«مسعود بارزانی» رئیس منطقه کردستان عراق، در گفت‌وگوی اختصاصی با روزنامه سعودی «عکاظ»، از رفتار دولت بغداد به ویژه در زمان نخست‌وزیری «نوری المالکی» با منطقه کردستان ابراز نارضایتی کرد و گفت که همین مسئله صبر او را به پایان رساند و او را به سوی برگزاری همه‌پرسی و تلاش برای احقاق حق کردها در تعیین سرنوشت منطقه کردستان سوق داد.
«جمیل الذیابی» خبرنگار عکاظ با انتشار این گزارش نوشت که بارزانی در 16 آگوست جاری و دقیقا در روز تولد خود و سالگرد اعلام موجودیت حزب دموکراتیک کردستان، این مصاحبه را انجام داده است که در شماره امروز روزنامه عکاظ منتشر شده است.
عربستان جایگاه ویژه‌ای در قلب ما دارد
وی در پاسخ به نخستین سوال خبرنگار عکاظ درباره روابط و دوستی با «ملک سلمان» و روابط اربیل و ریاض گفت: پیش از اینکه درباره روابط عربستان با منطقه کردستان سخن بگویم، دوست دارم از ملک سلمان که دو سال پیش با وی دیدار کردم و از لطف و کرمش بهره بردم، قدردانی کنم...روابط ما با عربستان از زمان پدرم «ملا مصطفی بارزانی» و ملک عبدالعزیز بسیار عمیق و تاریخی و فوق ممتاز بود و تاکنون نیز ادامه داشته است. برای عربستان در قلب ما در کردستان جایگاه ویژه‌ای وجود دارد. این مسئله نیز به نقش عربستان و جایگاه آن در جهان اسلام باز می‌گردد. برای عراق نیز به طور کلی، روابط اکنون در مسیر صحیح قرار گرفته است هرچند که می‌بایست مدتها پیش این اتفاق می‌افتاد.
طرح استقلال متعلق به مردم منطقه کردستان است نه شخص بارزانی
خبرنگار عکاظ در ادامه این سوال را طرح کرد: عرصه سیاسی این روزها مشغول همه‌پرسی و آمادگی برای اعلام موجودیت کشور کردی است. همه می‌دانند که این پروژه، از چندین دهه پیش تاکنون متعلق به مسعود بارزانی و دوستانش است. 25 سپتامبر قرار است این همه‌پرسی برگزار شود. در سایه مواضع منفی و مخالف منطقه‌ای و جهانی، تلخی‌های برگزاری این همه‌پرسی چیست. آیا شما همچنان بر برگزاری این همه‌پرسی تاکید دارید؟
بارزانی گفت: پروژه استقلال طرح ملت کرد در کردستان عراق است و به مسعودبارزانی منحصر نمی‌شود. من افتخار آن را داشته‌ام که این پروژه را هدایت کنم. اما پیش از سخن گفتن درباره همه‌پرسی، اجازه دهید کمکی به گذشته بازگردم و بگویم که چگونه به این مرحله رسیدیم و به برگزاری همه‌پرسی متقاعد شدیم.
سیاست دولت عراق پس از صدام درباره منطقه کردستان با دوره صدام تفاوت چندانی نداشت
وی افزود: اگر بخواهیم درباره روابط میان اربیل و سخن بگویم؛ می‌توان گفت که ما دو مرحله را پشت سر گذاشته‌ایم. مرحله نخست، تاسیس کشور عراق از ابتدای جنگ جهانی اول تا سال 2003 و مرحله بعد، پس از سقوط رژیم صدام است. زمانی که جنگ جهانی تمام شد، درگیری شدیدی میان ائتلاف و ترکیه بر سر موصل روی داد. در آن زمان عراق از سه منطقه تشکیل می‌شد (بصره در جنوب، بغداد در مرکز و موصل در شمال). کردها در این درگیری به نفع الحاق موصل به بغداد رای دادند و اگر این رای‌گیری نبود، امروز موصل بخشی از ترکیه بود. اما این رای دادن مشروط به آن بود ما نیز در این وطن شریک باشیم. اما متاسفانه سهم ما از این مشارکت، نابود شدن4500 روستای ما بود. 182 هزار نفر از ما در عملیات انفال کشته و 12 هزار جوان از کردهای فیلی مفقود شدند 8 هزار نفر از بارزانی‌ها از خانواده و قبیله‌ام کشته شدند. سپس حلبچه و دیگر مناطق کردنشین مورد حمله شیمیایی قرار گرفتند. با تمام این جنایت‌ها که علیه کردها صورت گرفت در قیام 1991 مردمِ کردستان، دو سپاه از ارتش عراق که مرتکب بیشترین جنایت‌ها علیه کردها شده بودند، تسلیم شدند، اما ما با این دو سپاه با احترام برخورد کردیم و از آنها انتقام نگرفتیم.
