رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهوری ترکیه٬ در 17 سال اخیر٬ نقش مهمی در پیشرفت و تثبیت موقعیت سیاسی و اجتماعی حزب خود داشته است.
اخبار بین‌الملل- اردوغان که در جوانی و میانسالی٬ درس سیاست٬ حزب‌داری و اداره تشکیلات سیاسی و ارتباط با توده‌های مردم را از نجم‌الدین اربکان نخست وزیر فقید ترکیه فرا گرفته٬ در این سال‌ها٬ بسیاری از رفقای قدیمی خود را از قطار حزب پیاده کرده و همچنان رهبر و سکان دار است.
یکی از نکات سیاسی و اجتماعی مهم در مورد اردوغان این است که در انتخابات ریاست جمهوری٬ همواره رای او بیشتر از رای حزب در انتخابات مجلس و شهرداری‌ها بوده و برخی از تحلیل‌گران به این می‌اندیشند که اساساً٬ استقبال بسیاری از هواداران محافظه‌کار از این حزب٬ به خاطر شخص اردوغان است و اگر او نباشد٬ معلوم نیست چه بلایی بر سر آکپارتی بیاید.
خیلی وقت‌ها این سوال در محافل سیاسی و رسانه‌ای ترکیه طرح می‌شود که اگر اردوغان در میان نباشد٬ حزب عدالت و توسعه در چه مسیری قرار می‌گیرد؟ آیا رفقای کنونی و مردان حلقه نخست پیرامون او خواهند توانست همچنان حکومت را در اختیار داشته باشند یا خیر؟ اما ظاهراً این سوال فقط ابعاد داخلی ندارد و آمریکایی‌ها نیز در مورد آن کنجکاو هستند.
به همین خاطر مرکز توسعه آمریکا (Center for American Progress) که دفتر اصلی آن در واشنگتن قرار دارد به کمک موسسه نظرسنجی ترکیه‌ای متروپل در این مورد دست به تحقیقات میدانی زده است.
سوال از هواداران٬ در مورد آینده آکپارتی پس از اردوغان
بر اساس گزارشی که در روزنامه جمهوریت ترکیه منتشر شده این نظرسنجی طی دو روز انجام گرفته و موسسه متروپل از موسسات معتبر ترکیه است.
در نظرسنجی مزبور که به سفارش موسسه تحقیقاتی آمریکایی انجام گرفته تنها نظرات آن دسته از شهروندانی ثبت شده که خود را هوادار حزب عدالت و توسعه یا آکپارتی معرفی کرده‌اند.
از شهروندان هوادار حزب حاکم ترکیه پرسیده شده که آیا به نظر شما اردوغان٬ هنوز هم یک رهبر صادق و راستگو است؟
74 نفر از شهروندان هوادار آکپارتی به این پرسش پاسخ مثبت داده و اعلام کرده‌اند که از نگاه آنها اردوغان برای آکپارتی و ملت ترکیه هنوز هم یک رهبر صادق است.
متروپول به این نکته نیز اشاره کرده در این پرسش پاسخ‌دهندگان پیر و دارای تحصیلات پایین‌تر نسبت به جوانان و افراد دارای تحصیلات بالا اطمینان بیشتری به اردوغان دارند.
در ادامه این نظرسنجی از شهروندان ترکیه‌ای هوادار حزب حاکم پرسیده شد:آیا به این فکر می‌کنید که به جای اردوغان فرد دیگری رهبر حزب عدالت و توسعه باشد؟
73 درصد از پاسخ دهندگان اعلام کرده‌اند که به رهبر دیگری نمی‌اندیشند و به باور آنها این فقط اردوغان است که می‌تواند حزب حاکم را متحد و سر پا نگه دارد. در عین حال 21 درصد از پاسخ‌دهندگان به این سوال پاسخ مثبت داده و اعلام کرده‌اند که به رهبران دیگری اندیشیده‌اند.
در نظرسنجی مزبور٬ از هواداران حزب حاکم پرسیده شده که در صورت نبود اردوغان٬ بهتر است چه کسی رهبر حزب عدالت و توسعه شود؟
پاسخ‌ها به این شرح است:
سلیمان سویلووزیر کشور فعلی ترکیه 17 درصد.
