هفته هاست که منطقه عفرین در شمال حلب که ناحیه ای عموما کردنشین است شاهد حملات بعضا گسترده ارتش ترکیه از زمین و هواست. ترکیه هدف از این حمله را برچیدن بساط گروه کرد پ.ی.د و شاخه نظامی اش در منطقه عفرین بیان کرده است. آن ها مدعی هستند عفرین ماهیتی کردی ندارد و اعراب و ترکمن ها نیز در آن منطقه حضور گسترده دارند و این گروه نظامی کردی صلاحیت مدیریت عفرین را ندارد. آن ها همچنین کردهای این منطقه را متهم می کنند که شاخه سوری حزب کارگران کردستان یعنی پ.ک.ک هستند. با این حال به گزارش کرد پرس، پ.ی.د ضمن رد همه اتهامات ترکیه، طی ماه های گذشته به ایجاد مواضع دفاعی در عفرین مشغول شده و فضا را برای دفاعی تمام عیار در برابر ارتش بزرگ ترکیه آماده کرده است. مسئله ای که کردها را بیشتر تحت فشار قرار داد حضور ارتش آزاد سوریه یعنی گروه معارض هم پیمان ترکیه در این عملیات علیه آن ها بود. چنان چه پس از آغاز عملیات شاخه زیتون هم مشاهده شد غالب تلفات جبهه ترک ها مربوط به ارتش آزاد است و عملا آن ها به سپر و پیشمرگ نیروهای ترک بدل شده اند.مسئله حائز اهمیت کنونی نیز میزان پیشروی ارتش ترکیه در عفرین است. اردوغان طی سخنانی در جلسه حزب عدالت و توسعه مدعی شده که ارتش ترکیه 415 کیلومتر از خاک عفرین را تصرف کرده و بیش از 1837 کرد را نیز کشته است؛ نکته ای که کردها آن را رد می کنند و پیشروی زمینی ترکیه را کمتر از 50 کیلومتر می دانند. آماری که سازمان دیده بان حقوق بشر سوریه نیز ارائه می کند تفاوت معنی داری با ادعاهای رئیس جمهور ترکیه دارد. اما نکته کاملا واضح این جنگ، برتری مطلق ارتش ترکیه در هواست. جنگنده های ارتش ترکیه بارها مواضع کردها و بعضا مناطق شهری در عفرین را هدف قرار داده اند و بیشتر کشته های کردها نیز ناشی از همین حملات هوایی بوده است. زمانی که بنا به دلایلی که هنوز کاملا روشن نشده است، روسیه در برابر حملات هوایی ترک ها مانع ایجاد کرد، استیصال ترکیه در عملیات واضح و ارتش این کشور تلفات سنگینی متحمل شد و پیشروی آن ها نیز با متر و نه کیلومتر محاسبه می شد. به نظر می رسد سیاست اصلی ترکیه حملات هوایی و توپ باران ارتش ترکیه و عملیات زمینی ارتش آزاد سوریه باشد. موضوعی که به دلیل نداشتن هیچ گونه پدافند ضدهوایی در جبهه کردها در هوا موفقیت آمیز است اما با توجه به ستیز پارتیزانی کردها در زمین ناموفق بوده است. اما ترکیه کشوری نیست که در نهایت نتواند وارد عفرین و در این عملیات مجبور به عقب نشینی شود. جدا از دلایل نظامی و جغرافیایی پیشروی کند ارتش ترکیه باید نگاهی هم به خواست و سیاست پشت پرده دولت اردوغان داشته باشیم.حزب عدالت و توسعه طی ماه های گذشته از نظر محبوبیت نزد افکار عمومی ، در خطرناک ترین وضعیت قرار داشت. بحران مالی، نداشتن برنامه نوین برای اداره کشور، هم پیمانی با حزب فسیل شده حرکت ملی و حمله به کردها و بازداشت نیروهای چپ و گولنیست ها همه و همه باعث کاهش سبد رای این حزب شده بود. ظهور حزب خوب به رهبری مرال آکشنر نیز بر مشکلات حزب عدالت و توسعه افزود. به نظر می رسید که این حزب نتواند برای سال 2019 قدرت را در ترکیه حفظ کند. اما به مانند همیشه و در زمان نزدیک شدن به انتخابات ها در ترکیه، حزب آک پارتی بار دیگر دست به اقدامی در جهت جریحه دار کردن غرور ملی ترک ها زد. عفرین بهترین گزینه برای آغاز این سیاست بود. حال به اعتراف حتی مخالفان دولت ترکیه، اردوغان توانسته تا اندازه ای ورق را برگرداند و به دلیل عملیات نظامی علیه کردهای سوریه، یک نوع همبستگی ملی در این کشور ایجاد کند. ایجاد ائتلاف جمهور با حزب حرکت ملی نیز عملا باعث ادغام این حزب در آک پارتی شد و خطر حذف این حزب از پارلمان ترکیه را کاهش داد. در حوزه داخلی اکنون هر کسی که انتقادی از عملکرد دولت داشته باشد به خیانت و مقابله با مبارزه مشروع ارتش و جوانان ترک در خارج از مرزهای کشور متهم می شود. نمونه آن برخورد با صنف پزشکان و وکلای ترک بود. حال حتی قلیچدار اوغلو رهبر حزب اصلی اپوزیسیون این کشور که پایگاهی 25 درصدی نزد مردم ترکیه دارد به همدستی با پ.ک.ک متهم می شود. در نهایت حزب عدالت و توسعه به بهترین شیوه در حال بهره برداری سیاسی از عملیات عفرین است و به نظر می رسد عاقلانه نباشد که طی یک یا دوهفته این عملیات را خاتمه دهد چرا که این مسئله باعث فراموش شدن وضعیت فعلی نزد افکار عمومی خواهد شد و ممکن است مجدد مشکلات کشور و انتقادها از حکام را گسترش دهد و دوباره آک پارتی را در گوشه رینگ گرفتار کند. عفرین اما منطقه ای است که باید تاوان سیاست های رئیس جمهور ترکیه را پس دهد و هر روز شاهد بمباران جنگنده های پیشرفته این ارتش عضو ناتو باشد. درنهایت به نظر نمی رسد در کوتاه مدت ارتش ترکیه قصد عقب نشینی از عفرین یا یکسره کردن کار راداشته باشد و باید منتظر بهار ماند تا اردوغان در سخنرانی مشهور عیدانه خود نیز از عفرین بهره برداری مد نظرش را بکند. اما این تنها یک روی سکه عفرین است. اردوغان می تواند به نفرین عفرین نیز مبتلا شود. کردهای سوریه تلاش دارند تا با نزدیک شدن به دولت در دمشق جایگاه خود را در مقابل حملات ترکیه تقویت کنند. دمشق نیز از این چرخش موضع حمایت کرده است. فرسایشی شدن جنگ در عفرین می تواند این منطقه را به جهنمی برای اردوغان تبدیل کند.
دکترعلیرضارضاخواه
