وبگاه فلسطینی «وطن» در یادداشتی خبر داد، مقامات اسرائیلی در حال آماده شدن برای اعلام سال جاری - 2018 - به عنوان سال خشکسالی هستند؛ از همین رو از چند هفته گذشته شروع به سهمیه بندی آب برای کشاورزان کردند.
در این یادداشت آمده است: مقاماتی اسرائیلی می‌گویند کمبود بارندگی و سهمیه‌بندی آب می‌تواند قیمت سبزیجات و میوه‌ها را که وابستگی به باران دارند افزایش دهد.
نویسنده آورده است: این مسئله بار دیگر معضل عدم ایجاد تاسیسات آب شیرین‌کن کافی برای تامین آب مصرفی انسان و کشاورزی را مطرح می‌کند. بر اساس گزارش وزارت کشاورزی اسرائیل، در فصل زمستان سال 2016، اسرائیل 81 درصد از میزان سالانه بارندگی را تجربه کرد و برای زمستان 2017 71 درصد از میانگین سالانه بارش ثبت شده است.
این وبگاه فلسطینی افزود: بر اساس برآوردهای کنونی فصل بارندگی امسال شاید مشابه سال گذشته باشد چرا که حتی هفته گذشته میزان بارش‌ها به 42 درصد میانگین سالانه رسید اما میزان بارش‌هایی که تا هفته گذشته در شمال اسرائیل ثبت شده فصل خوبی را نشان نمی‌دهد چون درصد بسیار بالایی از محصولات کشاورزی اسرائیل از مزارع شمالی و زمین‌های شهرک‌های ارتفاعات جولان اشغالی تامین می‌شود.
براساس گزارش روزنامه اقتصادی اسرائیلی «مارکر»، مقامات آب در وزارت کشاورزی تا کنون 11 درصد از عرضه آب سالانه را به کشاورزان در شمال اسرائیل و در شهرک‌های ارتفاعات اشغال شده جولان کاهش داده‌اند، میزان آب مصرفی باغ‌ها در شهرها و روستاها هم 13 درصد کاهش داشته است.
همچنین احتمال می‌رود که سازمان آب اسرائیل کمپین آگاهی‌بخشی درباره صرفه‌جویی در مصرف آب با شعار «اسرائیل خشک می‌شود» راه اندازی کنند. این کمپین در سال 2010 به راه افتاد آن هم پس از افزایش شدید مصرف سرانه آب شخصی که در دهه 90 به میانگین 115 متر مکعب برای هر فرد رسید، و در سال 2009 به 90 متر مکعب کاهش یافت و در سال 2010 پس از به راه افتادن کمپین به 85 متر مکعب در سال کاهش یافت.
طبق گزارش سازمان آب اسرائیل، مصرف سرانه آب هر فرد به 500 متر مکعب می‌رسد، در حالی که مقدار آبی که به کشاورزان تزریق می‌شود 400 میلیون متر مکعب است، از جمله آبی که به کشاورزان منتقل می‌شود پساب بازیافت شده است زیرا اسرائیل یکی از بزرگ‌ترین‌ها در بازیافت پساب است و 80 درصد کل پساب در اسرائیل تصفیه می‌شود.
افزایش احتمال واردات سبزی و میوه در اسرائیل
الکانا بن یشار، مدیر کل موسسه تحقیقات و توسعه شمالی اسرائیل می‌گوید: عدم بارندگی و کاهش آب برای کشاورزان اسرائیلی سبب افزایش قیمت سبزیجات و میوه می‌شود و اگر هزینه سبزیجات اصلی مانند سیب زمینی، گوجه فرنگی و غلات افزایش یابد، این احتمال وجود دارد که مقامات، واردات آنها را در نظر بگیرند.
یکی از متخصصان گفت: اسرائیل به اندازه کافی برای جمع آوری آب بارش‌هایی که به شکل سیل جریان دارد، کاری نمی‌کند و تنها 20 درصد از این باران به چاه‌ها سرازیر می‌شود بنابراین نیاز به ایجاد پروژه‌هایی برای جذب و جمع آوری بیشترین میزان آب باران و جلوگیری از ریخته شدن آنها به دریای مدیترانه وجود دارد. بر اساس برآوردها، احداث سدها و استخرهای آب، ده‌ها میلیون متر مکعب آب را تامین می‌کنند که می‌تواند بازیافت یا به طور مستقیم به کشاورزان تزریق شود.
