با این‌که در تمام سال‌های اخیر دانشمندان درباره تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن بر زندگی تک تک ساکنان کره زمین هشدار داده‌اند، این بحث‌ها و هشدارها همواره در پس و پشت بحث‌ها و بحران‌ها و تنش‌های سیاسی پنهان مانده و در اغلب اوقات به عنوان موضوعاتی لوکس و تجملی و تفننی به شمار آمده‌اند. اما به عنوان مثال آتش‌سوزی‌های ماه‌های اخیر استرالیا که به باور پژوهشگران ممکن است تا پایان قرن حاضر تبدیل به یک پدیده عادی شود، نشان دهنده وضعیت زیست محیطی دشواری است که زمین دارد از سر می‌گذراند. یا این پیش‌بینی که ممکن است تا چند دهه دیگر میانگین دمای هوای جهان سه درجه سانتیگراد بالاتر از دوران پیش از صنعتی شدن باشد، و این بحران را نزدیک‌تر و غیرقابل اجتناب‌تر از همیشه جلوه می‌دهد.
اخبار بین الملل- به نظر می‌رسد وقتش رسیده باور کنیم خطرات تغییرات اقلیمی بیشتر و نزدیک‌تر از آن است که بتوان آن را پشت گوش انداخت. لوس‌آنجلس تایمز در مقاله‌ای با عنوان «این آخرین فرصت است برای جلوگیری از آخرالزمان» جدیت این امر را برای چندمین بار یادآوری کرده است. این روزنامه با اشاره به تاییدات سه سازمان معتبر فضانوردی آمریکا (ناسا)، سازمان ملی هواشناسی و اقیانوس شناسی آمریکا (نوا) و سازمان هواشناسی بریتانیا مبنی بر این‌که ده سال اخیر گرمترین دهه زمین از زمان ثبت رکوردها بوده و البته از نظر دوره‌های پنج ساله هم پنج سال اخیر داغ‌ترین سال‌های زمین در ۱۷۰ سال اخیر بوده، بحران زیست محیطی زمین را ملوس‌تر و نیز خطرناک‌تر از همیشه خوانده و گفته که احتمالا این روند گرمایش در دهه ۲۰۲۰ نیز ادامه خواهد یافت.
هیات تحریریه لوس‌آنجلس تایمز نوشته: دنیا به طور پیوسته و مستمری در حال پیشروی به سمت یک فاجعه زیست محیطی است. اتفاقی که برای بسیاری از ما از چند سال یا شاید یک دهه و حتی چند دهه پیش‌تر نیز روشن بوده است. اما بسیار دیگر هم هستند از مدت‌ها قبل این موضوع را می‌دانستند. مثلا در سال ۱۸۹۶ یک دانشمند سوئدی برای اولین بار با محاسبات دقیق نشان داد که افزایش دی اکسید کربن به جو می‌تواند درجه حرارت زمین را بالاتر ببرد. تا دهه ۱۹۳۰ ، دانشمندان در حال اندازه‌گیری و محاسبه میزان این افزایش دما بودند و در اواخر دهه ۱۹۶۰، تأثیر این امر بر ذوب یخ‌های قطب جنوب هم اثبات اثبات شده بود. تا این‌که در سال ۱۹۷۷ نقش افزایش دی‌اکسید کربن در گرم شدن آب اقیانوس‌ها، ذوب شدن یخ‌های قطبی و بالا آمدن سطح دریا به رسمیت شناخته شد.
از آن سال تاکنون کمپین‌های گسترده‌ای برای افزایش اطلاعات عمومی درمورد خطرات موجود شکل گرفته است. با این‌حال، حتی پس از روشن شدن واقعیت‌ها نیز جهان به طور غیرقابل باور و تکان‌دهنده‌ای برای محافظت از خود اقدامات اندکی انجام داده است. در ۱۷ سال اول پس از پروتکل کیوتو، امضاکنندگان خود را به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای متعهد کردند، اما انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان همچنان رو به افزایش است. دهه‌های متمادی بی‌اطلاعی از موضوع و خطرات آن، انکار بدبینانه، بی‌توجهی غیرمسئولانه در کنار بی‌میلی سیاستمداران به پی‌گیری سیاست‌هایی در این راستا باعث شده معضل بزرگ‌تر و عمیق‌تر شده و یافتن راه‌هایی برای حل آن دشوارتر شود.
