خراسان جنوبی یکی از استان های شرقی کشور است که به دلیل واقع‌شدن در کنار کویر دارای اقلیم خاصی است به همین دلیل استان در پرورش چند نوع محصول گران‌بها در سطح کشور و حتی جهان بی‌نظیر بوده که گل نرگس یکی از گیاهان محسوب می‌شود.
فصل زمستان در خراسان جنوبی با آغاز برداشت گل نرگس همراه است. زمستان که می‌شود بوی عطر نرگس‌ها فضای روستاها را معطر می‌کند و تداعی هوای بهاری را در زمستان برای هر بیننده ای به ارمغان می‌آورد.
گل نرگس برخلاف بسیاری از گل های دیگر تابستان خواب است و در زمستان گل می‌دهد این گل علی‌رغم اینکه بسیار کم توقع است و نیاز به آبیاری نداشته و حتی با آب باران سبز می‌شود و گل می‌دهد اما به دلیل خشک‌سالی های ۱۸ ساله حتی قطره‌بارانی برای آبیاری آنها نیست و در حال پرپر شدن است.
این گل یک بار کاشته می‌شود و برای همیشه و تا زمانی که از ریشه کنده نشود گل می‌دهد و به این دلیل به لحاظ اقتصادی برای کشاورزی بسیار به‌صرفه است.
چند سالی است که کشاورزان و بهره برداران گل نرگس در خراسان جنوبی دیگر رمقی برای تولید این گل خوشبو ندارند چراکه دستان سرد زمستان و بی‌آبی طراوت را از گلبرگ‌ها گرفته و عطش را بر دل نرگس زارها جانمایی کرده است و به گفته خودشان از با مشکلات زیادی اعم از خاموش بودن موتور چاه‌های آب و تشنگی گل‌ها و نبود بازار فروش رنج می‌برند که باید موردتوجه قرار گیرند.
بی‌شک گل نرگس به‌عنوان پنجمین محصول صادراتی خراسان جنوبی، نیازمند توجه و حمایت جدی است تا بتواند عاملی برای شکوفایی اقتصادی این استان کویری باشد.
کارخانه فرآوری گل نرگس ایجاد شود
یک تولیدکننده گل نرگس در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مشکلات زیادی پیش روی نرگس کاران وجود دارد.
علی جعفری مقدم نبود بازار فروش را از مهم‌ترین مشکلات تولیدکنندگان گل نرگس دانست و افزود: باید نهادهای حمایتی در این زمینه کمک کنند.
وی خواستار ایجاد کارخانه فرآوری گل نرگس در خراسان جنوبی شد و بیان کرد: باید دستگاه‌هایی مانند استانداری و فرمانداری در این زمینه ورود کنند.
جعفری مقدم با بیان اینکه تولید گل نرگس در خراسان جنوبی زیاد است، گفت: با ایجاد کارخانه فرآوری این گل و اسانس گیری و تولید عطر کمک زیادی به تولیدکنندگان می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه باید زمینه صدور گل به دیگر استان‌ها و خارج از کشور فراهم شود، افزود: همچنین باید تعاونی‌ها و اتحادیه هایی تشکیل‌شده و گل نرگس را از تولیدکنندگان خریداری کند.
این تولیدکننده خوسفی اظهار کرد: در سال جاری برای تهیه کود حیوانی یک میلیون هزینه کردم و این در حالی است که حمایتی نشده‌ام.
خسارت ۵۰ درصدی سرما
جعفری مقدم با بیان اینکه از ۲۰ سال گذشته به تولید گل نرگس مشغول هستم، گفت: در حال حاضر روزانه ۲۰ هزار شاخه از مساحت زیر کشت، گل برداشت می‌کنم.
وی با اشاره به سرمای گذشته بیان کرد: در سال جاری سرما به ۵۰ درصد از گل های نرگس زمین‌هایم خسارت وارد کرده است.
