مایکل فوکس، تحلیلگر ارشد مرکز پیشرفت آمریکایی و معاون سابق شرق آسیا و اقیانوسیه در وزارت خارجه آمریکا در یادداشتی برای گاردین نوشت: این بخشی از سخنرانی سال ۲۰۱۸ دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل است. ترامپ با آغاز سخنانش به همان سبک گردهماییهای انتخاباتی، مصاحبههای تلویزیونی و شاید مکالمه با هر فردی که میبیند، گفت: "در کمتر از دو سال، دولتم بیش از تقریبا هر دولتی در تاریخ کشورمان دستاورد کسب کرده است."
واکنش حضار چه بود؟ خندیدند. عملا کل جهان به حرف رئیسجمهوری آمریکا خندیدند. حتی ترامپ هم متعجب شد و گفت: "انتظار چنین واکنشی را نداشتم..."
و حال آنکه خبرنگاران و کارشناسان سیاست خارجی نمیتوانند رهبر دیگری را در گذشته به یاد آورند که در سخنرانی سازمان ملل با خنده استهزاءآمیز مواجه شده باشد. اوضاع به همینها ختم نشد؛ زمانی که ترامپ ادعای دیگری مطرح کرد- "آلمان کاملا به انرژی روسیه وابسته خواهد شد..."- تصاویر دوربینها فاش کرد که هیات آلمانی میخندد و با پوزخند نگاهی به یکدیگر میاندازند.
با توجه به رفتار و سیاستهای شخص ترامپ، محتوای سخنرانی او سزاوار خنده بود - این جوکی دور از فهم بود. تم اصلی سخنرانی رئیسجمهوری آمریکا حفاظت از "حاکمیت ملی" آمریکا بود و گفت تمامی کشورها باید دست به اقدام مشابهی بزنند. ترامپ مدعی شد: "ایالات متحده به شما نخواهد گفت چگونه زندگی، کار یا عبادت کنید. در عوض تنها از شما میخواهیم تا به حاکمیت ملی ما احترام بگذارید." اما اندکی پس از آن، ترامپ بخشی از سخنانش را صرف این کرد که به ایران و ونزوئلا بگوید که در داخل کشورشان چه کنند.
ترامپ درباره خاورمیانه مدعی شد "رویکرد جدید" او "موفقیتهای بزرگ و تغییر بسیار تاریخی را به ارمغان میآورد" و ادامه داد که ایالات متحده در حال همکاری با کشورهای حوزه خلیجفارس، اردن و مصر است تا ائتلافی استراتژیک تشکیل شود. لحظاتی پس از آن، ترامپ سمت و سوی سخنانش را تغییر داد و به اوپک که اعضای مهمش از کشورهای حوزه خلیجفارس هستند، بابت "تکهتکه کردن مابقی جهان" حمله کرد.
متاسفانه تبعات سیاستهایی که درون سخنرانی ترامپ جاسازی شده بود، جوک نیست چون قادر است لطمات همیشگی وارد آورد.
ترامپ درباره ایران به تشریح سیاستهایی پرداخت که تنها از درگیری بیشتر حکایت داشت. با توجه به اینکه متحدان آمریکا شامل فرانسه و آلمان و انگلیس با روسیه، چین و ایران همکاری میکنند تا محدودیتها بر برنامه هستهای ایران که اکنون با خروج آمریکا و تحریمها به خطر افتاده است، حفظ شود، ترامپ به اختلاف منطقهای شیعه – سنی دامن میزند و تحریمهای بیشتری را علیه ایران اعمال میکند.
ترامپ در سخنرانی طولانی و شدیداللحنش نسبت به "کوچ کنترلنشده" هشدار داد و آن را به همراه قاچاق انسان و مهاجرت غیر قانونی یک تهدید دانست. ترامپ با تمسخر "پیمان جهانی کوچ" که هدفش تحکیم همکاری در مسائل مهاجرتی است و تنها ایالات متحده و مجارستان از امضای آن امتناع کردند، به تشریح دیدگاه تاریکش درباره سیل مردمانی که از مرزها عبور میکنند، پرداخت.
برای همین است که ترامپ درهای آمریکا را به روی پناهجویان میبندد، کودکان را پس از عبور از مرز آمریکا از والدینشان جدا میکند و تقلا دارد تا مهاجرت قانونی را محدود کند. برای همین است که با وجود گرفتاری جهان در بدترین بحران آوارگان از زمان جنگ جهانی دوم، ترامپ مکررا تقلا میکند تا کمک مالی کشورش به هیاتهای بشردوستانه را کاهش داده و از نقش رهبری آمریکا برای مدیریت بحرانهایی از سوریه گرفته تا میانمار عقبنشینی کند. و به همین علت است که ترامپ هشدارهای وزارت خارجه خودش درباره اینکه خاتمه "وضعیت حفاظت موقت" صدها هزار شهروند از کشورهایی نظیر هندوراس و السالوادور موجب بیثباتی آن کشورها میشود و در واقع مهاجرت غیر مجاز به ایالات متحده را تشدید میکند، نادیده میگیرد.
فهرستی از سیاستهای خارجی رئیسجمهوری آمریکا و راههایی که آنها میتوانند ویرانی به بار آورند، میتواند همچنان ادامه داشته باشد. ترامپ حتی یکبار هم به تغییرات آب و هوایی که دولتش حتی از پذیرش وجود آن هم امتناع میکند و امروزه بزرگترین تهدید وجودی علیه کل جهان است، اشارهای نکرد.
شاید بتوان مهمترین بخش از سخنرانی رئیسجمهوری آمریکا را فهرستی از کشورها و دولتهایی دانست که او در پایان سخنانش از آنها به عنوان تحقق "رویای" مدلی از دولتهایی دانست که کودکان ما آن را به ارث خواهند برد. ترامپ از عربستان سعودی، یک دیکتاتوری سرکوبگر خشونتطلب نام برد که زنان در آن حقوق اندکی دارند و جنگی در یمن دارد که بزرگترین فاجعه بشردوستانه جهان را به وجود آورده است. او لهستان، یکی از متحدان ناتو را ستایش کرد که نهادهای دموکراتیک آن تحت فشار دولت خودش هستند. و نهایتا او اسرائیل، متحد آمریکا را مورد تقدیر قرار داد که یک اشغالگری نظامی علیه مردم فلسطینی در کرانه باختری به راه انداخته است. چنانچه این دولتها جزو ایدههای ترامپ برای آیندهای هستند که میخواهیم برای کودکانمان بر جای بگذاریم، دیدگاه ترامپ برای ساخت چنین دنیایی که مد نظرش است، بسیار تیره است.
شاید خندهای که حین سخنرانی ترامپ در صحن مجمع عمومی دیده شد، از حس اضطراب و نگرانی نشات گرفته باشد. شاید این واکنشی از جانب کسانی بوده باشد که پذیرفتهاند به دیدگاه خطرناک و بیمهابای یکی از قدرتمندترین رهبران جهان گوش فرا میدهند. و تمام کاری که شخصی میتواند انجام دهد، خنده حزنآمیز است.