اما امروز در یک نقطه عطف مهم قرار داریم. تغییرات اقلیم و آب و هوا دیگر یک تهدید انتزاعی نیست که قرار باشد در آینده‌ای دور حادث شود. حالا دیگر این خطر را احساس می‌کنیم و می‌بینیم. در خشکسالی‌های طولانی‌تر و عمیق‌تر، طوفان‌های وحشیانه‌تر و آتش‌سوزی‌های شدیدتر، ویرانگرتر و خطرناک‌تر. و این نزدیکی و ملموس بودن لزوم اقدامات فوری را به نوع بشر یادآوری می‌کند.
اامروزه روز دیگر انکار تغییرات اقلیمی غیرممکن است. دما در تابستان امسال به نحو بی‌سابقه‌ای به رکورد میانگین ۹۰ درجه و در پاریس به ۱۰۸ درجه رسید. ما می‌توانیم به چشم خود یخچال‌های طبیعی را ببینیم که دارند ذوب می‌شوند و در حال فروپاشی‌اند. می‌توانیم ببینیم که ذوب شدن یخ و کاهش یخ‌های قطب جنوب از سال ۲۰۱۲ به این‌سو سه برابر افزایش یافته، به طوری که امروز سطح دریاها سریعتر از هر زمان دیگری در یک ربع قرن گذشته بالا می‌روند. الگوهای مهاجرت بشر در آفریقا و آمریکای لاتین در حال تغییر است، زیرا رویدادهای شدید آب و هوایی الگوهای کشاورزی را مختل می‌کنند، به محصولات آسیب می‌رسانند و کشاورزان را تبدیل به پناهجویان اقلیمی کرده و به اروپا و ایالات متحده می‌فرستند.
همه می‌دانیم که در اغلب موارد نسبت دادن وقایع خاص به تغییرات آب و هوا دشوار است، اما به وضوح اتفاقات عجیبی در این وادی رخ می‌دهد. به گفته دانشمندان، در هند به لطف ترکیبی خطرناک از سوء مدیریت و تغییرات زیست محیطی تقریبا تمام شهرهای بزرگ دچار معضل کم‌آبی هستند. بسیاری از دانشمندان معتقدذند که جنگ داخلی سوریه که باعث مرگ صدها هزار نفر و آوارگی بیش از ۱۱ میلیون نفر شده است، حداقل تا حدودی ریشه در خشکسالی و گرمای هوا داشته. در خود آمریکا، در ایالت کالیفرنیا در ماه‌های اخیر دو گونه پشه تهاجمی و غیربومی یافت شده که امکان انتقال ویروس‌هایی چون زیکا و تب زرد را افزایش می‌دهند.
به گفته ناسا، اگر در طول تاریخ بخواهیم نوزده سال گرم را ثبت کنیم هجده مورد از این نوزده سال از سال ۲۰۰۰ به این سو رخ داده و ثبت شده است. پنج سال اخیر داغ‌ترین سال‌های زمین در ۱۷۰ سال اخیر بوده. ژوئیه امسال رکورد گرمترین ماه تمام دوران را به خود اختصاص داده. در این ماه رکورد تازه ۴۶ درجه سانتیگراد در فرانسه ثبت شد. همچنین رکورد گرمترین روز در آلمان، هلند، بلژیک، لوگزامبورگ و بریتانیا نیز شکسته شد. ۲۰۱۶ گرمترین سال زمین از زمان ثبت رکوردها بوده، سالی که دما به دلیل وقوع پدیده طبیعی ال نینیو جهش کرد. پروفسور لیز بنتلی می‌گوید: “میزان دی اکسید کربن ثبت شده در اتمسفر زمین هیچ‌گاه به اندازه امروز بالا نبوده و می‌دانیم که یک ارتباط مستقیم و قطعی میان میزان دی اکسید کربن و میزان دما وجود دارد. ما شاهد بالاترین دمای جهان در ده سال خیر بوده‌ایم و با اطمینان می‌توان گفت که این روند افزایش ادامه خواهد داشت. چون افزایش تراکم دی اکسید کربن در جو ادامه خواهد یافت و این باعث خواهد شد دمای جهان هم بالاتر برود.”
دلیل دیگر
دلیل این‌که عقیده داریم این روزها نقطه عطفی بزرگ در تاریخ مبارزه با تغییرات اقلیمی است، این است که انتخابات ریاست جمهوری نیز در راه است.
