تجارت مجرمانه و غیر قانونی حیوانات یکی از پرسودترین تجارت ها پس از قاچاق مواد مخدر در دنیاست که رتبه دوم از نظر منابع مالی را به خود اختصاص داده است.
بنابر تحقیقات و گزارش های سازمان جهانی حیات وحش ،از سال 1970 تاکنون حدود 52 درصد از جمعیت حیات وحش دنیا از بین رفته که شکار بی رویه عامل اصلی این کاهش بوده است.
با اینکه این مساله واقعیتی تلخ است اما این فقط نیمی از آن واقعیت تلخ در ایران است.
ایران یکی از قطب‌های جذب حیوانات قاچاق، کمیاب و حتی حیوانات در حال انقراض از سرتاسر دنیا به خصوص از آفریقا و آمریکای جنوبی است.
جذابیت حیات‌وحش برای مردم از یک‌سو و تنوع زیستی قابل‌توجه کشورمان از دیگرسو، همراه با نظارت ضعیف دولتی بر رفتار قاچاقچیان، بازار پررونقی را شکل داده که ارگان‌های مسئول از پرداختن به آن ابا دارند و گاهی اوقات قدرت قاچاقچیان در حدی است که مسئولان نیز ترجیح می‌دهند بدون برخورد، از کنار قضیه گذر کنند.
فقط کافی است که در اینترنت جست‌وجوی کوتاهی کنید؛ با صدها سایت، صفحه و وبلاگ با آدرس و شماره تلفن برای یافتن تقریبا بسیاری از حیواناتی که اسمشان را شنیده و نشنیده باشید رو‌به‌رو می‌شوید. این در حالی است که طبق قوانین ایران و کنوانسیون‌های بین‌المللی‌ای که ایران به آنها متعهد شده است، ورود و خرید و فروش بسیاری از گونه‌های حیوانات ممنوع است.
بازار حیوانات اگزوتیک که این روزها داغ است دو مبداء دارد، یکی طبیعت خود ایران و دیگری کشورهای خارجی که با توجه به گونه‌های مختلفی که در بازار زیرزمینی و آنلاین ایران دیده می‌شود، منبع اکثر آنها از آفریقا و آمریکای مرکزی و جنوبی است.
در این میان نه مردم و خریداران، نه قاچاقچیان و مسئولان توجهی به حفظ حیات وحش و به خصوص گونه‌های در حال انقراض ندارند و می‌توان بسیاری از گونه‌های در حال انقراض را در تهران یافت و خرید کرد.
شهرداری تهران در اقدامی دست به ساخت مرکزی برای فروش قانونی پرندگان تزئینی زده است اما حالا در اطراف این مرکز، واسطه‌ها تقریبا هر حیوانی را به فروش می‌رسانند؛ از عقاب و شاهین گرفته که خرید فروش آنها کاملا ممنوع است تا انواع و اقسام سگ‌ها و حیوانات عجیب و غریب دیگر.
سیدمسعود حسینی رییس اداره هماهنگی و ساماندهی اداره کل حفاظت از مدیریت شکار و صید با اعلام اطلاع از اتفاق‌هایی که در حاشیه مرکز خرید و فروش پرندگان پایتخت میفتد، گفت: محیط زیست در کل کشور ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ محیط‌بان دارد که سهم تهران از این تعداد به انگشت‌های دو دست هم نمی‌رسد و این افراد هم دائم در ماموریت هستند. بنابراین برای ما این امکان وجود ندارد که بتوانیم برای مبارزه با فروش حیوانات نایاب در این مرکز نیرو مستقر کنیم. حتی در صورت استقرار نیرو در بازار پرنده‌فروشان، تنها جلوی فعالیت دلالانی که به‌صورت غیرحرفه‌ای کاسبی می‌کنند گرفته می‌شود. چراکه حرفه‌ای‌ترها از طرق دیگر اقدام به خرید و فروش کرده و ریسک حضور در بازار را به جان نمی‌خرند.
قاچاق پرنده های ایرانی، مسئله ای است که هرازگاهی مورد توجه قرار می گیرد اما بعد از مدتی هم به فراموشی سپرده می شود. کشورهای عربی یکی از مهمترین مقصد سفر اجباری این پرنده ها هستند و علاقه شیخ های عرب به بازی با پرنده های ایرانی، هر روز قیمت آنها را بالاتر برده و سودجوها را برای قاچاق بیشتر ترغیب می کند. قیمت پرنده ها از 20 میلیون تومان شروع می شود و حتی به 2 میلیارد تومان هم می رسد.
