بدون تردید پوشش ظاهری افراد بیش از سایر عوامل در شکل‌گیری اولین برداشت‌ها از شخصیت ما در مخیله افرادی که با آنها رو‌به‌رو می‌شویم، تأثیر دارد اما یادمان باشد که حضور ما در دانشگاه به یکی دو روز خلاصه نمی‌شود. بسیاری از ما دانشجویانی که در ابتدای راه هستیم قرار است در حداقل‌ترین شرایط مدت دو سال را در این فضای دانشجویی زندگی کنیم و بدون شک دانشجویان، اساتید و افرادی که در این محیط با ما تعامل دارند، قرار نیست تنها به یک برداشت اولیه از ما اکتفا کنند.
هر دانشگاهی در هر نقطه از جهان، برای فراهم کردن آرامش روحی و روانی دانشجویانش قوانینی در حوزه پوشش دانشجویان، اساتید، کارکنان و... را وضع می کند.
دانشجویان به دانشگاه می‌آیند تا نه تنها فکر خود را بهبود بخشیده، دانش کسب کنند و مهارت‌هایی که در زندگی به انسان‌کمک خواهد نمود، بیاموزند بلکه شخصیت آنها در این کارخانه انسان سازی شکل خواهد گرفت.
دانشگاه همواره دارای دوکارکرد مهم «تربیتی» و «تعلیمی» است که مصداق «و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه» وظیفه تربیتی آن بر جزء تعلیمی آن تقدم دارد.
پوشش ظاهر و آراستگی زنان و مردان فاکتورهای مهمی هستند که مقام، مرتبه و شأن عقاید و اصول آنان را منعکس می‌کند. لذا در تمامی محیط های دانشگاهی، چگونگی وضعیت ظاهری برخاسته از شأن محیط علم و فرهنگ خاص محیط آموزشی است و همگان درمورد پرهیز از پوشش نامناسب اجماع نظر دارند.
تحولاتی که در مد و لباس رخ داده، موجب ناهنجاری های زیادی شده است. سبک پوشش، آرایش غلیظ و موهای فشنِ نامناسب دانشجویان در دانشگاه‌ها باعث تخطی از قانون شده که همواره موجب اعتراض دانشجویان هم بوده است.
برخی از دانشجویان دختر با پوشش‌های زرق و برق‌دار، ظاهری نامرتب را نمایان می‌سازند، البته دانشجویان پسر نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛ آن ها موی خود را به صورت مدل دار آراسته و در کلاس‌های درس، سالن‌های کنفرانس با تی‌شرت، لباس های جین و دمپایی حضور می یابند. این گروه از دانشجویان که کشورهای اروپایی و آمریکایی را مدینه فاضله خود قرار داده اند بدون آگاهی از واقعیات تصور می کنند که غربی ها برای حضور در مجامع دانشگاهی و علمی خود قوانین و قواعد خاصی در زمینه پوشش نداشته و دانشجویان برای حضور در دانشگاه ها از آزادی مطلق پوشش برخوردار هستند و می توانند هر گونه بخواهند لباس بپوشند!
اما صرف نظر از دین و شریعت، در تمام دانشگاه های دنیا قوانین ویژه انضباطی در زمینه پوشش برای حفظ شأن محیط علمی تعیین شده است. وقتی به کدهای پوششی استاندارد دانشگاه های دنیا نگاهی می اندازیم، چندین کد مشترک از جمله جواهرآلات، لباس های خاص مثل شلوار جین و تاپ، نوع پارچه و بافت و رنگ لباس و میزان گشادی آن، نوع کفش، آرایش موها و... را مشاهده می کنیم. ضوابط پوشش در این دانشگاه‌ها که قاطبه آنها جزو دانشگاه‌های کشورهای سکولار هستند بعضاً سخت‌گیرانه‌تر از ضوابط دانشگاه‌های اسلامی است.
ضوابط پوشش در وب سایت دانشگاه‌ها از طریق (Student handbook) و یا در (Student dress code) جهت اطلاع دانشجویان آورده شده تا از این مقررات پوششی آگاه شوند.
