از مشهد،در پاسخ به مباحث مطرح‌شده پیرامون منطقه باستانی فیروزه در نیشابور افزود: محوطه باستانی شهرک فیروزه یکی از مهم‌ترین عرصه‌های پیش‌ازتاریخی کشور و مربوط به دوره برنز است که به‌صورت اتفاقی چند سال قبل توسط کارشناسان میراث فرهنگی شهرستان کشف گردید.
وی گفت: در زمان کشف این محوطه باارزش، شرکت تعاونی کارکنان فولاد خراسان در حال احداث تعداد 9 مجتمع یا بلوک ساختمانی و هرکدام در هشت طبقه بود که تعداد پنج بلوک در مرحله اتمام اسکلت بتنی و تعداد سه بلوک در مرحله شناژ بتنی و یک بلوک هم خاک‌برداری تا عمق 4 متر احداث گردیده بود و تمامی این بلوک‌ها در عمق بیش از دو و نیم متر به آثار باستانی برخورد و باعث از بین رفتن این آثار در نتیجه خاک‌برداری شد.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیشابور با بیان اینکه به‌محض کشف اتفاقی این عرصه باستانی بلافاصله با حکم دادستان محترم وقت، تمامی عملیات احداث مجتمع‌های مسکونی فولاد به مدت یک ماه تعطیل و عملیات بررسی و شناسایی و نجات بخشی آثار باقیمانده توسط کارشناسان میراث فرهنگی انجام شد، گفت: با توجه به اینکه به دلیل خاک‌برداری عمقی در محل احداث بلوک‌های ساختمانی دیگر آثاری بجای نمانده بود لذا مجوز ادامه احداث مجتمع‌های مسکونی صادر گردید.
کوثری به محل قرار گرفتن شهرک در مسیر رودخانه وحشی میرآباد اشاره و تأکید کرد: در این منطقه نباید ساخت‌وسازی صورت می‌گرفت ولی متأسفانه مجوزهای آن صادرشده بود و کارهای عمرانی همان‌گونه که مطرح شد انجام شده بود.
وی تصریح کرد: متعاقباً به خاطر جلوگیری از نابودی بقیه عرصه باستانی، ضمن انجام گمانه‌زنی‌های متعدد توسط باستان شناسان اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی به سرپرستی محمود بختیاری و اسماعیل اعتمادی و با همکاری گروه باستان‌شناسی دانشگاه نیشابور به سرپرستی حسین باصفا حدود عرصه باستانی مشخص شد و پس از نقشه‌برداری، بلافاصله تمامی محوطه در فهرست آثار ملی ثبت و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیشابور با بیان اینکه تمامی خاک‌هایی که در هنگام حفر زمین به‌منظور احداث بلوک‌های ساختمانی خاک‌برداری و به حدود پنج کیلومتر بالاتر از مجتمع منتقل و دپو شده بود به‌دقت سرند شده است، گفت: در این کاوش اشیای باستانی و قطعات سفال و غیره از داخل آن‌ها جمع‌آوری و پس از طبقه‌بندی به موزه نیشابور منتقل شد.
کوثری افزود: پس از آن، به دلیل اینکه این محوطه باستانی در معرض نابودی قرار داشت، چندین فصل کاوش و گمانه‌زنی باستان‌شناسی به همت گروه باستان‌شناسی دانشگاه نیشابور به سرپرستی آقای دکتر باصفا انجام شد و شواهد و بقایای باارزش باستانی از یک گورستان و کارگاه‌های صنعتی در این محوطه کشف گردید.
وی با بیان اینکه تاکنون هیچ‌گونه آثار سکونت در این عرصه شناسایی نشده است، تصریح کرد: باستان‌شناسان احتمال می‌دهند در صورت ادامه کاوش‌ها در اطراف و مجاور این عرصه باستانی، آثار سکونت بشری به احتمال زیاد شناسایی خواهد شد.
این مقام مسئول با توجه به ضوابط مصوب عرصه باستانی شهرک فیروزه، هرگونه خاک‌برداری، حفر کانال و تغییر توپوگرافی و ساخت‌وساز در مابقی عرصه را که در حال حاضر شامل خیابان‌ها و معابر و فضاهای سبز این مجموعه است، ممنوع اعلام کرد و گفت: ساخت‌وساز در این منطقه مستلزم اخذ مجوز از میراث فرهنگی است و با توجه به این ضوابط و نیز وجود آثار در عمق بیش از دو و نیم متری زمین، جای نگرانی از بابت تخریب و نابودی قسمت باقیمانده این عرصه باارزش باستانی وجود ندارد.
کوثری افزود: در حال حاضر ساخت‌وسازها در منطقه کامل شده و منطقه حفاری‌شده برای کاوش‌های باستان‌شناسی پوشانده شده است و خطری برای آثار باستانی وجود ندارد.
وی با اشاره به دیدگاه‌های اولیه درباره منطقه گفت: نظر اول این بود که آثار توسط رودخانه کنار منطقه از بالادست به پایین آورده شده است و نظریه دوم این بود که این منطقه خودش محوطه باستانی است که بعد از چندین دوره کاوش و کشف کوزه‌های سفالی سالم مشخص شد که خود منطقه باستانی است و بلافاصله ثبت آثار ملی انجام و از ساخت‌وسازهای بیشتر جلوگیری شد.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیشابور با ابراز تأسف از اینکه مسئول قبلی سازمان در آن زمان فقط منطقه شهرک فیروزه را ثبت ملی کرده بود، افزود: منطقه پایین‌دست که به نام چمالان شناخته می‌شود و برای دوره مفرغ و حدود 6 هزار سال پیش بوده که ثبت ملی نشده است.
کوثری تصریح کرد: با حضور در اداره میراث فرهنگی شهرستان نیشابور جلوی ساخت‌وساز در آن منطقه را گرفتم و با تشکیل پرونده، منتظر هستیم این منطقه هم به ثبت آثار ملی برسد تا بتوانیم به‌طور قانونی جلوی ساخت‌وسازها را بگیریم.
وی با بیان اینکه متأسفانه هیچ‌گونه سندی مبنی بر وجود چنین منطقه تاریخی در دست نیست گفت: این منطقه به‌صورت اتفاقی شناسایی شده است و ما نیز فقط جلوی ساخت‌وساز در محدوده‌ای که ثبت آثار ملی شده است را گرفته‌ایم و محدوده چمالان نیز در حال پیگیری است.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیشابور در پاسخ به این سؤال که آیا امکان کاوش نجات بخشی وجود دارد، تصریح کرد: نیشابور دارای اولویت‌های بسیار بالاتری مانند تپه طرب آباد و شادیاخ است که دارای تمدن هستند.
کوثری تأکید کرد: البته منطقه تحت حفاظت میراث قرار گرفته است ولی با توجه به گسترده بودن آن مشکلاتی نیز وجود دارد که سعی می‌کنیم با استفاده از ظرفیت مردم آن‌ها را کنترل کنیم.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد: که با ثبت منطقه چمالان به‌عنوان آثار ملی بتوان در کل منطقه از تخریب آثار باستانی جلوگیری کرد.