تا سه دهه پیش، رژیم اسرائیل به شدت به آبهای دریاچه طبریه که 25 تا 30 درصد از نیازهای آب آن را تامین می‌کرد، تکیه داشت. با این حال، از اواخر 1990 سطح آب دریاچه به میزان زیاد کاهش یافته است، در طول سه دهه گذشته سطح آب این دریاچه از سه تا پنج متر کاهش داشته است و در آینده خطر خشکسالی یا شوری بالا آن را تهدید می‌کند، در حالی این دریاچه به آب شیرینش مشهور بوده است.
در فصل زمستان فعلی، سطح آب دریاچه افزایش قابل توجهی ثبت نکرده و حتی در برخی روزها سطح دریاچه به علت عدم جریان آب کافی در دره اردن و رود اردن به خصوص با توجه به کاهش بارش برف در ارتفاعات الشیخ و سرعت ذوب آن، کاهش یافته است.
علاوه بر این، ذخایر آب در چاه‌های آبهای زیرزمینی اسرائیل، چه در کوه‌های شمالی و در منطقه قدس، و چه در کوه‌های نزدیک ساحل، در سال‌های اخیر نیز کاهش یافته است و در برخی موارد استخراج آب متوقف شده است.
با توجه به پیش‌بینی‌های مقامات آب اسرائیل، تا سال 2040، 70 درصد از آب مورد استفاده در رژیم اشغالگر «صنعتی» خواهد بود، یعنی نه از منابع طبیعی آب و این خود به خود سوالاتی جدی در حوزه‌های مسئولین ذیربط آن و همچنین در میان متخصصان مطرح کرده است و از جمله مهمترین سوالات مطرح میزان تاثیر آن بر سلامت عمومی، کیفیت محیط و هزینه آب است.
تحلیلگران اسرائیلی می‌گویند اگرچه این سؤالات دیرزمانی است که مطرح است اما تاکنون بررسی دقیقی برای پاسخ به آنها انجام نشده است و علی رغم اینکه خشکسالی در اسرائیل قابل توجه است، اسرائیل تاکنون توانایی پاسخگویی به نیاز به آب را داشته اما آنچه اکنون لازم است آماده‌سازی برای بدترین شرایط در آینده است.
آب های صنعتی در اسرائیل
«اوری شانی»، محقق اصلی اداره آب اسرائیل می‌گوید که سه دلیل برای نیاز به توسعه بخش «تولید» آب صنعتی وجود دارد، دلیل اول این است که جمعیت به طور مداوم رشد می‌کند، قابل توجه است که یکی از عوامل اصلی تشخیص سریع بحران آب در سال‌های دهه نود این بود که همزمان با کاهش بارش سالانه در دهه 1990، یک میلیون مهاجر بیشتر به اسرائیل سرازیر شدند و جمعیت اسرائیل را بیست درصد در مقایسه با جمعیت اسرائیل تا پایان سال 1989 افزایش دادند و این علاوه بر افزایش طبیعی جمعیت در اسرائیل در آن مرحله بود که حدود 2.2٪ اعلام شد، به عبارت دیگر، جمعیت اسرائیل طی یک دهه بیش از 40 درصد افزایش یافته است.
عامل دوم، تغییرات آب و هوایی است. در این رابطه، در مورد کاهش بارش‌ها، «گورا شوهم»، رئیس سازمان آب اسرائیل که از متخصصین برجسته حوزه آب در اسرائیل، است، می‌گوید که جریان تغییر آب و هوایی واضحی در منطقه مدیترانه وجود ندارد، بنابراین بعید نیست اتفاق سال‌های اخیر به علت نوسانات گذرای آب و هوایی و زیست محیطی بوده باشد که هر چند سال یکبار رخ می‌دهد.
شوهم معتقد است که دلیل افزایش مصرف آب نه تنها به دلیل رشد بالای جمعیت و نه به دلیل افزایش مناطق کشت شده است بلکه همچنین به دلیل پروژه‌های ذخیره سازی آب در سوریه و اردن مانند احداث سدها روی رودخانه یرموک است که در کاهش جریان آب در دره اردن سهیم بوده است.