در ادامه این گزارش به ارائه برخی از مقررات در مورد سبک پوششی دانشجویان در دانشگاه‌های مطرح دنیا می پردازیم:
1.دانشگاه آکسفورد (انگلیس)/ University of Oxford
در مقررات مربوط به پوشش دانشگاهی به معاونت رئیس دانشگاه اختیار داده شده تا تمام قوانین ذیل را اجرا نماید
- فارغ التحصیلان دانشگاه باید لباس بلند، گشاد و روپوش های رنگی مصوب دانشگاه را بپوشند.
- مردان باید از کت و شلوار تیره، پیراهن سفید ساده کراوات و جوراب استفاده کنند
- زنان باید دامن تیره یا شلوار، بلوز سفید، کراوات سیاه، کفش سیاه و در صورت نیاز یک کت تیره بپوشند.
- مردان از پوشیدن لباس باز و بدن نما باید پرهیز کنند. اندازه شلوارک ها باید تا زانو باشد.
- مو باید رنگ طبیعی داشته باشد، همچنین خالکوبی مجاز نیست.
- لباس زنان نباید پشت باز یا بدون آستین، تنگ و بالای زانو باشد.
2.دانشگاه ایالتی فلوریدا (آمریکا)/ Florida State University
ضوابط پوشش در این دانشگاه از ساعت 7:30 صبح تا 15:30 بعد از ظهر در محوطه دانشکده ها اجرا می گردد که به شرح ذیل است:
- تمام شلوارها و دامن هایی که پوشیده می شوند نباید بیش از حد کوتاه باشند. شلوارهای کشی به استثنای یونیفرم PE دانشکده ها یا یونیفرم ورزشی دانشگاه ایالت فلوریدا قابل قبول نمی باشد.
- کفش های شکیل و ساده یا بدون مدل قابل قبول می باشند. تردد با پای برهنه، پوشیدن دمپایی و کفش های راحتی، کفش های پاشنه میخی یا پاشنه بلند (بلندتر از 2 اینچ)، یا کفش چرخدار و گیره دار مجاز نمی باشند.
- هر نوع پوششی که در بردارنده عبارات زشت یا توهین آمیز به مقدسات، وسوسه انگیز و ناشایست یا مرتبط با دسته ها، احزاب و گرایشاتی که شخص را ترغیب به استفاده از مواد مخدر، مشروبات الکلی و یا خشونت کند.
اما آن چیزی که در این دانشگاه قابل تأمل است، نوع برخورد با دانشجوی خاطی می باشد:
- بار اول تخلف ثبت خواهد شد.
- بار دوم، یک روز شنبه دانشجو بازداشت خواهد شد.
- بار سوم، دو روز بازداشت خواهد شد.
- از چهارمین مرتبه به بعد و تمام دفعات بعدی یک روز اخراج از دانشکده یا حالت تعلیق و یا روش تأدیب دیگری که از سوی مسئول تعیین سطح معین نماید.
3.دانشگاه بریستول (انگلیس)/ University of Bristol
- لباس باید حداقل بدن را از شانه تا زانو بپوشاند، عریان نمودن بخش بالای سینه ممنوع است.
- دانشجویان باید آگاه باشند که پوشیدن لباس های محرک جنسی می تواند توسط برخی افراد به عنوان دعوت برای سخنان و اعمال نامناسب و زشت و توهین آمیز تلقی شود.
- کفش ها باید تمیز و مرتب باشند، استفاده از کفش ورزشی مجاز نیست. پوشیدن کفش جلو بسته خطر صدمه به انگشتان پا را کاهش می دهد.
- زیورآلات باید در کمترین میزان ممکن مورد استفاده قرار گیرد. گوشواره های آویزان و نیز سوراخ کردن اعضای صورت نامناسب و ممنوع است.
- پوشیدن شلوارهای کماندویی، لی و شلوارک نامناسب است.
