طرح‌های انتقال آب در خوزستان چنان ضربه سنگینی به پیکره زندگی مردم این استان وارد کرده که در سال 92 خوزستانی‌ها با تجمع در کنار کارون و تشکیل زنجیره انسانی اعتراض خود را در این باره نشان دادند. اما جدیدترین خبری که به مردم خوزستان و فعالان زیست محیطی شوک وارد کرد، خبر انتقال آب از رودخانه زهره دشت لیراوی بوشهر بود.
خبری که فروردین ماه امسال از سوی مدیرکل جهاد کشاورزی خوزستان منتشر شد و به دنبال آن منتخب مردم شادگان در مجلس دهم نسبت به آن اعتراض کرد. اما این خبر 4 روز بعد به صورت تلویحی توسط مهدی قمشی مشاور استاندار خوزستان در امور آب و هوشنگ حسونی‌زاده معاون مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان رد شد.
قمشی در این باره به خبرگزاری ایسنا (منتسب به دولت) می‌گوید: پروژه انتقال آب رودخانه زهره به استان بوشهر سال گذشته مطرح شد که این موضوع در جلسات کمیته فنی حوزه زهره در وزارت نیرو بازنگری، ارزیابی و در نهایت منتفی شد و بر اساس اطلاعات ما این پروژه اکنون در دست انجام نیست.
مشاور استاندار خوزستان در امور آب با بیان اینکه با کارشناسی‌های انجام‌شده در وزارت نیرو انتقال آب رودخانه زهره به استان بوشهر عملیاتی نیست، تصریح کرد: وضعیت این رودخانه بسیار بد و بحرانی است و در 10 سال اخیر تنها آورد آن 40 درصد سال‌های نرمال بوده و بنابراین انتقال آب این رودخانه به استان‌های دیگر غیرقابل توجیه است.
و اما پروژه انتقال آب زهره
منوچهر حبیبی، فرماندار اسبق گچساران در سال 87 گفته بود: سد چم شیر از نوع بتونی غلتکی با ارتفاع 55 متر و طول تاج 555 متر در ردیف پنج سد بزرگ کشور از نظر ظرفیت قرار دارد. آن طور که خبرگزاری فارس در سال 87 گزارش داده طرح سد و نیروگاه ۱۷۶ مگاواتی چم شیر در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان (گچساران) مرکز شهرستان گچساران استان کهگیلویه و بویر احمد قبل از پیوستن رودخانه خیرآباد به رودخانه زهره در مجاورت محلی به نام تنگه چم شیر نزدیک به مرز استان بوشهر احداث خواهد شد.
مطالعات مرحله اول سد مخزنی چم شیر، تاسیسات وابسته توسط مشارکت مهندسین مشاور پاراب فارس و مهندسین مشاور تهران سحاب در سال ۱۳۷۳ شروع شده و در سال ۱۳۸۱ مصوبه فاز ۱ را اخذ کرد. آغاز مطالعات فاز ۲ بر مبنای تکمیل مطالعات مرحله نخست توسط مهندسین مشاور تهران سحاب در سال ۱۳۸۵ انجام گرفته و اسناد مناقصه بصورت EPCF تهیه شده است. پس از برگزاری مناقصه، شرکت‌های سابیر، مهاب قدس و صفا نیکو سپاهان برنده و قرارداد آن در سال ۱۳۸۶ منعقد شد.
ذخیره و کنترل حجم عظیمی از آب رودخانه زهره (حدود ۱/۸ میلیارد متر مکعب)، تامین آب مورد نیاز کشاورزی به میزان ۱۱۰ هزار هکتار در منطقه، تامین آب شرب و صنعت منطقه و تلفیق اهداف سد با اهداف سد کوثر و تامین آب مورد نیاز کشاورزی و شرب استان‌های همجوار از جمله اهداف مهم ساخت سد چم شیر است.