بارزانی در ادامه توضیح داد که در مرحله دوم که مربوط به دوران پس از سقوط صدام بود که ما به همه احزاب و رهبران عراق گفتیم که بیایید عراقی دموکراتیک و فدرالی تشکیل دهیم. تمام تلاش خود را نیز وقف موفقیت این تجریه جدید کردیم اما متاسفانه با همان سیاست‌های سابق مواجه شدیم.
وی تاکید کرد که کردها در این دوره نیز از حقوقشان در چارچوب عراق متحد محروم شدند و به همین دلیل به این نتیجه رسیدند که تنها می‌توانند با دولت بغداد دو همسایه خوب برای هم باشند.
هرگز از همه‌پرسی عقب‌نشینی نمی‌کنیم
رئیس منطقه کردستان عراق درباره تماس «تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا و خواستش مبنی بر به تاخیر انداختن زمان برگزاری همه‌پرسی، گفت: من با این خواست موافقت نکردم اما با گفت‌وگو با بغداد برای مذاکره و ایجاد راهی برای تضمین آینده‌ای بهتر برای طرفین موافقت کردم. اما مطلقا، مسئله به تاخیر انداختن همه‌پرسی وارد نیست.
وی در پاسخ به این سوال که آیا اگر بغداد با اصول مشارکت موافقت کند، باز شما این خواست را رد می‌کنید، گفت: تا زمانی که شرایط و فشارها این‌گونه باشد، می‌تواند مشارکت برای یک یا دو سال ادامه یابد اما آن نیز، تا زمانی که سیاسی بغداد در قبال منطقه کردستان تغییر نکند و حقوق اساسی ما نادیده گرفته شود، این شراکت نیز منتهی به شکست خواهد بود.
تهدیدی برای ترکیه یا ایران نیستیم
رئیس منطقه کردستان در بخش دیگری از سخنانش افزود: من معتقدم که ترکیه طی تجربه 25 سال روابط راهبردیش با ما درک کرده است که رابطه با منطقه کردستان تهدیدی برای او نیست بلکه حتی تحول سیاسی، اقتصادی و امنیتی در منطقه کردستان به نفع ترکیه است و به ثبات وضعیت این کشور کمک خواهد کرد. ما منافع مشترک زیادی به ویژه در بخش تجاری داریم. ما ثابت کرده‌ایم که تهدیدی برای ترکیه و ایران نیستیم که بالعکس، در نزدیک شدن کردهای ترکیه و ایران به کشورهایشان سهیم بوده‌ایم.
بارزانی تاکید کرد: مسئله همه‌پرسی به منطقه کردستان عراق باز می‌گردد و هیچ ربطی به کردهای ترکیه ندارد. هرچند که امیدوارم کردهای ترکیه نیز به حقوق خود دست یابند اما این امر با تفاهم با دولتشان و بر اساس شرایط ویژه خودشان میسر است. اما همه پرسی، امری مختص منطقه کردستان است و به کردهای ایران و ترکیه ارتباطی ندارد.
نفوذ ایران در عراق زیاد است
بارزانی در پاسخ به این سوال که آیا به راستی دولت بغداد تحت اشغال ایران است، گفت: نه من نمی‌گویم که تحت اشغال است. اما به روشنی نفوذ ایران در بغداد بیش از هر کشور دیگری در عراق است.
حیدرالعبادی قابل قیاس با المالکی نیست
خبرنگار عکاظ سپس پرسید: گفته می‌شود که هنوز در بسیاری از تصمیمات اتخاذی در عراق، نوری المالکی نقش دارد هرچند که حیدرالعبادی، نخست‌وزیر کنونی همچنان در تلاش است... و شما کسی هستید که با این مالکی برخورد کرده‌اید آیا هیچ کس نیست که اقدامات وی را کنترل و محدود کند؟
رئیس منطقه کردستان پاسخ داد: واقعیت این است که نوری المالکی دلیل اصلی رسیدن عراق به این نقطه در امروز است. او طائفه‌گری را نهادینه کرد و قدرت را به خود منحصر کرد. روابط میان بغداد و اربیل را خراب کرد و قانون اساسی عراق را زیر پا گذاشت...اینها دلیل برخورد من با نوری المالکی بود وگرنه مسئله شخصی وجود نداشت. درست است که مالکی هنوز در دولت بغداد نفوذ دارد و در مقابل نیز تلاش‌هایی برای محدود کردن این نفوذ صورت می‌گیرد. حیدرالعبادی قابل مقایسه با نوری المالکی نیست. نخست‌وزیر کنونی عراق مردی است که می‌توان با او به توافق رسید. اما قطعا مخالفت‌ها و موانع زیادی بر سر راه العبادی وجود دارد.
دلیل روابط متفاوت سلیمانیه با ایران در مقایسه با اربیل
خبرنگار عکاظ در ادامه ادعا می‌کند: تفاوتهایی در روابط استانهای مختلف منطقه کردستان با ایران دیده می‌شود. در سلیمانیه دخالت ایران کاملا آشکار است و بسیار از رهبران کرد در این منطقه در مسیر سیاست ایران هستند اما در اربیل موضع آشکاری در مقابل ایران گرفته می‌شود آیا این تفاوت برای شما نگران‌کننده نیست.
