چند روز قبل دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در کنار بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل از طرح موسوم به «معامله قرن» در کاخ سفید رونمایی کرد. بعد از سخنان ترامپ، تهران واکنش تندی نسبت به این طرح نشان داد. آنکارا و سازمان ملل نیز بی صدا نماند و مخالفتشان را اعلام کردند.
اخبار بین الملل- اما برخی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نسبت به معامله قرن واکنش متفاوتی نشان دادند. مثلاً کشورهای مسلمانی همچون بحرین، امارات و عمان حمایت خود را از طرح به اصطلاح «صلح» اعلام کردند. موضوعی که سرآغاز مناقشات جدیدی در منطقه شده است، که از نظر برخی تحلیلگران یکی از اهداف اصلی این طرح هم همین بوده است.
اما سوالی که با توجه به این مناقشات جدید مطرح شده این است که تأثیر اصلی معامله قرن در آینده منطقه چگونه خواهد بود و اصلی ترین کشورهایی که مورد تهدید این طرح هستند کدامند؟
در خصوص طرح معامله قرن گفتگویی با « سعید خاج » تحلیلگر فلسطینی کارشناس خاورمیانه، نویسنده و پژوهشگر در ترکیه، ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید:
*رئیس‌جمهور آمریکا طی مراسمی با حضور نخست وزیر رژیم صهیونیستی به طور رسمی از طرح آمریکایی-صهیونیستی موسوم به معامله قرن رونمایی کرد. هدف اصلی و جزئیات این طرح را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر بخواهیم از نظر زمانی تحلیل کنیم باید گفت هدف از از رونمایی این طرح توسط ترامپ بدست آوردن حمایت‌های لازم قبل از انتخابات ریاست جمهوری در این کشور است. به خصوص که این روزها با مشکل استیضاح دست و پنجه نرم می‌کند بیش از هر زمانی نیاز به حمایت یهودیان و پروتستان‌ها دارد.
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهونیستی هم خواست در انتخابات آینده شرایط خود را تضمین کند. در نتیجه رونمایی از این طرح در این تاریخ از نظر زمانی هم برای ترامپ هم برای نتانیاهو اهداف انتخاباتی را در برداشت. اما برای عنوان دلیل این موضوع این تحلیل کافی نیست. اگر نگاهی به رفتارو اقدامات ترامپ در سال‌های ریاست جمهوری اش بیندازیم پی می بریم که او تا حد زیادی از رژیم صهیونیستی حمایت می‌کند واین طرح جلوه‌ای از حمایت او از این رژیم است.
این طرح در اصل با هدف بهره‌گیری از نقاط ضعف و تفرقه در جهان عرب و اسلام، برای مقابله مساله فلسطین است. از طرف دیگر این طرح قصد دارد تمامی خاک فلسطین که توسط رژیم اسرائیل اشغال شده است مشروعیت داده شود و بر مسائل پناهندگان فلسطینی، قدس، محور مقاومت و ابطال حق حاکمیت فلسطین به نفع اسرائیل مشروعیت بخشیده شود.
*از نظر شما علی رغم مخالفت گروه‌های مقاومت فلسطین این طرح موفق به اجرا می‌شود؟
برخلاف تصور عامه، این طرح توافقی نیست که با امضای طرف فلسطینی تحقق یابد. در حقیقت هدف اصلی این است که با طرح چنین پروژه‌ای تلاش و مجادله مردم فلسطین را به حاشیه برانند. همچنین اگر یک گروه فلسطینی هم بخواهد برای حل مساله فلسطین وارد مذاکره هم شود باز مفاد این طرح به گونه‌ای است هیچ راهی به غیر از دست برداشتن از مقاومت پیش روی فرد نمی‌گذارد.
از طرف دیگر خاک فلسطین که از سال ۱۹۴۸ مورد اشغال قرار گرفته است از این به بعد هم تحت حاکمیت رژیم اسرائیل قرار خواهد گرفت همچنین کرانه باختری به اسرائیل الحاق خواهد شد و قدس هم به طور کامل پایتخت اسرائیل می‌شود یعنی دولت فلسطینی که حق حاکمیت در خاک خود را داشته باشد وجود نخواهد داشت. خوب چه کسی چنین طرحی را قبول می‌کند؟ قطعاً هیچکس!