این تولیدکننده با بیان اینکه آن دسته از بوته‌هایی که باقی‌مانده‌اند نیز نیمه‌خشک هستند، اظهار کرد: با توجه به اینکه برداشت گل نرگس فصلی است، نیازمند توجه مسئولان هستیم.
جعفری مقدم با اشاره به حمایت های دستگاه‌های ذی‌ربط، بیان کرد: دستگاه‌های مسئول در زمینه آموزش و ارشاد حمایت‌هایی انجام می‌دهند.
وی با بیان اینکه دولت باید راهکار و جایگاهی را برای گل نرگس تعریف کند، افزود: باید موارد لازم از طریق دستگاه‌های حمایتی به کشاورزان ابلاغ و اطلاع‌رسانی شود.
عطش ۴۵ روزه گل های نرگس
یکی دیگر از تولیدکنندگان گل نرگس خراسان جنوبی اظهار کرد: کم آبی یکی از مشکلات مهم پیش روی ما است.
زمانی تولیدکننده اول گل نرگس در سطح استان بودم و الآن بیشتر محصولاتم از بین رفته است عباس حسینی با بیان اینکه گل نرگس به‌طور متوسط هر ۱۰ یا ۱۵ روز نیاز به آبیاری دارد، گفت: این در حالی است که موتور چاه ۴۵ روز خاموش بوده و امکان آبیاری برایم فراهم نیست.
وی با بیان این مطلب که دو هکتار سطح زیر کشت گل نرگس دارم، اظهار کرد: حجم زیادی از این گل‌ها بر اثر کم آبی از بین رفته است.
حسینی هفت تن از پیاز گل های نرگسم از بی‌آبی از بین رفته‌اند و از زمین بیرون کشیده‌ام، افزود: زمانی تولیدکننده اول گل نرگس در سطح استان بودم و الآن بیشتر محصولاتم از بین رفته است.
وی ادامه داد: در سال های گذشته روزانه هفت هزار شاخه گل نرگس برداشت داشتم که امسال به روزانه ۵۰۰ شاخه کاهش یافته است.
حسینی نبود بازار فروش را از دیگر مشکلات پیش رو دانست و افزود: مشکلات پیش روی تولیدکنندگان گل نرگس باید موردتوجه قرار گیرد.
خاموشی موتور چاه آب و اندوه نرگس کاران
یکی دیگر از تولیدکنندگان گل نرگس خراسان جنوبی بیان کرد: بازارهای استان از این گل اشباع‌شده و خریدار چندانی ندارد.
بازار استان از گل نرگس پر شده و هر شاخه را با ۲۰۰ تومان به فروش می‌رسانم احمد عرب زاده با بیان اینکه یک هکتار از زمین های کشاورزی ام زیر کشت گل نرگس است، گفت: روزانه تنها هزار و ۵۰۰ شاخه برداشت داریم.
وی ادامه داد: با توجه به گرم شدن هوا، بازارها از گل نرگس پر شده و هر شاخه را با ۲۰۰ تومان به فروش می‌رسانم.
عرب زاده کم آبی را از دیگر مشکلات دانست و افزود: چاه‌های آب را شارژی کرده و هر یک ماه آبیاری زمین‌ها به ما می‌رسد و این ما را بسیار ناراحت می‌کند.
این تولیدکننده بیان کرد: بی‌آبی باعث شده که طراوت گل‌ها از بین برود و استقبال خوبی نداشته باشد.
خراسان جنوبی رتبه پنجم تولید گل نرگس را دارد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه ۳۲ هکتار اراضی کشاورزی استان زیر کشت گل نرگس است، گفت: این استان رتبه پنجم تولید گل نرگس در کشور را دارد.
هاشم ولی پور مطلق اظهار کرد: پیش می‌شود امسال بالغ بر ۱۲ میلیون و ۶۰۰ هزار شاخه گل نرگس از مزارع خراسان جنوبی برداشت شود.
