رجب طیب اردوغان از برنامههای کشورش برای افزایش حضور نظامیان در شهر سیلوپی خبر داده است. سیلوپی شهری کردنشین در استان شرناق ترکیه است که در نزدیکی مرز عراق واقع شده است. رییسجمهوری ترکیه گفته است: «شهر تلعفر ترکماننشین در شمال عراق مساله حساسی برای ماست. در صورتی که شهر تلعفر شاهد اقدامات خشونتطلبانه باشد، واکنش ترکیه متفاوت خواهد بود. ما در حال حاضر در شهر دهوک در شمال عراق حضور داریم و نیروهای ما اکنون در سیلوپی مستقر هستند و ما درصدد اعزام نیروها به آن منطقه هستیم. تلعفر از توابع استان نینوا و سنجار از مناطق حساس برای ما هستند و ما در این راستا به هماهنگی با گارد نینوا (حشد الوطنی سابق) و پیشمرگهها ادامه میدهیم. این شهر دربرگیرنده ساکنان ترکمان شیعه و سنی در کنار یکدیگر است و ما امور را براساس این تقسیمبندی ارزیابی نمیکنیم چون همه آنها مسلمان هستند و در قلب ما جای دارند.»
اردوغان در شرایطی از تقویت نیروهای ترکیه در عراق سخن گفته که نیروهای موسوم به «بسیج مردمی» (حشد الشعبی) شنبه حمله به سمت غرب موصل را آغاز کردهاند. این حمله میتواند حلقه محاصره را بر نیروهای داعش در موصل تنگتر کند. مشارکت نیروهای حشد الشعبی اگرچه میتواند بر توان رزمی نیروهای عراقی بینجامد، اما نگرانیهایی هم از تشدید تنش فرقهیی به وجود آورده است. پیش از این برخی گروههای حقوق بشری نسبت به احتمال در گرفتن خشونتهای فرقهیی در صورت به کنترل در آوردن مناطقی با اکثریت سنینشین توسط حشد الشعبی هشدار داده بودند.
از حدود دو هفته پیش، نیروهای عراقی، عملیاتی برای بازپسگیری شهر موصل از تصرف گروه داعش آغاز کردند. این شهر، در حال حاضر بزرگترین پایگاه این گروه در عراق است. در این شهر ابوبکر البغدادی رهبر داعش برپایی خلافت خودخواندهاش را در مناطق تحت تصرف گروهش در عراق و سوریه اعلام کرد. انتظار میرود عملیات بازپسگیری موصل از داعش بزرگترین عملیات در عراق طی ۱۳سال اخیر، پس از حمله نظامی ائتلاف بینالملل به رهبری امریکا و سرنگونی نظام صدام باشد.
برخی روستاییان در مناطق اطراف موصل میگویند که داعشیها از زنان و کودکان به عنوان سپر انسانی استفاده کرده و آنها را با خود با پای پیاده به موصل بردند. منابع نظامی عراقی و غربی میگویند بحثهایی درباره مساله ترک جبهه غربی موصل مطرح شد اما چنین اقدامی اگرچه ممکن است باعث شود غیرنظامیان آسیب کمتری ببینند و شهر کمتر ویران شود، اما برای داعش فرصت فرار و تنظم صفوف خود را در جایی دیگر فراهم خواهد آورد. برخی غیرنظامیان فراری از موصل، جادههای واقع در غرب شهر را پیش گرفته و خود را به شهر قامشلی در شمال سوریه رساندند؛ منطقهیی که در کنترل کردها قرار دارد. اما در ۳۰کیلومتری جنوب موصل، نیروهای واکنش سریع ارتش عراق موفق شدند وارد شهرک الشوری شوند. این شهرک یکی از پایگاههای مهم نیروهای داعش بود. در دو هفتهیی که از عملیات آزادسازی موصل میگذرد، پیشروی نیروهای عراقی در بستر رود دجله کمتر از پیشروی در جبهه شرقی بود. در جبهه شرق، نیروهای پیشمرگه کرد و ارتش عراق، به منطقهیی رسیدند که سه تا چهار کیلومتر با موصل فاصله دارد. نشریه اکونومیست در گزارشی با عنوان «بازی جنگ» مینویسد: دو ماه پس از ورود تانکهای ترکیهیی به جرابلس سوریه، آنکارا به آرامی پاهای خود را جمع میکند. مدارس این شهر دوباره باز شدهاند و کمکرسانی به ساکنان آغاز شده است. ترکیه مدتها بود که بهدنبال ایجاد منطقهیی امن در شمال سوریه بود و حالا به این هدفش رسیده است. اردوغان با یک تیر دو هدف را زده و حالا هم مرزهای خود را از حضور شبهنظامیان کرد پاک کرده و هم داعش را از شهرهای ترکیهیی به عقب رانده است. اما اهداف اردوغان به همین جا ختم نمیشود؛ او حالا بهدنبال نفوذ در جنوب است. اردوغان گفته که نیروهایش بهزودی به سوی شهر رقه حرکت خواهند کرد. رییسجمهوری ترکیه همچنین با وجود مخالفتهای بغداد و واشنگتن نشان داده که میخواهد از سنیهای موصل در برابر داعش حمایت کند. اردوغان اشارهیی هم به حمایت از سنیهای موصل در برابر نیروهای شیعه بسیج مردمی (حشد الشعبی) داشته که میتواند حرکتی ناسیونالیستی برای جلب حمایت افکار عمومی ترکیه در آستانه تغییر قانون اساسی این کشور باشد.
احتمال توقف عملیات
در همین حال، العربیه در گزارشی از بروز اختلاف میان بغداد و واشنگتن بر سر ادامه عملیات موصل خبر داده است. در این گزارش آمده است، از زمان اعلام آغاز عملیات آزادسازی موصل نیروهای عراقی با حمایت مستقیم امریکا توانستند برخی روستاها و شهرکها را بازپس گیرند اما این همکاری ادامه نیافت و اخیرا نشانههای اختلاف میان مقامات بغداد و واشنگتن ظاهر شده است. این اختلافات در اظهارنظرهای عبادی و مقامات امریکایی دیده میشود. درحالی که جان ریان سخنگوی ائتلاف بینالمللی ضدداعش، صحبت از متوقف کردن عملیات کرده، حیدر العبادی نخستوزیر عراق، آن را تکذیب و بر استمرار جنگ علیه داعش تاکید میکند. این تناقض در اظهارات و تکذیب گفتههای سخنگوی ائتلاف بینالمللی نشان از عمق اختلاف میان واشنگتن و بغداد دارد.
در این گزارش آمده، به گفته منابع عراقی منشا اختلاف امریکا و عراق مساله مشارکت نیروهای حشد الشعبی است که آنکارا نسبت به مشارکت آنان در عملیات و ورودشان به شهر تلعفر هشدار داده و اعلام کرده که برای حمایت از ترکمنهای سنی دست به هر اقدامی خواهد زد. میتوان سخنان سلیم الجبوری رییس پارلمان عراق، در چند روز گذشته را تاییدی بر این گمانهزنیها دانست. الجبوری چند روز پیش گفته بود که نتایج اختلافات بینالمللی و منطقهیی بر جنگ موصل سایه انداخته است.