بارزانی گفت: اصل ما این است که رابطه با ایران بر اساس حسن هم‌جواری و منافع مشترک باشد و هیچ طرفی در امور طرف مقابل دخالت نکند. اما من بار دیگر تاکید می‌کنم که قیمومیت هیچ طرفی را نمی‌پذیریم. درست است که سلیمانیه به حکم موقعیت جغرافیایی‌اش دارای روابطی متفاوت از اربیل با ایران است اما اصل ثابت در سیاست منطقه کردستان این است که دخالت یا قیمومیت ایران قابل قبول نیست.
نمی‌خواهیم با ایران درگیر شویم
سوال بعدی عکاظ این بود: پیش از این مقامات ایرانی گفته بودند که 4 پایتخت عربی در (عراق، سوریه، لبنان و یمن) در دست آنهاست. ایا شما از این تحرکات ایرانی و حضور سلیمانی در خاک عراق که می‌تواند خطری برای منطقه کردستان باشد، نمی‌ترسید؟
بارزانی نیز گفت: موضع ما روشن است. ما نمی‌خواهیم با ایران برخورد کنیم یا با آن درگیر شویم..حال این تحرک یا سایر تحرکات ایران نمی‌تواند موجب شود که ما اجازه دهیم [پای ایران] به منطقه کردستان برسد. دخالت ایران در منطقه، مطلقا مردود است و حتی اگر این دخالت‌ها در کشورهای عربی ادامه یابد، ما اجازه نخواهیم داد که منطقه کردستان شامل آن شود.
تمامی دیدارها با سردار سلیمانی دوستانه بود
وی سپس در ادامه به دیدارهایش با سردار قاسم سلیمانی در منطقه کردستان اشاره کرد و گفت که در این دیدارها سخنهایی دوستانه رد و بدل شد و هیچ مشکلی به وجود نیامد.
جمیل الذیابی در ادامه پرسید: همه می‌دانند که قاسم سلیمانی در داخل عراق فعالیت دارد و تلاش می‌کند که منطقه کردستان را محاصره کند. اما معتقد نیستید که وی در اعمال‌فشارهای صورت گرفته علیه منطقه کردستان در حمله به داعش، نقش داشته است. به ویژه که موصل که موضع اصلی داعش در عراق بود فاصله کمی با اربیل داشت؟
رئیس منطقه کردستان نیز گفت: هدف از حمله داعش، سرنگونی منطقه کردستان و پایان دادن به وضعیت کنونی این منطقه بود. من شکی ندارم که برخی طرف‌ها داعش را به حمله به منطقه کردستان ترغیب کردند اما الحمدلله که ما ایستادیم و پایداری کردیم و داعش و حامیانش را شکست دادیم.
وی شمار کشته‌های کرد در نبرد با داعش را هزار و 781 و شمار زخمی‌ها را 10 هزار و 161 نفر اعلام کرد.
روابط خوب با مقتدی صدر
رئیس منطقه کردستان در بخش‌های دیگری از این مصاحبه، از روابطش با مقتدی صدر سخن گفت و اظهار داشت: روابطم با وی قوی و محترمانه است.سخنان وی برای ما محترم است و جریان صدر در عراق جریانی ملی به شمار می‌رود.
با اسرائیل روابطی نداریم
وی درباره روابط اربیل با اسرائیل نیز گفت: میان ما و اسرائیل هیچ رابطه‌ای وجود ندارد. اما آن دست از کردهای ساکن اسرائیل همچنان حق مالکیت دارایی‌های خود در اربیل را دارند.
بارزانی درباره روابط اربیل با دوحه و تنش ایجاد شده در روابط 4 کشور عربستان، بحرین، مصر و امارات با قطر گفت: واقعیت این است که ما رابطه‌ای با قطر نداریم. از وضعیت قطر نیز اطلاع درستی ندارم اما بر اساس بیانیه 4 کشور مذکور علیه دوحه دریافتم که دوحه بازی خطرناک و بزرگی را شروع کرده است.
برای ریاست منطقه کردستان نامزد نمی‌شوم
خبرنگار عکاظ پرسید که آیا وی در صورت موفقیت برگزاری همه‌پرسی، برای ریاست منطقه کردستان نامزد می‌شود؟
رئیس منطقه کردستان پاسخ داد: من از ابتدا به احزاب گفته‌ام که یا انتخابات را اکنون برگزار کنید که من در این انتخابات نامزد نخواهم شد یا بر روی شخصی که بتواند اکنون ریاست منطقه کردستان تا زمان برگزاری انتخابات را برعهده گیرد، توافق کنید. لذا اگر فردا این احزاب شخصی را بیاورند و بگویند که این فرد نامزد مورد توافق ما برای ریاست منطقه کردستان تا زمانی برگزاری انتخابات است، من از او استقبال خواهم کرد. انتخابات در نوامبر آینده برگزار می‌شود و من نامزد نخواهم شد و هیچ یک از نزدیکانم را نیز نامزد نخواهم کرد.