علی باباجانمعاون سابق نخست وزیر و از موسسین جدا شده حزب عدالت و توسعه 12 درصد.
احمد داوود اوغلونخست وزیر سابق و رهبر سابق حزب عدالت و توسعه 8 درصد.
برات آلبایراکداماد ارشد اردوغان و وزیر مالی و دارایی 8 درصد.
عبدالله گلرئیس جمهور سابق و از موسسین حزب عدالت و توسعه 7 درصد.
انتظار اعلام نام چه کسانی می‌رفت؟
در چند سال اخیر ماشین تبلیغاتی عظیم آکپارتی کاری کرده که فقط تعداد معدودی از مردان حلقه نخست پیرامون اردوغان مورد توجه قرار بگیرند و اصطلاحاً زوم جامعه روی آنان باشد. مهم‌ترین این افراد عبارتند از:
1.ابراهیم کالینسخنگوی اردوغان و رئیس تیم مشاورین او در حوزه سیاست و امنیت ملی.
2.فخراالدین آلتونمسئول بخش اطلاع‌رسانی نهاد ریاست جمهوری و از مشاورین او در حوزه سیاست و امنیت ملی.
3.هاکان فیدانرئیس سرویس اطلاعاتی میت.
4.خلوصی آکاروزیر دفاع و رئیس پیشین ستاد کل نیروهای مسلح ترکیه.
در همین حال از میان چهره‌های مهم حزب عدالت و توسعه نیز هواداران حزب به اسامی افراد مهمی اشاره نکرده‌اند که برخی از آنها شامل این افراد است: نوعمان کورتولموشمعاون اردوغان و مرد شماره 2 حزب٬ حیاتی یازیجیاز موسسین حزب و از چهره‌های مقتدر٬ بن علی ییلدرماز موسسین حزب و از رفقای همیشگی اردوغان.
اما تحلیل نتایج نظرسنجی مزبور نشان می‌دهد که این افراد با وجود آن که نزد اردوغان از جایگاه بالا و اعتماد فراوانی برخوردارند٬ هنوز هم به چهره های مردمی تبدیل نشده‌اند و توجه مردم را به سوی خود جلب نکرده‌اند.
همچنین این نکته نیز مهم است که پاسخ‌دهندگان به اسامی افرادی اشاره کرده‌اند که غالباً وجهه سیاسی و اقتصادی دارند و تنها سلیمان سویلو وزیر کشور است که در جنگ و درگیری با پ.ک.ک و گروه فتح‌الله گولن از وجهه نظامی – امنیتی بالایی برخوردار شده و توانسته توجه آن دسته از شهروندانی را جلب کند که در جریان دوقطبی‌های اخیر معتقد به تلاش برای حذف کامل پ.ک.ک شده‌اند.
جایگاه رفقای قدیمی
بدون تردید مهم‌ترین نکته در این نظرسنجی اشاره به اسامی افرادی است که همگی آنان روزگاری از مهم‌ترین و مقتدرترین افراد حزب عدالت و توسعه و دولت بوده و حالا به خاطر اختلافات داخلی از حزب خود جدا شده‌اند یا به قول داوود اوغلو٬ آنان را از قطار پیاده نکرده‌اند بلکه هلشان داده‌اند.
علی باباجان٬ احمد داوود اوغلو و عبدالله گل هر سه از جداشدگان مهم حزب عدالت و توسعه هستند و اتفاقاً این روزها٬ گل و باباجان در حال تاسیس یک حزب جدید و داوود اوغلو در حال تاسیس یک حزب دیگر٬ به منظور رقابت با اردوغان و یاران پیشین خود هستند.
اما با این حال٬ هواداران حزب عدالت و توسعه نه تنها کینه‌ای از آنان به دل نگرفته و همچون اردوغان این افراد را خائن٬ بی وفا و کلاهبردار نمی‌دانند٬ بلکه هنوز هم امیدوار هستند که در صورت نبود اردوغان٬ یکی از این سه نفر٬ اداره و رهبری حزب را در دست بگیرد.
به عبارتی روشن‌تر٬ از دید بخش مهمی از هواداران حزب عدالت و توسعه٬ افراد توانمند و با کفایت برای رهبری حزب در مقطع پسا اردوغان٬ در صف جداشدگان هستند و نه در جع کادرهای فعلی حزب.