4.دانشکده آلورنیا (آمریکا)/ Alvernia University
در خط مشی پوشش و لباس حرفه ای این دانشکده اینگونه آمده است که دانشجویان در مکان های پزشکی و در سفرهای میدانی در دانشکده باید نکات زیر را رعایت کنند:
- ظاهر یک دانشجوی پرستاری از اهمیت دو چندانی برخوردار است. راحتی، امنیت و آرامش یک بیمار ممکن است تحت تاثیر ظاهر و رفتار دانشجوی پرستاری قرار گیرد.
- تمام دانشجویان باید موی خود را تمیز و پاکیزه نگهدارند.
- تنها زیورآلاتی که مجاز است شامل دستبند عروسی، ساعت مچی و گوشواره های کوچک می باشد. هیچ زیورآلات دیگری در روی بینی یا زبان و صورت مجاز نیست.
- لوازم آرایش باید در حد اعتدال استفاده شود. از استفاده ادکلن های قوی باید اجتناب شود؛ به خصوص در زمان مراقبت از بیماران.
- ناخن ها باید کوتاه و تمیز باشند. دانشجویان نباید لاک بزنند زیرا ممکن است محل تجمع باکتری بوده و در زمان کار با تجهیزات استریل مشکل ساز شوند.
5.دانشگاه ایالتی آدامز (آمریکا)/ Adams State University
این دانشگاه نیز ضوابط و مقررات خاصی را برای پوشش دانشجویان پسر و دختر در نظر گرفته و دانشجویان نسبت به رعایت این ضوابط ملزم هستند.
- خالکوبی های در معرض دید مجاز نیست.
- جویدن آدامس یا تنباکو در دانشگاه مجاز نیست.
- جین آبی، عینک دودی، لباس رنگ و رو رفته مجاز نیست.
- کلمات مبتذل و عبارات رکیک خیابانی استفاده نشود.
- هرگونه آزار جنسی قابل تحمل نمی باشد.
- استفاده از موبایل و پیجر ممنوع است و باید در محوطه دانشگاه خاموش نگه داشته شوند.
- موها باید تمیز و مرتب، بالای یقه بسته شده باشد و ناخن ها رنگ طبیعی و اندازه مناسب داشته باشند.
6.کالج رابرت (ترکیه)/ Robert College
دانشجویان این دانشگاه باید در مناسبت‌های ملی، مراسم پرچم و در زمان حضور در دانشگاه، بهترین لباس خود را بپوشند، این مقررات لازم است در طول روز، اردوهای علمی و در طول امتحانات آخر ترم رعایت گردد.
از جمله قوانین پوششی این دانشگاه به شرح ذیل است:
- پوشیدن شلوارهای غیر رسمی از قبیل شلوارهای مارک کارگو، شلوارهای جین و یا بادگیر (شلوارهایی که جیب‌های زیادی دارند) قابل قبول نمی‌باشد.
- پسران باید کاملا تمیز اصلاح کنند، اندازه خط ریش آنها نباید از میان گوش پائین‌تر بیاید.
- هیچ گونه جواهرآلات به جز ساعت و یک جفت گوشواره (البته برای دختران)، مجاز نمی‌باشد.
- سوراخ کردن اعضای بدن قابل قبول نمی‌باشد.
- موها باید تمیز و مرتب باشند. رنگ کردن مو با حنا و یا به صورت راه راه (streaks)، قابل قبول نمی‌باشد. موی پسران باید کوتاه باشند.
- پوشیدن جوراب الزامی است.
- آرایش کردن، مجاز نیست؛ اما استفاده از لاک و برق ناخن مانعی ندارد.
7.دانشگاه تگزاس (آمریکا)/ Texas State University
مقررات پوششی، اخلاقی و رفتاری در این دانشگاه قابل تأمل است. ضوابط رفتاری متعدّدی برای کنترل دانشگاه و مدیریت آن وضع نموده شده و تخطّی دانشجویان از آنها موجب اعمال تنبیه انضباطی مواجه خواهند شد.
در ادامه به برخی از قوانین در این دانشگاه اشاره می شود:
-استفاده، فروش یا توزیع هرگونه مواد مخدر و ممنوع است و در صورت اثبات آن اخراج را به همراه دارد.
