روند فرسایشی در بحران منطقه، رویکرد شتابان عراق و سوریه در حل منازعات داخلی به نفع جریان‌های حاکم و حامی محور مقاومت در این کشورها، فعال شدن توطئه‌های آمریکایی غربی برای تجزیه جدید کشورهای منطقه علاوه بر توجه ویژه اروپا به پیامدهای انتشار عناصر تروریستی داعش در کشورهای اروپایی همگی از جمله عواملی بودند که سعد حریری رئیس جریان المستقبل را وادار کردند که به دو و نیم سال مانع تراشی در روند انتخاب رئیس‌جمهور لبنان پایان دهد.
طبیعی است که بعد از اعلام سعد حریری مبنی بر حمایت از میشل عون در رسیدن به ریاست جمهوری، محافل سیاسی این کشور تحولات منطقه را فراموش کرده و به اوضاع داخلی خود و مذاکرات گروه‌های سیاسی برای یک هفته باقی مانده قبل از تشکیل نشست پارلمان در تاریخ 31 اکتبر مشغول هستند. با این اقدام پرونده بغرنج تعیین رئیس‌جمهور لبنان گام بلندی در مسیر حل و فصل سیاسی خود برداشته ومی تواند در مسیر مبهم تحولات منطقه ای، تا حدی مردم لبنان را از نگرانی های مربوط به معلق ماندن پرونده های رفاهی، معیشتی و اجتماعی و حتی سیاسی آنها در سایه خلأ سیاسی دو و نیم ساله در کشور آسوده سازد.
عوامل موافقت غربی اروپایی با حل بحران لبنان
در اوج تحرکات سیاسی برای حل پرونده ریاست جمهوری لبنان ، اطلاعات موثقی از هیئت های غربی در لبنان به ویژه هیئت‌های اروپایی نشان می‌دهد که مأموریت‌های این هیئت ها منحصر به بررسی اوضاع سیاسی و مناقشات انجام شده در زمینه انتخابات ریاست جمهوری نیست، بلکه آنها مأموریت‌های شناسایی و بررسی احتمالاتی به ویژه در زمینه اوضاع منطقه شمال لبنان را در دستور کار قرار داده اند. آنها بررسی سناریوهای امنیتی در شمال لبنان براساس تحولات منطقه‌ای و تأثیرات سیاسی و اجتماعی این تحولات در شمال لبنان را مورد دقت نظر قرار داده اند. این در حالی است که حل و فصل موضوع ریاست جمهوری لبنان می‌تواند پیامدهایی در ثبات و امنیت لبنان داشته باشد.
محور دوم بررسی‌های هیئت‌های اروپایی مربوط به اوضاع آوارگان سوری در شمال لبنان و بررسی تعداد این آوارگان و پیامدهای آن در ساختار داخلی لبنان است. این در حالی است که اطلاعات موجود نشان می‌دهد که تعداد آوارگان سوری روند افزایشی شتابانی به خود گرفته است. محور سوم بررسی‌ها ، اقداماتی است که دولت لبنان می‌تواند برای جلوگیری از تبدیل شدن منطقه شمال لبنان به گذرگاهی برای ورود به اروپا از سوی تروریست‌ها انجام شود.
بر این اساس به نظر می‌رسد اولویت‌های سرویس‌های جاسوسی غربی در شرایط کنونی تمرکز بر روی جلوگیری از انتقال عوامل تروریستی به شهرهای اروپایی است و چه بسا آنها به همین علت زمینه های حل و فصل بحران دو و نیم ساله لبنان را مهیا کرده اند. بحرانی که طرفهای غربی و منطقه ای نقش عمده ای در رویکرد فرسایشی آن داشته اند.
طرف های غربی با حل موضوع موصل و احتمال پایان درگیری ها در سوریه سعی دارند تمامی گذرگاه‌های تروریست‌ها به سمت اروپا را ببندند. آنها نمی خواهند عناصر شکست خورده و سرخورده داعش از سوریه و عراق به لبنان و از آنجا به اروپا منتقل شوند. این موضوع لزوماً نیازمند تشکیل دولتی قوی با حداکثر پشتوانه لازم سیاسی در لبنان است.