شیرزاد رستمی زاده دی‌ماه 91 در این باره می‌گوید: پروژه شبکه آبیاری سد چم شیر 37 هزار هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان های گناوه و دیلم را آبیاری می‌کند. محل احداث این سد در استان کهگیلویه و بویر احمد است و بند انحرافی این سد نیز دراستان خوزستان در حال احداث است که تجهیز کارگاه آن پایان یافته و باید بند انحرافی آن 4 ساله به بهره برداری برسد.
معاون اجرایی پروژه شبکه آبیاری سد چم شیر با اشاره به هدف اصلی طرح بیان می‌کند: استفاده از حجم آب تخصیص یافته برای مصارف کشاورزی استان بوشهر در دشت لیراوی، تنظیم آب کشاورزی شهرستان های سردشت زیدون و هندیجان از اهداف اصلی وهدف ثانویه آن هم تولید انرژی برق آبی است.
از رود رو به مرگ زهره هم نگذشتند
مسعود اسدی بهمن‌ماه 93 اظهار کرد: امنیت پایدار در استان خوزستان در آستانه چالش های جدی قرار دارد. در حالی که افکار عمومی در استان خوزستان درگیر طرح های انتقال آب از سرشاخه های کارون به فلات مرکزی و اصفهان است، طرح دیگری با عنوان طرح تونل انتقال آب از بالادست رودخانه زهره در بخش زیدون شهرستان بهبهان در استان خوزستان به منظور انتقال آب برای آبیاری 40 هزار هکتار از اراضی کشاورزی در دشت لیراوی استان بوشهر با بودجه و هزینه وزارت نیرو در حال اجرا است.
وی افزود: به نظر می رسد چشمان مسئولان وزارت نیرو واقعیت ها را مشاهده نمی کند که 22 هزار هکتار اراضی خشک شده در پائین دست رودخانه زهره در هندیجان را نمی بینند و این مسئله سبب شده تعدادی از کشاورزان در برخی از سازمان های مرکزی استان و استانداری خوزستان تجمعاتی را به راه اندازند.
وی ادامه داد: با اجرای این طرح، یک آینده پایان یافته در بخش کشاورزی به ویژه در هندیجان، امیدیه و بخشی از بهبهان شاهد خواهیم بود به همین دلیل وزارت نیرو باید هر چه سریعتر ردیف بودجه این طرح را حذف و اجرای هرگونه پروژه ای را در این راستا تعطیل کند چرا که تحت هیچ شرایطی فضای اجتماعی استان امکان تکمیل و اتصال این تونل انتقال آب را به رودخانه زهره نخواهد داد.
اسدی با اشاره به اجرای طرح‌های انتقال آب از حوضه‌های آبی خوزستان عنوان کرد: طبق اعلام وزارت نیرو و با توجه به اجرای طرح های متعدد انتقال، در مجموع ظرفیت آب قابل انتقال به اندازه تامین آب برای بیش از 40 میلیون نفر است و بنابراین این حجم بالا نشان می‌دهد که این آب فقط برای مصارف شرب دیگر استان‌ها نیست.
وی گفت: در جریان انتقال‌های آب حتی از رودخانه رو به خشکی زهره نگذشتند و می‌خواهند آب این رودخانه را برای احیای 70 هزار هکتار از اراضی بوشهر به دشت لیراوی منتقل کنند. همچنین در این حوضه سد کوثر در بالادست در حال آبگیری است که این سد نیز تهدیدی جدی برای کشاورزی خوزستان به شمار می‌رود.