- فروش یا توزیع هرگونه مشروبات الکلی در محیط دانشگاه به استثنای محیط خوابگاه دانشجویان ممنوع است.
-قمار یا بخت‌آزمایی در دانشگاه ممنوع است.
-هرگونه اقدام به روابط جنسی، آزار و اذیت جنسی، سوءاستفاده جنسی و یا تحریک دیگران در محیط دانشگاه ممنوع است.
-ناخن‌ها باید متعارف و مناسب باشند (از نوک انگشت بیش از نیم اینچ طول نداشته و به طور کامل سوهان زده و فاقد لبه تیز باشند(.
- استفاده از زیورآلات ناخن و ناخن مصنوعی ممنوع است.
- طول دامن نباید از 3 اینچ بالای زانو کوتاه‌تر بوده و نباید بیش از حد تنگ باشد.
- پاشنه کفش نباید از سه اینچ بلندتر باشند.
- پوشیدن لباس‌های بدن‌نما مجاز نیست.
- پوشیدن جوراب‌های زنانه و مردانه ضروری است. اما پوشیدن جوراب‌های زنانه تزئینی و طرح‌دار (نظیر جوراب توری و غیره) مجاز نیست.
8.دانشگاه هاروارد (آمریکا)/ Harvard University
دانشجویان این دانشگاه موظّف به رعایت ضوابط ضمیمه کتاب راهنمای خود (Student Handbook Appendix)هستند.
برخی موارد کتاب راهنمای دانشجو به شرح ذیل است:
- دانشجویان موظفند در محیط خوابگاه و رستوران بلوز، پیراهن یا ژاکت یقه‌دار و یا بدون یقه بپوشند.
- در تمامی ایّام هفته در رستوران و به هنگام صرف نهار مردان بایستی یک ژاکت و در هنگام صرف نهار یک ژاکت به همراه کراوات برتن کنند. زنان نیز موظّفند پوششی مناسب اعمّ از پیراهن و یا لباس بلند و متعارف داشته باشند.
- لباس‌های چسبان، لباس راحتی، عرق‌گیر، لباس بدنسازی، شورت ورزشی و شلوارک در هیچ زمانی و هیچ مکانی مجاز نیست مگر در مواردی که فرد در قسمت مربوطه و یا اتاق خواب خویش حضور دارد.
- پوشش شلوار جین در همه انواع آن درمحوّطه دانشگاه ممنوع است.
- هرگونه اقدام به رابطه جنسی، آزار و اذیت جنسی و یا سوءاستفاده جنسی از دانشجویان و یا اساتید ممنوع است و به شدّت با متخلفین برخورد می‌شود.
- به همراه داشتن، استفاده، فروش یا توزیع هرگونه مواد مخدّر منع انضباطی دارد و باشدّت با خاطیان برخورد می‌شود.
- به همراه داشتن، استفاده، فروش یا توزیع هرگونه مشروبات الکلی در محیط دانشگاه به استثنای محیط خوابگاه دانشجویان ممنوع است.
با توجه به مواردی که در گزارش آمده، باید تاکید کرد که پوشش مناسب که در شأن دانشجویان در تمامی دانشگاه های دنیا باشد، مورد توجه مسئولین دانشگاه بوده و همچنین دانشجویان موظف‌اند که آن قوانین را رعایت کنند. اما در حال حاضر در کشور ما قوانین پوششی و یا حتی اخلاقی-رفتاری در دانشگاه های ما چه اندازه مورد توجه مسئولین است؟ نهادهای فرهنگی چه جایگاهی را در تبیین وضعیت پوششی در دانشگاه ها دارند؟ چه نهادی در وزارت علوم و دانشگاه ها وضعیت پوشش دانشجویان را بررسی می کند؟
در سند اسلامی شدن دانشگاه ها چندین بند در مورد حجاب و عفاف وجود دارد، کدام یک از این بندها اجرایی شده اند؟ جز این است که قوانین پوششی که از طرف شورایعالی انقلاب فرهنگی وضع شده را تنها قاب گرفته‌ایم و آن را به دیوار زده ایم و نه رعایت و نه اجرایی می کنیم؟