وی با اشاره به رتبه پنجم خراسان جنوبی در تولید گل نرگس در کشور، بیان کرد: این در حالی است که نرگس تولیدی استان از نظر عطر و بوی منحصر به فرد در رتبه‌های نخست کشور قرار دارد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه بیشترین سطح کشت گل نرگس استان مربوط به شهرستان خوسف است، عنوان داشت: در حال حاضر ۱۹ هکتار و ۵۰۰ هزار مترمربع از اراضی کشاورزی این شهرستان زیر کشت گل نرگس قرار دارد.
ولی پور مطلق قیمت هر شاخه گل نرگس را ۳۵۰ تومان عنوان کرد و گفت: پیش‌بینی می‌شود امسال ۴۴ میلیارد ریال از محل تولید گل نرگس عاید بهره‌برداران شود.
ولی پور مطلق با بیان اینکه در سال گذشته نیز بالغ بر ۱۳ میلیون شاخه گل نرگس در استان تولید شده بود، اضافه کرد: این میزان در سال جاری با مقداری کاهش روبه رو بوده که یکی از مهم‌ترین دلایل آن تنش آب و هوایی است.
ادامه داد: گل نرگس تولیدی در استان به استان های تهران، البرز، یزد، خراسان رضوی، زاهدان و اصفهان نیز صادر می‌شود.
وی با اشاره به آغاز برداشت گل نرگس از نیمه دوم آبان ماه، بیان داشت: برداشت این گل خوش عطر و خوشبو تا اواخر زمستان در استان ادامه دارد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی همچنین به مشکلات تولیدکنندگان گل نرگس اشاره کرد و گفت: با توجه به خشک‌سالی های ۱۸ ساله در استان مهم‌ترین مشکل بهره‌برداران این بخش کم آبی و تغییرات آب و هوایی است.
ثبت ملی نرگس زارهای خوسف هم مرهم نشد
اگرچه در سال گذشته نرگس های خوسف ثبت ملی شدند و انتظار می‌رفت این مهم ظرفیتی را برای حمایت بیشتر از کشاورزان فراهم آورد و مشکلات این محصول استراتژیک استان بیشتر موردتوجه قرار گیرد اما این موضوع هم مرهمی برای کشاورزان منطقه نبود.
کارشناس ثبت میراث طبیعی اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی با بیان اینکه هم اکنون کهن‌ترین نرگس زارهای خراسان جنوبی متعلق به شهرستان خوسف است، گفته بود: گل نرگس این شهرستان در قیاس با گل‌های مشابه نرگس در کشور حرف اول را می‌زند.
زهرا رضایی ملکوتی بیان داشت: گل‌های نرگس خراسان جنوبی از لحاظ کیفیت با توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوای استان رتبه بالایی در کشور دارد.
ملکوتی عنوان کرد: از تاریخ ثبت، ضمن رعایت حقوق مالکانه، این اثر تحت نظارت، مراقبت و حمایت این سازمان بوده و هرگونه اقدام و عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر در اصالت اثر شود ممنوع است و لذا تعیین عرصه، حریم و ضوابط حفاظتی آن نیز به عهده این سازمان خواهد بود.
در استان خراسان جنوبی سالانه بیش از ۱۳ میلیون شاخه گل نرگس تولید می‌شود که با سرمایه‌گذاری روی این محصول در حوزه فراوری می‌توان اشتغال و درامد اقتصادی منطقه را افزایش داد.
سازگاری با شرایط اقلیمی، مقاومت به کم آبی با توجه به خشک‌سالی های حاکم بر منطقه، پرورش در فضای باز، اقتصادی بودن این گل و نیاز به آبیاری در زمانی که نیاز آبی دیگر محصولات منطقه حداقل است از جمله مزایای کاشت گل نرگس در خراسان جنوبی است که اندک حمایتی برای آن لازم است.
عدم بازاریابی مناسب، عدم خرید گل از سوی دولت، عدم توجه به جنبه‌های گردشگری و فقدان یک موسسه حمایتی و پژوهشی درباره گل نرگس از جمله مشکلاتی است که نیازمند توجه مسئولان است.