نابودی 43 هزار هکتار زمین کشاورزی به ازای آباد کردن 40 هزار هکتار
کیخسرو چنگلوایی خردادماه سال گذشته احداث سد تنظیمی زهره برای آبیاری اراضی بوشهر را عامل نابودی بخشی از زمین‌های حاصلخیز خوزستان دانست و اظهار داشت: این سد که قرار است بر روی رودخانه زهره و به منظور آبیاری ۴۰ هزار هکتار از اراضی استان بوشهر احداث شود باعث نابودی ۴۳ هزار هکتار اراضی مساعد شهرستان‌های هندیجان، بهبهان و امیدیه به طور کامل می‌شود. فراموش نکنیم رود خانه زهره در سال گذشته چندین مورد خشک شدن کامل را به خود تجربه کرده است و انتقال آب از آن در این شرایط کاری غیر اصولی و غیر کار‌شناسی است.پ
تصمیمات وزارت نیرو منجر به نابودی کشاورزی خوزستان می‌شود
حبیب آقاجری، نماینده مردم ماهشهر در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به طرح‌های انتقال آب خوزستان گفت: تصمیمات وزارت نیرو منجر به نابودی کشاورزی خوزستان می‌شود. هنوز مسئولانی حضور دارند که در فکر انتقال آب از این استان هستند و بر روی رودخانه زهره در شهر سردشت از توابع بهبهان مشغول ساخت تونلی برای انتقال آب به مناطق بیابانی استان دیگر هستند.
وی افزود: این امر درحالی انجام می‌شود، که در زمستان سال گذشته به دلیل کمبود آب به دستور وزیر نیرو افزودن 3 نوبت آب را در پی داشتیم به طوری که کمبود آب به حدی در خوزستان مشهود است که با وجود افزایش نوبت آبدهی شاهد نابودی محصولات کشاورزان هندیجانی بوده‌ایم.
آقاجری با بیان اینکه اعتبار حفر این تونل‌ها را برای حل مشکلات موجود در وزارت نیرو اختصاص دهند، عنوان کرد: بعد از گذشت 507 کیلومتر از ساخت این تونل اکنون معاون آب به این نتیجه رسیده است که این کار شاید درست نباشد.
وی با اشاره به اینکه اگر موضوع خاصی وجود دارد مسئولان بیایند و مطرح کنند، گفت: وزارت نیرو در زمینه انتقال آب از خوزستان باید درست برنامه ریزی کند چرا که ورودی آب از سر سد آسک8 متر مکعب بر ثانیه است ولی انتقال 27 متر مکعب بر ثانیه دستور داده شده است.
نماینده مردم ماهشهر در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: این قبیل برنامه ریزی چیزی جز نابودی کشاورزان سردشت، امیدیه و هندیجان را در پی نخواهد داشت.
فاضل شرفی، نماینده خوزستان در شورای مرکزی خانه کشاورز در یادداشت خود در فروردین 94 می‌نویسد: همین اسفند ماه(93) وزارت نیرو در سکوت رسانه ای بهره برداری از تونل سوم انتقال آب به اصفهان را آغاز کرد . امری که گر چه نفس عمل قانونی بود ولی بهره برداری آن در سکوت رسانه ای نشان از همراهی آشکار وزارت نیرو با منافع برخی استان ها دارد همچنین در کمال تعجب خانه کشاورز خوزستان در زمستان گذشته حفر تونلی برای انتقال آب از رودخانه زهره در زیدون بهبهان به دشت لیراوی در بوشهر برای فاریاب نمودن 40هزار هکتار زمین دیم را کشف و رسانه ای کرد .این در حالی که هزاران هکتار زمین حوزه رودخانه زهره در زمستان از بی آبی آسیب دیدند و رودخانه زهره در اکثر مواقع خشک است.
به گزارش رهیاب، گرچه وزارت نیرو در کارگروه‌های خود حرف از توقف این طرح‌ها می‌دهد اما در عمل نشان داده که این وزارت خانه ترجیح می‌دهد پروژه‌های انتقال آب و سد سازی خود را بدون پوشش رسانه‌ای پیش ببرد و مانند پروژه انتقال آب کارون بدون داشتن موضعی شفاف کار را به صورت پنهانی ادامه دهد.
باید توجه داشت که مسئولان خوزستانی نباید در پروژه انتقال آب زهره، مانند پروژه بهشت آباد بازی بخورند. در پروژه تونل بهشت آباد بسیاری از دولتی در بوق و کرنا دمیدند که این پروژه متوقف شده اما بعدها مشخص شد که وزارت نیرو این پروژه را در خفا پیش برده است.
