رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه روز گذشته اعلام کرد ترکیه عملیات نظامی خود را در شمال سوریه توسعه می دهد و از جمله، ورود به شهرهای الباب، منبج و رقه را در دستور کار قرار خواهد داد. با وجود انتقادات جامعه بین المللی، اردوغان مدعی شد ترکیه «چاره دیگری به جز ورود به الباب ندارد»، زیرا «ما نیاز داریم که یک منطقه را از وجود تروریست ها پاکسازی کنیم. همین امر درباره منبج نیز صادق است».
اردوغان افزود اگر نیروهای ائتلاف بین المللی تحت رهبری آمریکا آمادگی اقدام مشترک را داشت، ترکیه هر اقدام ضروری را علیه داعش در رقه انجام می داد؛ اما تنها با مشارکت نیروهای ائتلاف و نه با شبه نظامیان کرد سوری. در حقیقت، اخیراً ترکیه حملات هوایی خود علیه مواضع کردها در سوریه را تشدید نیز کرده است.
چرا «الباب» برای ترکیه مهم است؟
رجب طیب اردوغان که در بورسا در غرب ترکیه سخن می‌گفت، اظهار داشت نیروهای مورد حمایت ترکیه به پیشروی در جهت شهر الباب ادامه می‌دهند و به زودی «عناصر افراطی» را از این منطقه بیرون خواهند راند.
الباب در شمال سوریه قرار دارد و در تصرف نیروهای داعش است. اخیراً کردهای سوریه با حرکت به سوی الباب، چند روستای پیرامون آن را از دست نیروهای داعش بیرون آوردند، اما خود زیر حمله موشکی ارتش ترکیه قرار گرفتند. اکنون ارتش ترکیه مصمم است با حمایت از نیروهای نزدیک به این کشور، مناطق نزدیک به مرز ترکیه را از دست داعش و پیشمرگه‌های کرد بیرون آورد.
یک سخنگوی ارتش ترکیه روز شنبه تائید کرد که 72 پایگاه داعش و 50 پایگاه کردها زیر حملات موشکی قرار گرفته‌اند. ترکیه از ماه اوت گذشته عملیاتی را در شمال سوریه آغاز کرده که هدف آن دور کردن کردها از نقاط هم‌مرز است.
واکنش روسیه و سوریه
همزمان با ادامه لشکرکشی ترکیه به سوریه همراه عملیات بمباران و هشدار جدی دمشق در این زمینه، وزیر خارجه روسیه به گونه ضمنی نسبت به احتمال برخورد نظامی بین دو کشور ابراز نگرانی کرد. سرگئی لاوروف روز شنبه در این زمینه گفت: «عملیات ترکیه در شمال سوریه نگران کننده است و مسکو از این اقدامات به شدت احساس نگرانی می کند».
بنا بر اعلام پایگاه خبری وزارت خارجه روسیه، لاوروف اظهار کرد که سوریه به عنوان یک کشور مستقل و عضو سازمان ملل، حق حاکمیت ملی بر تمامی سرزمین های خود و حریم هوایی آن را دارد. وزیر خارجه روسیه گفت: «از حملات هوایی ترکیه به شمال سوریه اطلاع داریم و به شدت نگرانیم. براساس دانسته ها، هدف حملات هوایی مناطق کردنشین است».
لاوروف همچنین گفت: «ترکیه عضو ائتلاف وابسته به آمریکا است و این کشور اعلام کرده بود که ائتلافی برای مبارزه با داعش و جبهه النصره شکل می گیرد؛ اما مبارزه ای با این گروه صورت نگرفته است، در حالی که سرکوب جبهه النصره یکی از اهداف ائتلاف آمریکایی اعلام شده بود.
فرماندهی کل ارتش و نیروهای مسلح سوریه نیز روز گذشته اعلام کرد که حضور یگان های ارتش ترکیه در خاک سوریه با هر بهانه ای، اقدامی غیرقابل پذیرش است و با آنها به عنوان نیروی اشغالگر برخورد می شود. در بیانیه این نهاد، آمده است: «موفقیت های ارتش عربی سوریه و هم‌پیمانان در جنگ علیه تروریسم و به ویژه در حلب، رویاهای اردوغان و نقشه‌های او را در سوریه و منطقه نقش بر آب کرد و او را واداشت تا تجاوزش به سوریه را از طریق هدف قرار دادن روستاها و شهرک ها در شمال حلب و اعزام نظامیان به همراه تجهیزات نظامی به خاک سوریه و حمایت مستقیم از تروریست ها، تشدید کند».
رویای دیرینه «منطقه امن»
اقدامات جدید ترکیه در شمال سوریه را می بایست بخشی از برنامه های این کشور برای ایجاد «منطقه امن» در سوریه دانست که از همان اوایل آغاز بحران سوریه، روی آن تأکید می شد. با این حال، مخالفت کشورهای غربی و به ویژه آمریکا با این طرح و غیرعملی دانستن آن، سبب شد این طرح هیچ گاه جنبه عملی پیدا نکند.
با این حال، باید توجه داشت که هدف اصلی و اولیه ترکیه از ایجاد منطقه امن، با آنچه به طور مرسوم درباره این مناطق در کانون های منازعه بین المللی مورد توجه قرار می گیرد، متفاوت است. به طور معمول، مناطق امن یا مناطق پرواز ممنوع از سوی ائتلاف های بین المللی در کشورهای درگیر منازعه تشکیل می شود تا جلوی تشدید یا سرایت بحران گرفته شود.
با این حال، هدف ترکیه – همان گونه که خود اردوغان نیز به صراحت گفته – صرفاً فراهم کردن زمینه ای برای پیشروی نیروهای تحت حمایت خود در شمال سوریه و جلوگیری از سلطه یافتن کردها بر این مناطق است. آنکارا از این طریق سعی دارد ضمن تلاش برای راحت کردن خیالش مبنی بر عدم شکل گیری یک موجودیت مستقل کردی در نزدیکی مرزهایش، تروریست ها و معارضین مورد حمایت خود را دستکم در یک منطقه در سوریه آماده نگه داشته و از آن ها برای نقش آفرینی و نفوذگذاری بر آینده سوریه استفاده نماید.
