«العبادی» عازم عربستان می شود

حدود ۴ ماه پیش بود که «عادل الجبیر» وزیر خارجه سعودی در سفری غیرمنتظره وارد بغداد، پایتخت عراق شد. این سفر در همان زمان نیز موجبات اعتراضات گسترده اقشار مختلف مردم و همچنین برخی گروه ها و جریان های سیاسی عراق را به دنبال داشت. بسیاری این شائبه را مطرح کردند که با توجه به حمایت های عربستان سعودی از تروریست های تکفیری در عراق و تلاش آن برای ترویج هرج و مرج در این کشور، سفر الجبیر به عراق نیز در همین چارچوب قابل تعریف است و ریاض با اعزام فرستاده خود یعنی الجبیر به عراق، خواب جدیدی را برای بغداد دیده است. هرچند هیچگاه مشخص نشد که نیت اصلی عربستان سعودی از اعزام الجبیر به عراق چه بوده است، اما پس از آن سفر نیز هیچ تغییر و تحولی در نحوه سیاست های خاندان سعودی در قبال تحولات منطقه به صورت عام و در قبال تحولات عراق به صورت خاص، مشاهده نشد.

واقعیت این است که درحال حاضر با توجه به اختلاف نظرهای گسترده میان مقامات بغداد و سعودی در عرصه های مختلف، بهبودی روابط میان دو طرف با مواجه بسیار بزرگ و جدی مواجه است. در واقع، این عربستان سعودی است که همواره به دنبال دیکته کردن سیاست های توسعه طلبانه و جنگ طلبانه خود به سران کشورهای منطقه از جمله عراق بوده است و به ضرس قاطع می توان گفت که ریاض عامل اصلی ظهور و بروز بخش عمده ای از اختلافات با دولت بغداد است. یکی از مهمترین مشکلات میان بغداد و ریاض، دخالت های بیجا و گاه و بی گاه خاندان سعودی در امور داخلی عراق است. خاندان رژیم سعودی هیچگاه نتوانستند به خود بقبولانند که امور داخلی هر کشوری به سران آن کشور مربوط می شود و آنها هیچ حقی برای اعمال نظر در خصوص مسائل دیگران ندارند. 

یکی از مهمترین مسائل داخلی عراق که طی سالهای گذشته همواره با دخالت های بیجای عربستان سعودی مواجه شد، مسأله تشکیل «حشد شعبی» در این کشور بود. مقامات سعودی بارها و در مناسبت های گوناگون ضمن بیان اظهارات کاملا مداخله جویانه در خصوص امور داخلی عراق، خواستار انحلال حشد شعبی شده اند. این درحالی است که این گروه با حمایت ارگان های سیاسی مختلف عراق صورت گرفته بود. دخالت های سعودیها در مسأله حشد شعبی تا جایی پیش رفت که وزارت خارجه عراق خواستار از آل سعود خواست تا «ثامر السبهان» سفیر سابق خود در بغداد را از این شهر خارج کرده و سفیر دیگری را به عنوان جایگزین وی معرفی کند. السبهان بارها حشد شعبی را آماج حملات لفظی قرار داده بود. البته وزیر خارجه سعودی نیز بارها خود وارد عمل شده و حشد شعبی را آماج اتهامات واهی و ساخته ذهن بیمار خود قرار داده بود. وی در برهه ای از زمان مدعی شده بود: «حشد شعبی یک گروه فرقه ای است که به جنگ های طایفه ای در عراق دامن می زند». اکنون این سؤال وجود دارد که آیا عربستان سعودی حاضر است برای بهبود روابط خود با بغداد از دخالت در امور داخلی آن دست کشیده و حشد شعبی را به عنوان یک گروه مشروع در ذیل ساختار نیروهای مسلح عراق به رسمیت بشناسند یا خیر؟

از جمله دیگر اختلافات میان عراق و عربستان می توان به روابط مستحکم میان بغداد و تهران اشاره کرد. عربستان سعودی اخیرا با تشدید سیاست های خصمانه خود علیه جمهوری اسلامی ایران در عرصه منطقه ای و بین المللی، همواره قطع روابط و یا حداقل کاهش سطح روابط با تهران را از کشورهای مختلف مطالبه کرده است. خاندان سعودی همواره با اعمال فشار بر کشورهای حاشیه خلیج فارس آنها را به تبعیت از خود در انجام پروژه ایران هراسی وادار کرده اند. حال این سؤال مطرح است که آیا سعودیها حاضرند در سایه روابط مستحکم و حسنه میان بغداد و تهران، آنها نیز روابط مناسب و مستحکمی را با مقامات دولت عراق داشته باشند و یا هرگونه بهبودی روابط با بغداد را به کاهش سطح روابط آن با ایران مشروط می کنند؟

علاوه بر این، پس از سرنگونی رژیم صدام معدوم، دولت هایی که در عراق بر سر کار آمدند حاضر به همراهی با عربستان سعودی در ائتلاف هایی که تشکیل داده است، نشدند. از جمله این ائتلاف‌ها می توان به ائتلاف متجاوز سعودی علیه یمن اشاره کرد که دولت بغداد نه تنها در آن شرکت نکرد، بلکه بارها خواستار پایان جنگ علیه مردم بی دفاع و بی گناه یمن شد. خاندان سعودی در طول سالهای گذشته ثابت کرده اند که تحمل سرکشی کشورهای همسایه در پیاده سازی سیاست های ریاض در منطقه را نداشته اند. برهمین اساس، باید منتظر ماند و دید که آیا سعودیها هرگونه بهبودی روابط با دولت بغداد را در گرو تبعیت دولتمردان عراقی از سیاست های منطقه ای ریاض قرار می دهند یا خیر. 

جای هیچ شکی وجود ندارد که سفر «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق به عربستان سعودی با هدف بازی کردن بغداد در زمین ریاض و تن دادن به تبعیت از سیاست های خصمانه رژیم سعودی در منطقه و علیه ملت های مظلوم و بی دفاع، نیست. به نظر می رسد که العبادی در شرایط کنونی قصد دارد با نزدیک شدن به سعودیها زمینه را برای دست کشیدن آنها از اقدامات خصمانه‌شان در عراق فراهم آورد. از سوی دیگر، با نزدیک شدن به پایان تروریست های تکفیری داعش در خاک عراق، بغداد برای بازسازی این کشور به حمایت های مالی گسترده از سوی همسایگان خود و همچنین جامعه جهانی احتیاج دارد. بدون شک در این میان، عربستان سعودی کمک فراوانی می تواند به دولت بغداد ارائه دهد. برهمین اساس، العبادی به دنبال آن است تا ضمن مهار اقدامات خصمانه سعودیها در عراق از طریق کانال های دیپلماتیک، از ظرفیت منابع مالی آنها در بازسازی عراق بهره برداری کند.