بروز تنش اخیر میان آنکارا و واشنگتن بر سر محکومیت حبس کشیش آمریکایی در ازمیر و اقدام متقابل دو کشور در تحریم وزرای کشور و دادگستری همدیگر، نگرانی هایی در بازارهای مالی و پولی ترکیه ایجاد کرده و موجب افزایش نرخ ارز در این کشور شد به طوری که مجموع افت ارزش پول ملی ترکیه در برابر دلار طی سال جاری میلادی نیز به 73 درصد و در برابر یورو به حدود 65 درصد رسید.
از عصر دیروز پس از انتشار خبر تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر دو برابر شدن تعرفه وارداتی آلومینیوم تولید ترکیه به آمریکا و اعمال فشارهای جدید علیه آنکارا، افت ارزش لیر شدت گرفت که همچنان ادامه دارد.
اوایل سال جاری میلادی، قیمت هر دلار 3.75 لیر در بازار ترکیه معامله می شد اما این نرخ دیروز و امروز به رقم بی سابقه 6.48 لیر رسیده و با افت ارزش 72.8 درصدی ارزش لیر در برابر دلار، رکورد جدیدی در بازار پولی ترکیه ثبت شده است.
در پی بی ثباتی در بازار معاملات ارز ترکیه و افت شدید ارزش پول ملی این کشور محرم اینجه نامزد حزب جمهوری خواه خلق در انتخابات اخیر ریاست جمهوری این کشور و رقیب جدی اردوغان که پس از شکست در انتخابات به انتقاد از نحوه رهبری حزب متبوع مشغول بوده و در صدد کسب ریاست این تشکیلات سیاسی است، طی اظهاراتی، از وضعیت حاکم بر اقتصاد کشورش ابراز ناخرسندی کرد و گفت: برای جلوگیری از فلاکت بیشتر ملت، کار از توصیه کردن به دولت گذشته و من از آنها خواهش دارم که بهانه و انتساب علت به وجود آمدن وضعیت بغرنج اقتصادی کنونی به خارجی ها را رها کرده و راه درست را انتخاب کنید و جلوی کشیده شدن کشور پر از نعمت ترکیه به پرتگاه را بگیرید.
وی خطاب به اردوغان اظهار کرد: همه مشاوران اقتصادی خود به همراه دامادتان(برات آلبایراک وزیر خزانه داری و دارایی) را برکنار کرده و در ساز و کار بانک مرکزی مداخله نکنید.
وی افزود: اجرای پروژه هایی مانند کانال استانبول را که اولویت اساسی ندارند، متوقف کرده و شرایط امن برای جذب سرمایه گذاری های خارجی را فراهم کنید که این آخرین پیام من است و تو (اردوغان) اگر به این پیشنهادهای من گوش کنی، بی گمان مانع از فلاکت بیشتر مردم خواهی شد.
عبدالطیف شنر نماینده شهر قونیه در مجلس از حزب جمهوری خواه خلق و عضو موسس سابق حزب عدالت و توسعه نیز با انتشار پیامی در حساب کاربری توییتر خود به انتقاد شدید از وضعیت اقتصاد کشور پرداخت و نوشت: یک دولت دموکراتیک به هیچ عنوان خواستار بحران اقتصادی در کشور نیست چرا که بحران، پایان حاکمیت سیاسی را نیز فراهم می کند.
وی افزود: تنها یک دیکتاتور در پی آن است که یک بحران اقتصادی را ایجاد کند تا بازار بی ثبات شود و پول باقی مانده در دست مردم را جمع آوری کند که از این طریق حاکمیت سیاسی و شخص دیکتاتور، تنها مالک پول و ثروت خواهد شد اما این موضوع را در ظاهر نخواهد گفت بلکه بحران اقتصادی را به خارجی ها نسبت خواهد داد.
کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خواه خلق نیز از دیگر افرادی است که به تندی از سیاست های دولت انتقاد کرد و گفت: لیر ترکیه در برابر دلار مانند شمع، ذوب و آب می شود و این وضعیت نتیجه بی بصیرتی و بی لیاقتی حزب حاکم است.
وی تاکید کرد: وضعیت به جایی رسیده است که برای پرداخت بهره بدهی های خارجی هم باید وام گرفته و قرض کنیم.
وی هفته گذشته نیز با انتشار پیامی در حساب شخصی توییتر خود به شدت از سیاست های حزب حاکم ترکیه انتقاد کرد و در واکنش به افزایش نرخ دلار در بازار معاملات ارز ترکیه نوشت: در رژیم تک نفره، برگزاری هر گونه مناقصه ای از قبیل ساخت بزرگراه، پل، عوارض گذر از پل ها و بزرگراه ها، ساخت فرودگاه ها و بیمارستان ها با محوریت دلار انجام می شود و عاملان این اقدامات در این رژیم فردی خود را نیز ملی گرا و وطن پرست معرفی می کنند.