هوبره، عقاب و باز، پرطرفدار ترین پرنده های شکاری ایران برای قاچاق هستند که با قیمت های بالایی به فروش می رسند و گاهی حتی قیمت های عجیب و نجومی دارند.
مشکل اینجاست که نسل بسیاری از این پرنده ها مانند هوبره ، در حال انقراض است و با قاچاق، بیشتر هم به خطر میفتد. البته بعضی از این محموله های قاچاق کشف می شوند و قاچاقچیان هم دستگیر می شوند. اما بسیاری از این پرنده های کمیاب در جریان قاچاق و کشف، از بین می روند.
شیخ‌نشینان عرب علاقه خاصی به «بالابان» ایران دارند. این پرنده که تعلیم پذیر است برای این شیوخ، شکار می‌کنند و گوشت تازه شکار را به اعراب شیخ هدیه می‌دهند.
این پرنده خیلی کمیاب است و فقط در کوه‌های صخره‌ای کردستان پیدا می‌شود. شکارچی‌ها وقتی پرنده مادر بیرون از لانه است جوجه‌ها را برمی‌دارند.
برای جلوگیری از شکار و قاچاق این پرنده های شکاری جریمه هایی در نظر گرفته شده و طبق قانون صید و شکار غیرمجاز هر یک از پرندگان شکاری شاهین، بالابان، بحری، طرلان و لاچین، 20 میلیون تومان است اما این رقم نتوانسته قاچاقچی ها را از تجارت پر سود پرنده های شکاری و فروش آنها به شیوخ عرب، منصرف کند.
علی تیموری مدیرکل دفتر شکار و صید سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، پدیده قاچاق پرندگان از ایران به سایر نقاط جهان به‌ویژه کشورهای عرب‌نشین حوزه خلیج‌فارس را مورد تایید قرار داد و گفت: نگهداری پرندگان شکاری و بازی با آنها، یکی از علایق شیوخ عرب است و همسایه بودن آنها با ایران که محل زیست این پرنده‌هاست، تجارت پرسودی برای قاچاقچیان و دلال‌ها ایجاد کرده است؛ به‌ویژه در استان‌های هرمزگان، خوزستان و فارس که زیستگاه اصلی پرنده‌های شکاری ایران هستند.
پرندگان شکاری همچون کرکس‌ها، قوش‌ها و عقاب‌ها را به عنوان پرندگان روز پرواز می‌شناسند. حال در فصل‌های مهر و آبان که آسمان ایران با پرواز پرندگان شکاری به اوج زیبایی می‌رسد، قاچاقچیان پرندگان شکاری، در کمین هستند تا این زیبایی را از آسمان کشورمان شکار کرده و در قبال درهم و دینار و دلار، به شیخ‌نشینان حوزه خلیج‌فارس هدیه کنند.
تیموری، درباره رد پای اتباع بیگانه در تجارت پنهان پرندگان شکاری گفت: اوج‌گیری این پرندگان زیبا با پروازهای خیره‌کننده‌شان در آسمان ایران، همیشه بهانه‌ای برای بروز و ظهور طمع شکارچیان بوده است، تا این پرندگان شکاری را تبدیل به ابزار خوشگذرانی قاچاقچیان و شیخ‌نشینان کنند.
تجارت پرندگان شکاری در بازارهای حوزه خلیج‌فارس، ریشه در تقویمی طولانی‌مدت دارد. متاسفانه حراج گونه‌های شکاری پرندگان ایرانی که نمادی از اقتدار طبیعت منحصر به فرد ایران به شمار می‌رود، دارای سابقه زمانی طولانی است. فعالیت شبکه‌های برون‌مرزی قاچاق پرندگان در ایران، مساله‌ای غیرقابل انکار است؛ به این معنا که یا خود شکارچیان و قاچاقچیان از اتباع مجاز یا غیرمجاز خارجی هستند، یا اینکه سیستم واسطه‌تراشی و دلالی این فرایند، به‌وسیله اتباع بیگانه شکل می‌گیرد.
آنچه مسلم است، این است که گروه‌های قاچاق پرندگان، به صورت «شبکه‌ای» فعالیت می‌کنند و با روش‌های خاص، پس از زنده‌گیری، نسبت به قاچاق این پرندگان منحصر به فرد و استثنائی به خارج از مرزها و به ویژه کشورهای حوزه خلیج‌فارس اقدام می‌کنند.
پدیده شوم قاچاق حیات‌وحش و افزایش روزافزون باغ‌های پرندگان و اسارتگاه‌های حیوانات، نیازمند برخورد قاطع و فوری مسئولان است.
