مرکز بین المللی پژوهش های صلح واقع در «استکهلم» (سیپری) در تازه ترین گزارش خود رقم بودجه نظامی کشورهای جهان در سال 2017 را منتشر کرده است.
هزینه های نظامی کشورهای جهان در سال 2017 میلادی 2.2 درصد از تولید ناخالص داخلی، یعنی 230 دلار به ازای هر فرد را تشکیل داده است.
بر اساس این گزارش، آمریکا با 610 میلیارد دلار بودجه نظامی پیشتاز سایر کشورهای جهان از این لحاظ بوده است که کمی بیشتر از 3 درصد بودجه نظامی کل دنیا و 35 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است. بودجه نظامی آمریکا برای سال جاری میلادی 700 میلیارد دلار پیش بینی شده است.
در سال 2017 پس از آمریکا چین قرار دارد که با 5.5 درصد افزایش بودجه نظامی نسبت به سال 2016، 228 میلیارد دلار برای هزینه های نظامی اش خرج کرده است؛ این در حالی است که کارشناسان معتقدند هزینه نظامی واقعی چین بیش از رقمی است که دولت این کشور رسما اعلام می کند.
عربستان سعودی با هزینه 70 میلیارد دلاری نظامی اش سومین کشور در سال 2017 از نظر مخارج نظامی بوده است. این در حالی است که قیمت نفت در سال 2017 کاهش داشته است اما هزینه نظامی عربستان نسبت به سال قبل افزایش چشمگیری را نشان می دهد.
تنزل روسیه
روسیه تاکنون در مقام سوم از نظر هزینه های نظامی بود اما مخارج نظامی این کشور در سال 2017 نسبت به سال قبل 20 درصد کاهش پیدا کرده و با 66 میلیارد دلار به مقام چهارم نزول کرده است. از سال 1998 تاکنون این اولین بار است که هزینه نظامی روسیه کاهش داشته است.
متخصصان سیپری دلیل این امر را نه در چرخش سیاست روسیه، بلکه در بحران اقتصادی این کشور می دانند. یک کارشناس سیپری گفته است: «نوسازی تجهیزات نظامی همچنان در اولویت سیاست روسیه است اما مشکلات اقتصادی که این کشور از سال 2014 با آنها دست به گریبان است هزینه نظامی روسیه را محدود کرده است.»
آلمان با افزایش هزینه‌های نظامی؛ در مقام نهم
آلمان در سال 2017 با افزایش 3.5 درصدی هزینه های نظامی اش نسبت به سال قبل با 44.3 میلیارد دلار مخارج نظامی در جایگاه نهم قرار گرفته است.
بر اساس دستور العمل ناتو، کشورهای عضو باید 2 درصد تولید ناخالص ملی خود را صرف هزینه های دفاعی کنند. آلمان با وجود افزایش بودجه نظامی اش هنوز به این مرحله نرسیده است.
در میان 15 کشوری که بیشترین هزینه های نظامی را در سراسر دنیا دارند، 7 کشور عضو ناتو هستند: آمریکا، آلمان، فرانسه (مقام ششم)، انگلیس (مقام هفتم)، ایتالیا (رتبه دوازدهم)، کانادا (رتبه چهاردهم) و ترکیه (رتبه پانزدهم).
در سال 2017 هزینه نظامی در بودجه کشورهای اروپای مرکزی 12 درصد و در کشورهای اروپای غربی 1.7 درصد افزایش یافت.
افزایش هزینه‌های نظامی در خاورمیانه
طبق گزارش کارشناسان سیپری، هزینه های نظامی در خاورمیانه، بخش جنوبی صحرای آفریقا، آمریکای جنوبی، غرب و جنوب آسیا و نیز در اروپای غربی و مرکزی افزایش داشته است.
در مقابل، شمال آفریقا، آمریکای مرکزی، استرالیا و اروپای شرقی سرمایه گذاری در بخش نظامی را کاهش داده اند.
بیش از همه کشورهای خاورمیانه و آسیا هزینه های نظامی شان را افزایش داده اند.
«نان تیان» پژوهشگر پروژه نظامی و سلاح اندیشکده «سیپری» می‌گوید که بودجه های نظامی جهان در سال گذشته میلادی در کشورهای آسیایی، اقیانوسیه و خاورمیانه مانند چین، هند و عربستان رشد بیشتری نسبت به کشورهای اروپا و آتلانتیک داشته است.
یک کارشناس اقتصادی می گوید، منطقه اروپا و آتلانتیک در حال از دست دادن رکورد هزینه های بالای نظامی در سطح جهانی هستند.
هند در سال گذشته میلادی 63.9 میلیارد دلار صرف هزینه های ارتش و تسلیحات کرد که نسبت به سال قبل از آن به میزان 5.5 درصد افزایش یافت؛ این در حالی است وجود تنش میان کره جنوبی و کره شمالی باعث افزایش 1.7 درصدی هزینه های نظامی در بودجه کره جنوبی شد. سئول در سال 2017 میلادی، 39.2 میلیارد دلار برای هزینه های نظامی و تسلیحاتی خود صرف کرده است.
به اعتقاد «سیمون وزمن» پژوهشگر ارشد پروژه نظامی و سلاح اندیشکده «سیپری»، تنش میان چین و همسایگانش باعث رشد هزینه های نظامی در بودجه کشورهای آسیایی شده است.
تل‌آویو نیز در سال 2017 با افزایش 4.9 درصدی، بودجه نظامی خود را به 16.5 میلیارد دلار رساند.
این مرکز می گوید که به دلیل در دست نبودن داده های دقیق از کشورهای قطر، یمن، سوریه و امارات متحده، قادر به محاسبه و تخمین کل هزینه های نظامی خاورمیانه نبوده است اما بر اساس اطلاعات و داده های در دسترس از کشورهای دیگر می توان گفت که هزینه های نظامی خاورمیانه از سال 2009 تا 2015 به طور مدارم در حال رشد بوده و به میزان 41 درصد افزایش داشته است.
کارشناسان موسسه سیپری برای هزینه های نظامی تنها به آمار رسمی دولت ها اکتفا نمی کنند، بلکه از منابع گوناگون دیگری نیز استفاده می کنند. به عنوان مثال آمار بانک های مرکزی کشورها و ناتو و نیز پاسخ هایی که دولت ها به پرسش نامه های سازمان ملل می دهند.
هزینه نظامی جهانی شامل مقدار مخارج دولت ها برای نیروها و فعالیت های نظامی، هزینه‌های عملیاتی، خرید و نگهداری از تسلیحات، ساخت و ساز نظامی، تحقیقات نظامی، پشتیبانی، حقوق و مزایای نیروها می شود.
از سال 1999 به مدت 13 سال هزینه های نظامی در جهان نسبتا ثابت بود اما از سال 2012 به این سو این هزینه ها مجددا روند صعودی یافت.
«جان الیسون» رئیس مرکز سیپری این روند را نگران کننده دانسته و می گوید: «روند افزایش بودجه های نظامی در جهان، تلاش برای رسیدن به راه حل های صلح آمیز درگیری ها را بی اثر می کند.»
