نتیجه کنفرانس لیبی با میزبانی برلین که دو هفته پیش برگزار شد نشان می‌دهد مسأله لیبی نه تنها یک مساله داخلی بلکه دیگر موضوعی کاملاً بین‌المللی شده است.
اخبار بین الملل- در جریان نشست اخیر برلین در خصوص بحران لیبی مقرر شد تا یک کمیته نظامی متشکل از نمایندگان دو طرف درگیر زیر نظر سازمان ملل تشکیل شده و نشست‌هایی در ژنو برای حل اختلافات فیما بین برگزار شود که شنیده‌ها حاکی از این است که خلیفه حفتر فرمانده ارتش ملی در این نشست‌ها شرکت خواهد کرد.
اینکه خلیفه حفتر یا سراج برای حل بحران سعی دارند در این نشست‌ها شکست کنند گام مهمی است اما نکته‌ای که مطرح است این است آیا حل بحران لیبی توسط نهادهای بین المللی قابل حل است؟ از آنجایی که کارنامه نهادهای بین المللی در حل بحران کشورها خیلی هم مطلوب نبوده است نمی‌توان پیش بینی کرد که بحران لیبی توسط این نهاد حل می‌شود. زیرا جنگ داخلی سوریه، بحران عراق و جنگ یمن تنها نمو نه‌هایی از پرونده سازمان ملل است که تا به حال لا ینحل باقی مانده است.
اما از طرفی موضوع لیبی که در ماه‌های اخیر فضای رسانه‌ای ترکیه را معطوف به خود کرده بود حالا هیچ سرو صدایی از آن نیست. حتی مقامات سیاسی ترکیه هم آنچنان به موضوع لیبی نمی‌پردازند. در این حال اولین سوالی که به ذهن خطور می‌کند این است؛ آیا موضع ترکیه در لیبی در حال تغییر کردن است؟ از طرفی هم دعوت دولت سومالی از ترکیه برای اکتشاف نفت و نگاه مثبت آنکارا به این دعوت نشان می‌دهد که ترکیه همچنان خواهان ماندن در آفریقا هست.
در خصوص سیاست ترکیه در لیبی و سومالی خبرنگار مهر گفتگویی با «اسماعیل حقی پکین» رئیس سابق اطلاعات ستاد کل ارتش ترکیه، سپهبد بازنشسته و کارشناس سیاسی و نظامی انجام داده است که در ادامه می‌خوانیم:
*همان طور که می‌دانید نهادهای بین المللی نیز به بحران لیبی ورود کرده اند که نمونه آن هم کنفرانس برلین بود که اخیراً برگزار شد و البته در روزهای آینده هم شاهد نشست های کمیته نظامی موسوم به «۵+۵» در ژنوخواهیم بود. از این پس سیاست ترکیه در مقابل لیبی چگونه خواهد بود؟
کنفرانس برلین آغازگر آتش بس برای حل بحران لیبی و ترسیم کننده نقشه راهی برای حل مساله طرابلس است. ترکیه خواهان اجرای آتش بس در این کشور است که برای محقق شدن آن نیاز است حفتر رفتاری متعادل‌تر نشان دهد.
با همین هدف هم از نظر ما باید حمایت سیاسی و نظامی برای دولت وفاق ملی صورت گیرد. برای اینکه در لیبی آتش بس صورت گیرد باید دولت وفاق ملی قدرت نظامی مطلوب‌تری داشته باشد. از طرفی باید برای حل مساله، ترکیه هم با دولت فائز سراج هم با خلیفه حفتر روابط دیپلماسی خود را ادامه دهد.
*در صورت پیشروی نیروهای حفتر به طرابلس روابط دیپلماتیکی آنکارا و طرابلس دستخوش چه تحولاتی خواهد بود؟
با تدابیری که از سوی ترکیه برای بحران لیبی درنظر گرفته شده چنین شرایطی برای حفتر محقق نخواهد کرد. زیرا این تدابیر سیاسی و نظامی اتخاذ شده مانع پیشروی نیروهای حفتر در طرابلس خواهد شد.
اگر هم چنین اتفاقی بیفتد ترکیه قطعاً برای تشکیل یک دولت مشروع در این کشور تلاش خواهد کرد. برای ترکیه انتخاب شدن حکومتی به انتخاب مردم لیبی مهم‌تر از تشکیل دولتی نزدیک به نیروهای حفتر و اهمیت مشروع یا غیرمشروع بودن آن است.
*منافع فرامنطقه ای ترکیه برای مداخله در امور لیبی چیست؟
توافقی که میان ترکیه و لیبی امضا شده است که متعاقباً به سازمان ملل هم ارسال شده است در خصوص خطوط دریایی برای ترکیه اهمیت فوق العاده ای دارد. زیرا این توافق و مشخص کردن مرزهای دریایی موجب می‌شود تلاش رژیم اسرائیل، مصر و یونان برای ایجاد فشار و محدودیت برای ترکیه در مسیرهای دریایی را بی نتیجه کند.
البته برای اینکه این توافق شرایط اجرا و ماندگاری داشته باشد نیاز به سرپاماندن دولت سراج است. در نتیجه در صورت اجرایی شدن این توافق کشورهای مذکور بدون اجازه آنکارا اختیار فعالیت انرژی و حفاری در منطقه را نخواهند داشت ضمن اینکه با این توافق امنیت دریای مدیترانه و قبرس مهیا می‌شود.
*به نظر می‌رسد حضور و فعالیت ترکیه در دریای مدیترانه و کشور لیبی متأثر از رقابتی است که با امارات و عربستان سعودی دارد. ارزیابی شما چیست؟
بله درست است فعالیت ترکیه در لیبی رابطه مستقیمی با رقابت ترکیه با عربستان سعودی و امارات دارد اما این موضوع فقط مربوط به دو کشور مذکور نیست یعنی اینکه آنکارا با توجه به احقاق حق و منافع خودش در تلاش برای تداوم توافق خود با لیبی است
هم عربستان سعودی و هم امارات از سوی آمریکا مورد حمایت هستند و هدفشان محدود کردن اختیار و تأثیرگذاری آنکارا در آفریقا است و همچنین هر دو کشور معتقدند که آنکارا مانع سیاستگذاری آمریکا در خاورمیانه است.
*اخیرا دولت سومالی از ترکیه دعوت به اکتشاف نفت در این کشور کرده است پاسخ ترکیه به این دعوت چه خواهد بود؟
ترکیه روابط تجاری و سیاسی خوبی با سومالی دارد. از طرفی ترکیه در حال آموزش نظامی و ارائه مشاوره نظامی به سومالی است. ترکیه بخاطر سیاستی که در آفریقا دارد سومالی برایش اهمیت فوق العاده ای دارد.
برای همین احتمال می‌دهم ترکیه به پیشنهاد سومالی پاسخ مثبت دهد. عربستان سعودی گماشته سیاست آمریکا در سومالی است و با توجه به حمایتی که از گروه تروریستی الشباب در این کشور می‌کند در نتیجه حضور ترکیه موجب ایجاد تعادل در منطقه علیه عربستان سعودی می‌شود.