سه سال است که آمریکایی‌ها تحت قوانین و قواعد رئیس جمهور ترامپ زندگی می‌کنند که به نحو غیرقابل باوری حداقل در زمینه‌های زیست محیطی ضد علمی عمل کرده و سرسختانه به انکار تغییرات اقلیمی برخاسته است. امروز هنوز این فرصت هست با رأی دادن به کاندیداهای دیگر و بیرون کردن او از کاخ سفید قاطعانه به سیاست‌های او و جمهوری‌خواهان نه بگوییم. دلایل زیادی برای مبارزه با ترامپ و تلاش برای شکست دادن او در نوامبر ۲۰۲۰ وجود دارد، اما سیاست‌های عمیقاً غیرمسئولانه او از جمله خروج ایالات متحده از توافق‌نامه اقلیمی پاریس، لغو قوانین محدودیت‌های انتشار گازهای گلخانه‌ای تصویب شده در زمان باراک اوباما، لغو قوانین رعایت استانداردهای ملی انتشار گازهای گلخانه‌ای و نظایر آن‌ها از جمله قوی‌ترین دلایل هستند.
ممکن است چنین به نظر برسد برای هر اقدامی در این زمینه دیگر دیر است، اما خوشبختانه هنوز فرصت هست تا بتوان از بدترین تأثیرات تغییرات آب و هوایی جلوگیری کرد. طبق تحقیقات مرکز تحقیقات پیو، سرانجام در سرتاسر جهان مردم تغییرات اقلیمی را به عنوان یک تهدید جدی یا بسیار جدی پذیرفته‌اند. در ایالات متحده آمریکا، حتی رأی‌دهندگان جمهوریخواه و به ویژه افراد جوان‌تر هوادار این حزب نسبت به واقعیت‌ها و خطرات تغییرات اقلیمی هشیار شده‌اند.
امروزه دیگر تعداد معدودی از مردم به شواهد علمی فراوان در این باره شک دارند: انسان با استفاده از سوخت‌های فسیلی و افزودن کربن و سایر گازهای گلخانه‌ای به جو، طبیعت را تغییر داده، وابستگی متقابل گونه‌های گیاهی و جانوری را به خطر انداخته و حتی بقای خودش را هم در معرض خطر نهاده است. دانشمندان با تاکید می‌گویند که شاید فقط یک دهه فرصت داشته باشیم تا با تغییر دادن الگوهای انرژی خسارت تغییرات اقلیمی را کاهش داده و امید تغییراتی رو به جلو را در این حیطه ایجاد کنیم.
بدیهی است که تغییر در چنین عاداتی ارزان یا آسان نیست، اما هیچ گزینه دیگری جز این وجود ندارد. سال ۲۰۱۷ به عنوان پرهزینه‌ترین سال از نظر وقایع شدید آب و هوایی و بلایای زیست محیطی در سراسر جهان شناخته می‌شود. براساس اعلام اداره ملی اقیانوس‌ها رخدادهای اقلیمی در ایالات متحده بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار خسارت به وجود آورده است. بدیهی است جبران هزینه‌های بالا آمدن آب در مناطق ساحلی که به طور مستقیم زندگی ۶۵۰ میلیون نفر یا ۸٪ از جمعیت جهان را درگیر کرده، فوق‌العاده زیاد خواهد بود. و این تنها یکی از خطرات موجود است. ادامه این روند باعث خشکسالی، طغیان رودخانه‌ها، طوفان‌ها و آوارگی شمار زیادی از مردم خواهد شد؛ که این خود به بی‌ثباتی سیاسی، ناآرامی‌های مدنی و مهاجرت گسترده منجر خواهد شد. شاید از این رو باشد که ارتش آمریکا به درستی از تغییرات اقلیمی به عنوان “تهدید چند برابر” یاد می‌کند.
می‌دانیم که مبارزه با افزایش دما و بالا آمدن سطح دریاها سخت خواهد بود. دموکراسی ما سیاستمداران را ترغیب به مواضع جسورانه نمی‌کند. سیستم اقتصادی ما شرکت‌ها را تشویق نمی‌کند سود خود را فدای اهداف آینده و مردم کنند. و ما انسانها به وضوح تمایلی به زندگی متفاوت یا قربانی کردن بخشی از آسایش و آرامش‌مان نداریم. اما اگر بخواهیم از خود و زمین محافظت کنیم، چاره‌ای جز این نخواهد ماند.
