اینبار تنش بر سر یک کشیش آمریکایی ساکن ترکیه است که حدود دو سال پیش به اتهام ارتباط با گروههای مرتبط با کودتای ناکام سال 2016، بازداشت شده بود. روز پنجشنبه دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، تهدید کرده بود که اگر کشیش آمریکایی محبوس در ترکیه آزاد نشود، کشورش تحریمهایی را علیه آنکارا وضع خواهد کرد.
روز گذشته اردوغان در واکنش به این تهدید گفت که کشورش در مقابل این تهدید بر موضع خود پافشاری میکند. رئیسجمهوری ترکیه هشدار داد که اگر آمریکا رویکرد خود به مسئله کشیش آمریکایی را تغییر ندهد، یکی از متحدان ارزشمند خود را از دست میدهد. اردوغان در گفتوگو با روزنامه صباح ترکیه درباره اندرو برونسون، دونالد ترامپ را به راهانداختن «جنگ روانی» متهم کرد: به نظر من این یک جنگ روانی است. ما هرگز با تحریمها عقب نخواهیم نشست. ما درخصوص مسئله برونسون سازش نمیکنیم.
اندرو برونسون، کشیش آمریکایی که بیش از 20 سال در ترکیه زندکی میکرده، ۲۱ ماه است که به اتهام هواداری از گروهی که در کودتای نافرجام جولای 2016 دست داشته، در بازداشت بهسر میبرد.
کشیش آمریکایی که این اتهامها را رد کرده، چهارشنبه گذشته از زندان به حصر خانگی منتقل شد، اما یک روز پس از این انتقال، رئیسجمهوری آمریکا ترکیه را تهدید کرد که در صورت آزادنکردن برونسون، تحریمهایی را علیه ترکیه وضع میکند. اگر این کشیش آمریکایی در دادگاه مجرم شناخته شود، احتمالا 35 سال حبس در انتظار او خواهد بود. تلاشهای دیپلماتیک برای حل این مسئله هم به جایی نرسید. روز شنبه مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، درباره این کشیش آمریکایی با همتای ترکیهای خودش، مولود چاووشاوغلو، تلفنی گفتوگو کرد، اما یک روز بعد از آن اردوغان گفت که ترکیه برونسون را آزاد نخواهد کرد.
در این میان روزنامه اسرائیلی هاآرتص هم گزارش داده که ترامپ از بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، خواسته بود که در راستای توافقی برای آزادی برونسون، یک زن ترکیهای محبوس در اسرائیل را که به اتهام کمک به حماس بازداشت شده بود، آزاد کند. بر اساس این گزارش، روز 14 جولای و در تماسی تلفنی بین دو طرف، ترامپ از نتانیاهو خواسته بود که ابرو اوزکان، شهروند 27 ساله ترکیهای، را که ماه گذشته از سوی اسرائیل بازداشت شده بود، آزاد کند. اوزکان یک روز بعد از این تماس تلفنی آزاد شد، اما مقامات اسرائیلی هنوز دلیل آزادی او را اعلام نکردهاند، اما به هاآرتص گفتند که او آزاد نشده، بلکه از اسرائیل اخراج شده است. بااینحال یک مقام اسرائیلی به این روزنامه گفته که نتانیاهو تحت فشار ترامپ این شهروند ترکیهای را آزاد کرده است. بر اساس گزارش واشنگتنپست، درخواست ترامپ بعد از توافقی بوده که بین رؤسایجمهور آمریکا و ترکیه در دیدار دو طرف در روز 11 جولای و در حاشیه نشست ناتو صورت گرفته بود. مقامات عالیرتبه ترکیه این گزارش را رد کردهاند.
مسئله برونسون البته تنها موضوع درگیری میان ترکیه و آمریکا نیست. یکی دیگر از موضوعات مورد اختلاف دو کشور، فروش جنگندههای
«اف-۳۵» آمریکا به ترکیه است. قانونگذاران آمریکایی میکوشند در واکنش به خرید سیستم دفاع موشکی اس-400 روسیه از سوی ترکیه، از فروش این جنگندهها به آنکارا جلوگیری کنند. بااینحال رجب طیب اردوغان روز گذشته تهدید کرد در صورتی که آمریکا از فروش این جنگندهها به ترکیه جلوگیری کند، آنکارا به مجامع بینالمللی شکایت خواهد کرد: «الان شروع به تهدید کردهاند و میگویند اف-۳۵ها را به ما نمیدهند، اما چیزی وجود دارد به نام داوری بینالمللی. ما به سراغ این گزینه خواهیم رفت و اگر به آن حد برسد جایگزینهای بسیاری وجود دارد».
مسئله استرداد فتحالله گولن، روحانی ترکیهای که در پنسیلوانیای آمریکا در تبعید است، هم یکی دیگر از موارد مورد مناقشه دو طرف است. ترکیه فتحالله گولن و هواداران او را تروریست میخواند و آنها را به دستداشتن در کودتای سال 2016 متهم میکند. دولتمردان ترکیهای بارها خواستار تحویل این روحانی به مقامات این کشور شدهاند، اما آمریکا، هم در دولت اوباما و هم در دولت ترامپ در مقابل این خواسته مقاومت کرده است.
ترکیه همچنین در برابر فشار آمریکا برای متوقفکردن واردات نفت خام ایران تا تاریخ چهارم نوامبر هم مقاومت کرده است. آنکارا معتقد است که تصمیمات سیاست خارجی و اقتصادی آمریکا برای ترکیه الزامآور نیست و هرگونه تحریم ایران باید از طریق قوانین بینالمللی تحت نظارت سازمان ملل باشد.