وی تاکید کرد: اگر آنهایی که با اجرای سیاست های غلط خود، ارزش لیر در برابر دلار را کاهش دادند، خود را ملی گرا می دانند، پس غیر ملی گرایان چه کسانی هستند؟
وی تصریح کرد: امروز کشور ترکیه از سوی حزب حاکم مدیریت نمی شود بلکه توسط آنها در حال فروپاشی و ویران شدن است.
مرال آکشنر رهبر حزب نیک نیز در جمع روسای استانی این تشکیلات سیاسی به موضوع تنش در روابط میان آنکارا و واشنگتن پرداخت و با حمایت از دولت در برابر فشار آمریکا گفت: در کنار دولت خود برای مقابله با فتنه آمریکا ایستاده ایم.
وی در ادامه به انتقاد از سیاست های اقتصادی دولت پرداخت و خطاب به دولت گفت: جمهوری ترکیه، شرکت خانوادگی شما نیست و بیایید همراه با ملت حرکت کنید.
دوغو پرینچک رهبر حزب وطن ترکیه نیز دعوت اردوغان از مردم برای فروش طلا و ارز خارجی خود در بازار را به باد انتقاد گرفت و آن را راهکار مناسبی برای مقابله با افزایش قیمت دلار ندانست.
وی با انتشار پیامی توییتری پیشنهاد کرد تا همه ذخایر ارزی موجود در بانک های ترکیه به لیر تبدیل شود.
وی همچنین هفته گذشته در گفت و گو با تلویزیون اولوسال تاکید کرد که اقتصاد ترکیه به دلیل اجرای سیاست های غلط در باتلاق گرفتار شده است.
وی با بیان این که نیاز امروز ترکیه ساخت پل ها و بزرگراه های عریض و طویل نیست، گفت: نیاز اساسی ترکیه در وضعیت کنونی، یافتن راهی برای مبارزه با تورم و مقابله با افزایش نرخ ارز خارجی است.
وی بیان کرد: افزایش واردات و فاصله گرفتن آن از میزان صادرات به افزایش کسری تراز تجاری کشور منجر شده است و بی تردید این وضعیت وابستگی ترکیه را به خارجی ها بیشتر می کند.
وی افزود: بارها در برنامه های تلویزیونی و سمینارهای اقتصادی با صدایی رسا خطاب به دولت پیشنهاد کرده ام که چاره کار در مبارزه با فتنه های غرب به ویژه آمریکا تقویت تولید ملی است و امروز نیز بار دیگر بر آن تاکید می کنم چرا که شاهدیم غافل شدن دولت از این امر مهم در طول سالیان گذشته، اقتصاد ترکیه را به فلاکت نزدیک کرده است.
وی هدف آمریکا در اعمال فشار به اقتصاد دو کشور ایران و ترکیه را ایجاد هرج و مرج در این کشورها دانست و تاکید کرد: ترکیه در اولویت آمریکا برای تجزیه خاک کشور است و پس از آن نوبت ایران خواهد بود.
وی تصریح کرد: استفاده از پول ملی در تجارت بین المللی، تقویت تولید ملی از طریق همکاری با کشورهای آسیای غربی و کاهش نرخ بهره موجب کاهش تقاضا برای خرید دلار در بازار و در نهایت تقویت ارزش لیر در برابر آن خواهد شد.
بسیاری از کارشناسان اقتصادی ـ سیاسی ترک که مستقل بوده و یا در حلقه نزدیکان حزب عدالت و توسعه نیستند، بر این باور هستند که رشد خیره کننده نرخ دلار ناشی از سیاست های غلط اقتصادی و تنش های خارجی دولت در طول سال های گذشته است و فشار آمریکا تاثیر کمی در آن دارد.
یالچین کاراتپه تحلیل گر مسائل خاورمیانه و استاد اقتصاد سیاسی دانشگاه آنکارا در گفت و گو با شبکه هالک .تی.وی به موضوع افزایش نرخ دلار در بازار ترکیه پرداخت و اظهار کرد: مقامات آنکارا به طور مداوم، افزایش نرخ دلار در بازار کشور را ناشی از فتنه آمریکا دانسته و در تلاش برای القای این تفکر در جامعه هستند اما به باور من فشار آمریکا نقش کوچکی در جهش قیمتی دلار در بازار کشور دارد و عامل اصلی مشکلات موجود در ساختار اقتصادی ترکیه است.
