سیاست آل سعود برای از بین بردن قبایل عربستان

در فاصله سال‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۹۰، جامعه عربستان تا حد بسیار زیادی تغییر شکل داده است تا سال‌های دهه ۱۳۳۰ بخش اعظم مردم بومی عربستان در بادیه و آبادی‌های کوچک زندگی می‌کردند و حدود ۱۰ درصد از آنان در شهر‌ها سکونت داشتند. یک آمار رسمی عربستان می‌گوید در سال ۱۳۱۰ ش- یعنی آغاز به قدرت رسیدن آل‌سعود- جمعیت شهر‌های مکه و ریاض به ترتیب ۱۰۰ هزار و ۸۰ هزار نفر بوده است.

رونق گرفتن صنعت نفت در عربستان از یک سو و سیاست رسمی حکومت که مبتنی بر بهم ریختن قدرت قبایل و تضعیف آن‌ها بود، سبب یک جابجایی بزرگ در وضع جمعیتی و مسایل اجتماعی این کشور شد به گونه‌ای که گفته می‌شود جمعیت ریاض هم‌اینک از ۸۰ هزار نفر به حدود ۴/۵ میلیون نفر و جمعیت مکه معظمه از ۱۰۰ هزار نفر به بیش از سه میلیون نفر رسیده است. رژیم آل‌سعود در طول این دوران تلاش کرد تا به طور کلی وضع اجتماعی شبه جزیره را حول محور حکومت سازمان بدهد به گونه‌ای که همه ناگزیر باشند برای بقاء خویش نسبتی با آل‌سعود پیدا نمایند.

امروز یک تیره به گونه‌ای متلاشی شده که مثلا بخشی از آن در مکه، بخشی در ریاض و بخشی در اشرفیه است. در یک جامعه قبیله‌ای وقتی تیره و خانواده دچار پراکندگی می‌شود، رئیس قبیله، تیره و خانواده نمی‌تواند اعمال قدرت کند و موضوعیت خویش را از دست می‌دهد.

با این وجود و علی‌رغم آنکه رژیم آل‌سعود بسیاری از رهبران قبایل را سر به نیست کرده و از اثر اجتماعی آنان کاسته است، در عین حال خبر‌هایی که گاه و بیگاه از درون جامعه بسته سعودی به بیرون درز می‌کند، نشان می‌دهد، هنوز قبایل فراوان سعودی و تیره‌های آن‌ها که بنا به نقلی از ۴۰۰۰ تیره فراتر می‌رود، برای حکومت سعودی، «مسئله» هستند.