البته مردم فلسطین و خود محمود عباس مخالفت کردند که درست هم همین بود. اگر فلسطینیان اینگونه مخالفت کنند این خود منشأ قدرت در میان آنان خواهد بود. اعتراضات میدانی بهترین پاسخ به معامله قرن است.
اما با همه اینها خطر این طرح رفع نمی‌شود. برای همین مردم فلسطین نه تنها در حرف بلکه با رفتارشان نیز باید این مخالفت را عنوان کنند. یعنی از یک طرف محمود عباس رئیس تشکیلات دولت خودگردان فلسطین باید از روند مذاکرات اسلو خارج و همکاری با رژیم صهیونیست کنار بگذارد و به سوی مردم فلسطین بازگردد.
مردم فلسطین هم در کنارهم در میدان‌ها حضور یابند و از امت اسلام خواهان حمایت شوند.
*از منظر برخی تحلیلگران هدف ترامپ از رونمایی این طرح به حاشیه راندن استیضاحش است. تحلیل شما چیست؟
درست است اما تأثیر آن کوتاه مدت خواهد بود. از نظر من هدف ترامپ حل نه مشکل استیضاح بلکه کسب موفقیت در انتخابات ریاست جمهوری است.
*تأثیر این طرح در منطقه چگونه خواهد بود؟
تأثیر آن فاجعه بار خواهد بود. تا الان تمامی نکاتی را که عنوان کردم فقط در خصوص تأثیر آن بر روی مردم فلسطین بود. اما تأثیر آن در منطقه نیز مهم است. در حقیقت هدف از این طرح روابط منطقه‌ای را مورد تحول قراردادن و یک بستر منطقه‌ای جدید ایجاد کردن است.
درصورت اجرایی شدن این طرح در این چارچوب اسرائیل به عنوان قسمتی از این منطقه می‌شود و روابط این کشور با دیگر کشورهای منطقه نرمال می‌شود و در نتیجه برخی کشورها مانند ایران و ترکیه را به عنوان دشمن اسرائیل نشان داده خواهد شد.
این طرح را اینگونه باید توصیف کرد: یک ائتلاف ناتوی عربی با ریاست یا عضویت اسرائیل برای مقابله با کشورهایی مانند ترکیه و ایران خواهند پرداخت کشورهایی مانند عمان، بحرین و امارات حمایتی شفاف و عربستان سعودی و مصر حمایتی مخفیانه و سرپوشیده خواهند داشت و اینگونه به مساله فلسطین نیز پایان خواهند داد.
هدف اصلی ایجاد بحران داخلی برای تضعیف جهان عرب و اسلام است. در اصل اساسی‌ترین هدف در آماده کردن این طرح همین نکته مذکور بوده است.
*واکنش جهان عرب در مقابل این طرح را چگونه تفسیر می‌کنید؟
مانند همیشه مردم جهان عرب هم مخالف اشغال خاک فلسطین هستند هم مخالف طرح به اصطلاح صلح. در بسیاری از کشورهای عربی مردم مقابل سفارت آمریکا تجمع کردند. اما در میان دولت‌ها و رژیم‌های عربی اختلاف دیدگاه وجود دارد. برخی رژیم‌های عربی سفیران خود را روانه کاخ سفید کردند تا در خصوص جزئیات آن دعوت به بررسی کنند.
حتی ما خوب می‌دانیم که ترامپ در زمانی که خواست این پروژه را آماده کند با برخی از این کشورها مشورت کرده و رضایت آنها را گرفته بود.
البته واکنش سرد و شفاف برخی دولت‌ها بخصوص دولت ایران و ترکیه در پس رونمایی از طرح معامله قرن جای تبریک دارد. اما هنوز هم نیاز به اقدامات مهم‌تری از سوی اتحادیه عرب و دیگر سازمان‌های همکاری اسلامی است.
