«عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در تحلیلی درباره آخرین اوضاع و تحولات سوریه به ویژه شمال سوریه و به طور مشخص استان ادلب نوشت: روسیه و گروه های مسلح سوری به توافقی دست یافتند که بر اساس آن آخرین مناطق تحت کنترل گروه های مسلح در استان«القنیطره» به موازات بلندهای جولان اشغالی به ارتش عربی سوریه تحویل داده می شود و این یعنی اجتناب از رویارویی های نظامی خونین و شکست تهدیدهای اسرائیل برای دخالت نظامی در حمایت از این گروه ها برای ترساندن ارتش سوریه و وادار کردنش به توقف پیشروی اش پس از موفقیت در بازپس گیری شهر«درعا» و حومه آن به استثنای نوار های اندک و حاشیه ای است که گروه «جیش خالد بن الولید» وابسته به داعش در اشغال خود دارد.
این قابل توجه بود که توافقنامه القنیطره همزمان با توافقنامه دیگری با روسیه بود که به موجب آن همه ساکنان شهرک های «الفوعه و کفریا» (7هزار نفر) که هوادار دولت سوریه در استان ادلب هستند پس از سه سال محاصره توسط گروه های تروریستی به رهبری جبهه النصره، تخلیه می شوند.
راه اکنون برای نبرد بزرگ یا به عبارتی دیگر«مادر نبردها» در شهر ادلب و حومه آن که نقطه تجمع عناصر گروه های مسلح شده است، هموار شد؛ گروه هایی که به سمت این استان با اتوبوس های سبز از سراسر سوریه رفتند؛ چه گروه های به اصطلاح میانه رو مانند گروه موسوم به ارتش آزاد سوریه چه تروریستی مانند جبهه النصره یا داعش.
بیشتر نشانه ها تأکید بر این دارد که ارتش عربی سوریه نیروهایش را برای خیز برداشتن به سمت ادلب به منظور بازپس گیری آن با صلح یا با جنگ و با چراغ سبز و مشارکت گسترده روسیه به مانند آن چه در مناطق مشابه دیگر نظیر «غوطه شرقی»،«درعا»،«شرق حلب»،«دیرالزور» و «حمص» رخ داد، گرد آورده است و طرف روس برای بازپس گیری شهر ادلب بیشتر عجله دارد تا زمینه برای انتقال به دو مرحله پیش رو یعنی بازسازی به موازات آغاز «فرایند سوچی» برای رسیدن به راه حل سیاسی نهایی برای بحران سوریه مهیا شود.
ترکیه اکنون طرف نگران تر در مرحله آینده است زیرا ادلب در نزدیکی مرزهایش واقع شده است و هر گونه راه حل نظامی برای بازپس گیری آن توسط ارتش عربی سوریه منجر به پاک سازی نهایی گروه های هوادارش و یورش صدها هزار نفر از ساکنان این شهر و افراد مسلح آن به مرزهای ترکیه به منظور درخواست برای پناهندگی می شود.
آقای «حامی اقصوی» سخنگوی وزارت خارجه ترکیه دو روز پیش به روزنامه نگاران گفت که «کشورش هرگز نمی خواهد سناریویی که غوطه شرقی و شمال حمص شاهد آن بودند و اکنون جنوب سوریه شاهد آن است در استان ادلب تکرار شود.» وی با این سخنانش اظهارات «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه را در گفت و گوی تلفنی با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه یادآوری کرد که گفت:« حمله نظام سوریه به ادلب نقض توافقنامه آستانه است.»
راه حل سیاسی اوضاع در ادلب متفاوت تر از راه حل های دیگر در غوطه شرقی، شمال حمص و جنوب سوریه نخواهد بود بلکه کاملا مشابه آنها با اندکی تغییرات است زیرا میانجیگر یکی است یعنی روسیه و به این دلیل که همه این راه حل ها صورت نمی گرفت اگر روس ها در بمباران هوایی مشارکت نمی کردند و ارتش عربی سوریه روی زمین پیشروی نمی کرد.
اگر این راه حل به دلیل سیطره گروه های تندروی اسلامگرا به رهبری هیأت تحریر الشام یا همان جبهه النصره بر بیشتر مناطق استان ادلب با مشکل مواجه شود آن وقت الگوی«گروزنی» یعنی بمباران گسترده و بی وقفه مواضع گروه های مسلح در شهر و حومه آن گزینه محتمل تر است و این گزینه دو هفته پیش به اجرا در آمد همان زمان که گروه های مسلح حاضر به پذیرش شروط ذلت بار تسلیم که میانجیگر روس آنها را تضمین کرد، نشدند.
ما بر این باور نیستیم که الگوی گروزنی در ادلب تکرار شود مگر آن که همه میانجی گری ها شکست بخورد و راه حل ها و پیشنهادهای میانجی گران روس به بن بست برسد. علاوه بر آن ترکیه سابقه ندارد که همپیمان روس خود و طرح هایش در سوریه را به چالش بکشاند و در این زمینه نیز شاهد آن بودیم که چشم های خود را به تحولات غوطه شرقی و بمباران و گلوله باران شدید شدید گروه های مسلح همپیمانش توسط روسیه را بست. و این خود بهترین مثال در این زمینه است.
آشتی میان گروه های مسلح وابسته به گروه موسوم به ارتش آزاد سوریه و دولت سوریه در ادلب و رسیدگی به اوضاع آنها و عفو فراگیر به مانند آن چه در غوطه و شرق حلب رخ داد را بعید نمی دانیم اما پرسش پیچیده ای که پاسخ به آن بسیار دشوار است این است که سرنوشت این گروه ها و گروه های تروریستی مانند النصره و داعش که توافقنامه های کاهش تنش (که در آستانه امضا شد) شامل حال آنها نمی شود، چیست؟
