عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در تحلیلی در روزنامه فرامنطقه ای رأی الیوم به آخرین تحولات سوریه به ویژه تحولات نظامی منطقه الغعوطه شرقی پرداخت و نوشت: سه گزینه نظامی و سیاسی وجود دارند که روی میز «بازیگران اصلی» در بحران الغوطه شرقی قرار دارند و طبیعت تحولات را در روزهای آینده مشخص می کنند:
نخست: اینکه گروه های مسلحی که وابسته به گروه های تندرو هستند مانند«هیأت تحریر الشام»(جبهه النصره سابق) و «القاعده» و «داعش» از الغوطه خارج شوند.
دوم: اینکه غیرنظامیان که تعداد آنها بین 300 تا 400 هزار نفر هستند از الغوطه خارج شوند؛ و این رقم رقمی بزرگ بر اساس تمام مقیاس هاست و نیاز به آمادگی ها و مقدمات لجستیک برای پناه دادن آنها و تامین غذا و داروی آنها و نیز درمان شان است.
سوم: بمباران هوایی و حملات موشکی زمینی توسط ائتلاف روسیه، سوریه و ایران علیه مواضع گروه های مسلح و تندرو ادامه یابد.
آتش بسی که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به مدت پنج ساعت در روز اعلام کرد بازتاب دهنده گزینه نخست یعنی خروج غیرنظامیان برای رسیدن به گزینه دوم یعنی خروج گروه های مسلح است و این «تاکتیک روسیه» به نظر می رسد که در حال ثمره دادن است.
آقای «بشار الجعفری» سفیر سوریه در سازمان گزینه سوم را ترجیح می دهد زمانی که گفت «بله.. الغوطه شرقی را به حلب دوم تبدیل می کنیم...و نیروهای ارتش عربی سوریه بر بازپس گیری همه اراضی الغوطه اصرار دارند».
چیزی که باعث می شود آقای الجعفری این تهدید را بکند دو مساله است اول اینکه دولت سوریه تحت فشار شدید شهروندانش در دمشق پایتخت است که فقط هفته پیش شاهد اصابت 114 گلوله خمپاره بود که توسط گروه های تندرویی شلیک شد که در فهرست تروریسم قرار دارند؛ امری که منجر به کشته شدن 17 نفر از جمله شماری کودک شد و دومی به این بر می گردد که ارتش سوریه مهارت عملیاتی بزرگی طی حمله به گروه های مسلح برای بازپس گیری حلب شرقی به دست آورد و می خواهد همان سناریو را در الغوطه شرقی با تکیه بر این مهارت تکرار کند.
نقض آتش بس در روز گذشته ادامه یافت و دو طرف همدیگر را متهم به نقض آتش بس کردند و یک سخنگوی روسی گفت که گروه های مخالف مسلح گذرگاه امنی که قرار بود غیرنظامیان از آن خارج شوند تا جان خود را نجات دهند و از مناطق درگیری بیرون بیایند را گلوله باران کردند و در مقابل گروه های مسلح دولت سوریه را متهم به دست داشتن در این گلوله باران می کنند.
گروه های مسلح اصلی که تا کنون در زمره گروه های میانه رو قرار دارند یعنی جیش الاسلام، فیلق الرحمن و احرار الشام اختلاف های خود را به کناری نهاده و آمادگی خود را برای تخلیه عناصر جبهه النصره و خانواده های شان از منطقه طی 15 روز اعلام کردند و این پیشنهاد در تماس های سری میان آقای «محمد علوش» رئیس گروه جیش الاسلام و دیپلمات های روس اعلام شد.
حملات رسانه ای تهییج کننده که از قربانیان غیرنظامی در الغوطه به عنوان ابزار استفاده می کنند به شکل ملموس پس از اعلام آمادگی برای تخلیه جبهه النصره و تماس های سری که پشت آن است، فروکش کرد. بمباران مناطقی که گروه های مسلح در آنها سنگر گرفته اند نیز فروکش کرد و این یعنی احتمال گشایش و التزام به توافقنامه آتش بس بر اساس قطعنامه شماره2401 شورای امنیت زیاد است.
ایالات متحده آمریکا و همپیمانان اروپایی اش کاملا خارج از گود هستند و ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه بازیگر بلا منازع است و سخنان بوریس جانسون وزیر خارجه انگلیس که روز گذشته به بی بی سی گفت بازتاب دهنده این حالت به حاشیه رانده شدن است جانسون تهدید کرد که کشورش مشارکت در حملات نظامی آمریکا علیه دولت سوریه را در صورتی که ثابت شود از سلاح شیمیایی علیه غیرنظامیان در الغوطه استفاده کرده است را بررسی می کند این در حالی است که واشنگتن روسیه را به شعله ور کردن آتش سوزی ها و تلاش برای ایفای نقش به عنوان پلیس آتش نشان و بی ثباتی منطقه متهم کرد.
وجود چنین مدرک و دلیلی از عدم وجود آن بستگی به ترامپ رئیس جمهور آمریکا و درجه خشم وی دارد که به دلیل به حاشیه راندن نقش کشورش در پرونده الغوطه و پیش از آن حلب در آن به سر می برد و ما بر این باور نیستیم که وی نیاز به دلیل و مدرک برای استفاده کردن از سلاح شیمیایی دارد تا موشک های کروز خود را شلیک کند همانطور که در زمان حمله به فرودگاه نظامی الشعیرات سوریه در ماه آوریل گذشته کرد و اگر به آن نیاز داشته باشد ابزارهای زیادی برای ایجاد این مدرک وجود دارد.
نیروهای ارتش سوریه نیاز به هیچ گونه سلاح شیمیایی برای بازپس گیری حلب شرقی و پس از آن شهر دیرالزور نداشت و بعید است که برای بازپس گیری الغوطه شرقی که بیش از صد هزار نیرو برای بازپس گیری آن و از بین بردن کامل افراد مسلح در آن بسیج کرده، نیاز داشته باشد.(دولت سوریه همیشه استفاده از این گونه سلاح ها را تکذیب کرده است).
خرج عناصر گروه جبهه النصره و همپیمانانش از منطقه الغوطه شرقی می تواند راه حل راضی کننده برای همه طرف ها باشد و اگر جبهه النصره با این خروج مخالفت کند، بعید نیست که ببینیم گروه های میانه رو در کنار ارتش سوریه با جبهه النصره بجنگند آن هم تحت عنوان التزام به توافقنامه های آستانه درباره مناطق کاهش تنش که پس از مذاکرات مستقیم مخالفان با هیأت مذاکره کننده دولت سوریه به ریاست آقای الجعفری امضا کردند.
ماندن غیرنظامیان و افراد مسلح در کنار هم در الغوطه شرقی امر غیرقابل قبولی برای ائتلاف روسیه، سوریه و ایران است که آنها را همچون آب و روغن می داند که نمی توان آنها را با هم مخلوط کرد به ویژه اگر این مساله با گلوله باران دمشق با استفاده از خمپاره آمیخته شود به همین دلیل فک ارتباط شان به منطور توقف خونریزی و با موافقت همه طرف ها نزدیک است... و خدا می داند.