به گفته شانی، عامل سوم در نیاز روزافزون به تولید آب صنعتی، فقدان کنترل مصرف آب در سطوح مختلف است، همه آنها می‌دانند که ما به سمت یک بحران کمبود آب مورد نیاز پیش می‌رویم و البته اتفاقاتی که در اینجا روی می‌دهد در سراسر جهان اتفاق می‌افتد، از جمله کشورهای توسعه یافته، چون هیچ مدیریت کارآمد بخش آب وجود ندارد.
وی افزود: این نشان می‌دهد که بخش آب در سراسر جهان با توجه به اصل مقادیر و حمایت از قیمت مدیریت می‌شود و اگر آب هیچ بهایی نداشت در دنیا هیچ دلیلی برای فشار بر بهینه سازی مصرف آب و و استفاده مجدد از آن وجود نداشت.
شانی می گوید: در طول سالها، وزارت دارایی و کشاورزان اسرائیل با ایجاد تاسیسات آب شیرینی یا بازیافت فاضلاب کشاورزی به علت ترس از افزایش هزینه آب مخالفت کردند و تنها در سال‌های اخیر، اسرائیل اقدام به تاسیس چندین ایستگاه تصفیه آب و چند ایستگاه بازیافت آب های فاضلاب کرده است.
این کارشناس افزود: گفت: اسرائیل [مکانی] خاص است که در آن 80 درصد فاضلاب بازیافت می‌شود و اسپانیا با بازیافت 17 درصد از فاضلاب خود با اختلاف زیاد در رتبه دوم قرار دارد.
شانی می‌گوید، دنیا بودجه کافی و تلاش جدی برای توسعه شبکه‌های آب لحاظ نمی‌کند، به عنوان مثال شهر لندن 40 درصد از مقدار جریان آب در سراسر این شهر را به دلیل زیرساخت های ضعیف شبکه آب از دست می‌دهد در حالی که شهر سیدنی استرالیا میلیاردها دلار برای کاهش میزان هدر رفت آب از 25 درصد به 15 درصد هزینه کرده است اما در اسرائیل، به لطف شرکت‌های آب و فاضلاب دولتی، تنها 8 درصد آب هدر می‌رود.
در حال حاضر پنج ایستگاه آب شیرین کن آب دریا در اسرائیل کار می‌کنند و سالانه 600 میلیون متر مکعب آب تولید می‌کنند، در حالی که برنامه ریزی برای تاسیس ایستگاه ششم در شمال هنوز هم جدی نیست آن هم به دلیل اختلافی که با تعاونی روستای شومرات (کیبوتس) وجود ندارد چون این ایستگاه در زمین آنجا تاسیس خواهد شد،
الکساندر کوشنر، یک مقام دیگر سازمان آب اسرائیل می‌گوید: برآوردهای پیشین پیش بینی کردند که این ایستگاه‌ها برای 10 تا 15 سال کار خواهند کرد تا وقتی که نیاز به ایستگاه‌های جدید باشد. با این وجود، با کاهش مداوم بارندگی، نیاز به افزایش ظرفیت تولید این ایستگاه‌ها علاوه بر ایجاد ایستگاه‌های دیگر نیز وجود دارد، او اشاره کرد که برنامه‌های متعددی آماده هستند و فقط باید آنها را از آرشیو درآورده و به منظور اجرای روی میز قرار داد.
براساس گزارش مارکر، هزینه تولید یک متر مکعب آب تولید شده بین 2.1 و 3.1 شِکِل (واحد پول اسرائیل - هر دلار 3.4 شِکل) است، در حالی که هزینه استخراج آب از منابع طبیعی از 1.6 تا 2 شکل برای هر متر مکعب است. ما یادآوری می‌کنیم که قیمت هر متر مکعب آب برای مصرف خانگی در اسرائیل براساس اولین قیمت از حداقل مقدار، به 8.35 شکل در هر متر مکعب می‌رسد و قیمت آن به 14.4 شکل در متر مکعب برای مصرف بیش از حد افزایش می‌یابد.