شکاف در جریان 14 مارس
بلافاصله بعد از سخنان سعد حریری در حمایت از میشل عون که روز پنجشنبه انجام شد، عمق شکاف در میان جریان 14 مارس و حتی فراکسیون پارلمانی المستقبل نسبت به این تصمیم خود را نشان داد. به نظر می‌رسید توجیه‌هایی که حریری برای دومین تغییرنظر خود مطرح می کرد، برای اعضای فراکسیون وی قانع‌کننده نبود. چرا که حریری در ابتدا از ریاست جمهوری سمیرجعجع حمایت می‌کرد، اما در ادامه به حمایت از سلیمان فرنجیه از عناصر جریان 8 مارس و رئیس جریان المرده پرداخت و در نهایت از کاندیداتوری میشل عون برای رسیدن به ریاست جمهوری حمایت کرد.
به نظر می‌رسد تعداد معترضان نسبت به این تصویب از 3 یا 4 نفر فراتر برود، این افراد به جای رأی سفید دادن به این نظر حریری، اقدامات عملی بر ضد این تصمیم را در دستور کار قرار داده اند. چیزی که مواضع مخالفان طرح حریری را تقویت کرد، حمایت شکننده و همراه با تردید جان کری وزیر خارجه آمریکا از سخنان حریری بود.
جان کری وزیر خارجه آمریکا جمعه به حمایت سعد حریری از میشل عون رئیس حزب جریان آزاد ملی این کشور واکنش نشان داده و ابراز امیدواری کرد که که این اقدام به سمت انتخاب رئیس جمهور لبنان حرکت کند. وی در عین حال با ایجاد تردید در سرنوشت ساز بودن این اتفاق در تعیین رئیس جمهور گفت: از نتایج این حمایت مطمئن نیستم؛ ولی امیدوارم خلأ ریاست جمهوری که به لبنان و منطقه آسیب می رساند، حل شود.
برخی کارشناسان اعتقاد دارند که ابراز ملاحظات آمریکا در رابطه با انتخاب میشل عون به ارتباط مستحکم عون با حزب الله لبنان مرتبط است و آنها پیش از این نیز مواضع خود در این رابطه را عنوان کرده اند. این منابع اعلام می کنند که مواضع کری گرچه تا حد ایجاد تنش در این روند پیش نرفته است ، اما می تواند انعکاسات داخلی داشته و طرف های مخالف با انتخاب عون را برای تقویت تلاش هایشان تحریک کند.
فؤاد سنیوره رئیس فراکسیون المستقبل در پارلمان لبنان تماس با برخی نمایندگان پارلمان برای تشکیل وزنه ای برای جلوگیری از رسیدن عون به ریاست جمهوری را در دستور کار قرار داده است. وی سعی دارد با استفاده از فضای منفی مواضع احتمالی عربستان نسبت به این طرح که در روزهای آینده اعلام خواهد شد، فعالیت‌هایش را تقویت کند. وی اعتقاد دارد عربستان محال است نظر مثبتی نسبت به نماینده حزب الله برای ریاست جمهوری لبنان داشته باشد.
این در حالی است که برخی دیگر از عناصر جریان المستقبل اعتقاد دارند که مخالفان با تصمیم حریری در رد این تصمیم دچار شتاب‌زدگی شدند و نمی بایست بلافاصله پس از پایان سخنرانی این مواضع را رد می کردند و هیبت و جایگاه حریری را از بین می بردند.