وی افزود: نرخ بیکاری رو به افزایش، نرخ رشد اقتصادی رو به کاهش، کسری تراز تجاری در حال افزایش و تداوم رشد تورم در بازار کشور از جمله واقعیت ها و بیماری های دردناک در اقتصاد ترکیه است که به یک باره سر باز کرده و در چند ماه اخیر آرام آرام به صورت کاهش ارزش پول ملی کشور خود را نشان می دهد.
وی تاکید کرد: دولت در سال های گذشته با استقراض پول از بانک و موسسات مالی خارجی، به ساخت مراکز خرید چندین طبقه و بزرگراه های گوناگون پرداخت و با این پول ها بر ضعف های اقتصادی سرپوش گذاشت اما امروز دیگر پول های دریافتی از خارج هزینه شده و چیزی جز بدهی سنگین خارجی بر اقتصاد کشور باقی نگذاشته و اکنون، دولت با واقعیات دردناک و اجباری در ساختار اقتصادی کشور مواجه است.
اوغو گورسس روزنامه نگار و تحلیلگر امور اقتصادی با انتشار یادداشتی در روزنامه جمهوریت نوشت: تا زمانی که سیاست خارجی ترکیه به رعایت حقوق بین الملل بازنگشته و نرمال نشود، حل مشکل بحران ارزی عملی نیست.
امید آکچای، اقتصاددان و مفسر تلویزیونی ترک نیز با انتشار پیامی توییتری نوشت: ترس از افزایش بهره بانکی به رکود اقتصادی منجر می شود و از سوی دیگر تنش در روابط کشور با آمریکا، بازار ارز را وارد یک بی ثباتی پیچیده ای می کند به طوری که امروز شاهدیم ترکیب تنش در روابط با آمریکا و بهره بانکی موجب جهش دلار در بازار شده است.
بسیاری از تحلیل گران ترک به ویژه مفسران نزدیک به حزب حاکم ترکیه بر این باورند که افزایش چشمگیر نرخ ارزهای خارجی در بازار ترکیه که موجب ایجاد نگرانی جدی در میان مسئولان و مردم این کشور شده، فتنه ای جدید علیه اقتصاد ترکیه است.
چند روز پیش محمد شیمشک معاون پیشین نخست وزیر ترکیه که خود تحلیل گر برجسته اقتصادی است، اظهار کرد که غرب در طول سال های اخیر، هر گونه ای فتنه ای را برای به فلاکت کشاندن ترکیه به کار گرفته و آخرین مورد آن افزایش نرخ ارزهای خارجی بوده است.
بروز تنش اخیر میان آنکارا و واشنگتن بر سر محکومیت حبس کشیش آمریکایی در ازمیر و اقدام متقابل دو کشور در تحریم وزرای کشور و دادگستری همدیگر و نیز دو برابر کردن تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم تولید ترکیه از سوی آمریکا نگرانی جدی در بازارهای مالی و پولی ترکیه ایجاد کرده و موجب افزایش نرخ ارز در این کشور شده است.
مقامات دو کشور طی هفته گذشته برای حل اختلافات فی مابین در واشنگتن مذاکره کردند و پیش بینی کارشناسان اقتصادی ترک حاکی از کاهش نرخ دلار پس از مذاکرات بود اما افزایش 20 درصدی نرخ دلار در بازار دیروز ترکیه نشان داد که این مذاکرات بی نتیجه بوده است.
مجموع افت ارزش پول ملی ترکیه در برابر دلار طی سال جاری میلادی نیز به 73 درصد و در برابر یورو به حدود 65 درصد رسید.
از عصر ادیروز پس از انتشار خبر تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر دو برابر شدن تعرفه وارداتی آلومینیوم تولید ترکیه به آمریکا و اعمال فشارهای جدید علیه آنکارا، افت ارزش لیر شدت گرفت که همچنان ادامه دارد.
از عصر روز جمعه به علت افزایش مستمر نرخ ارزهای خارجی، خرید و فروش دلار و یورو در صرافی های ترکیه نیز متوقف شده است.
اوایل سال جاری میلادی، قیمت هر دلار 3.75 لیر در بازار ترکیه معامله می شد اما این نرخ دیروز و امروز به رقم بی سابقه 6.48 لیر رسید و با افت ارزش 72.8 درصدی ارزش لیر در برابر دلار، رکورد جدیدی در بازار پولی ترکیه ثبت شد.
همچنین اول سال 2018، قیمت هر یورو در بازار ترکیه 4.5 لیر بود اما با افزایش چشمگیر به خصوص در چند روز اخیر به رقم بی سابقه 7.41 لیر رسید و ارزش لیر در برابر یورو 64.6 درصد افت کرد.
