اینکه گوگل و اپل در مدت اخیر چند مرتبه بدون اجازه کاربران به پاک کردن برنامه‌های روی گوشی ایرانی‌ها اقدام کرده بودند، شاید وضعیت برای اندروید فارسی در نهایت به شکل دیگری رقم بخورد.