در مقابل حامیان تصمیم حریری در مورد عون در جریان المستقبل تأکید دارند که تعداد معترضان به این تصمیم از 5 نفر فراتر نمی‌رود. این در حالی است که بر اساس اعلام برخی منابع مرتبط با المستقبل علاوه بر فواد سنیوره ، محمد قبانی، عمار حوری، أحمد فتفت، نضال طعمة، معین المرعبی، فرید مکاری و سمیر الجسر به ریاست جمهوری عون رأی منفی خواهند داد و افرادی نظیر أمین وهبة وریاض رحال وغازی یوسف ونبیل دو فریج وقاسم عبد العزیز نیز همچنان در تصمیم‌گیری خود مردد هستند. این در حالی است که سنیوره اعلام کرده که همچنان در کنار حریری باقی خواهد ماند و او را رها نخواهد کرد. به این ترتیب تلاش‌های جدی در داخل المستقبل برای خروج از این شرایط در دستور کار قرار دارد و سعد حریری نشست‌های طولانی را با نمایندگان المستقبل برگزار می‌کند.
یک هفته تا زمان برگزاری نشست پارلمان لبنان برای انتخاب رئیس‌جمهور باقی مانده است، احتمال می‌رود که این جلسه مانند جلسه‌های گذشته نباشد و انتظار دو و نیم ساله میشل عون برای رسیدن به ریاست جمهوری لبنان به پایان برسد. بسیاری از مسئولان سیاسی جریان‌های مختلف معتقدند که رسیدن عون به کاخ ریاست جمهوری بعبدا قطعی است و تنها نظرمثبت عربستان در این زمینه باقی مانده است.
در حالی که برخی منابع تأکید دارند که حریری بدون چراغ سبز ریاض حمایت خود از عون را به صورت علنی اعلام نمی‌کند، اما برخی اخبار منتشر شده نشان می‌دهد که ریاض حریری را احضار کرده و وی در روزهای اینده برای رایزنی با مقامات سعودی در رابطه با ریاست جمهوری لبنان به عربستان سفر خواهد کرد. حمایت شکننده جان کری وزیر خارجه آمریکا از اظهارات سعد حریری یکی دیگر از نگرانی‌های اصلی در مسیر رسیدن به حل و فصل نهایی بحران سیاسی لبنان تا زمان انعقاد نشست پارلمانی وجود خواهد داشت.
البته مخالفان ریاست جمهوری عون منحصر به جریان 14 مارس نیز هستند و برخی عناصر جریان هشت مارس نیز مخالفت هایی با این تصمیم دارند. البته نشست‌های متمرکزی برای کاستن از تشنج موجود بین عون و نبیه بری رئیس پارلمان و سلیمان فرنجیه رئیس جریان المرده در دست برگزاری است. حزب‌الله لبنان تلاش دارد برای تقویت دولت آینده لبنان بیشترین حمایت از عون را در میان گروه‌های سیاسی مختلف این کشور به دست آورد.
به این ترتیب معادلات در نشست آینده پارلمان تغییر خواهد کرد، نمایندگان حزب‌الله لبنان و بسیاری از طرفهای دیگر که نشست‌های گذشته پارلمان برای تعیین رئیس‌جمهور را تحریم کرده بودند، به احتمال فراوان در این نشست حاضر خواهند بود. در مقابل ، مخالفان ریاست جمهوری عون در وهله اول تلاش خواهند کرد رسیدن پارلمان به حد نصاب دو سوم در نشست اول یعنی 86 نفر را ناکام بگذارند تا در نهایت و در دور دوم عون با آراء ضعیفی به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود.
البته این بحث قانونی همچنان در لبنان وجود دارد که آیا نشست آینده دور اول محسوب می شود یا دور دوم. البته نبیه بری در گفتگو با الاخبار تاکید می کند که نشست آینده دور اول نشست پارلمان است و نیازمند حضور دو سوم نمایندگان برای رسیدن به حد نصاب خواهد بود. اما در هر صورت میشل عون برای رسیدن به ریاست جمهوری لبنان تنها به نصف به علاوه یک یعنی 65 رأی موافق نیاز دارد.
به نظر می رسد ریاست جمهوری عون در نشست آینده قطعی است و آنچه مورد مناقشه وتنازع گروه های سیاسی است، در مورد حجم جریان های حمایت کننده از دولت است که می تواند در مراحل ثانویه تشکیل دولت و تدوین برنامه های آینده از جمله دستورالعمل کلی آن تاثیر گذار باشد.
