ترکیه از دهه 1970 برنامه‌هایی برای تولید انرژی هسته‌ای دارد. امروزه، برنامه‌های انرژی هسته‌ای بخشی کلیدی از هدف کشور برای رشد اقتصادی هستند.
- تحولات اخیر نشان می‌دهد که روسیه نقش اصلی را در تأمین مالی و ساخت راکتورهایی با قدرت 4800 مگاوات ارائه کرده است.
- اولین نیروگاه ترکیه در منطقه آک‌کویو قرار داشته و عملیات ساخت آن از سال 2015 آغاز شده است.
- دومین نیروگاه ترکیه توسط یک کنسرسیوم فرانسوی-ژاپنی در سینوپ ساخته خواهد شد.
- سومین نیروگاه توسط چینی‌ها با تکنولوژی آمریکا ساخته خواهد شد.
- یک پروژه کوچک استخراج اورانیوم نیز در برنامه کاری قرار دارد.
در بخش اول مجموعه گزارش‌های همسایگان اتمی ایران به بررسی چشم‌انداز هسته‌ای عربستان سعودی پرداختیم . در گزارش حاضر نگاهی خواهیم داشت به برنامه‌های بلند‌مدت ترکیه. این کشور بخش اعظمی از انرژی خود را وارد می‌کند:98 درصد از گاز طبیعی و 93 درصد از نفت مصرفی. در سال 2012 هزینه واردات این مقدار گاز و نفت بالغ بر 60 میلیارد دلار شد. بهبود بهره‌وری و امنیت انرژی از اولویت‌های مهم این کشور هستند. در حدود 58 درصد از گاز طبیعی و 35 درصد از نفت از روسیه وارد می‌شوند و زمانی که گازپروم در فوریه 2016 بدون توجه به قراردادها، قیمت گاز را 10.25 درصد افزایش داد، گاز شرکت‌های ترکیه‌ای که حاضر به پرداخت این افزایش نشده بودند را قطع کرد.
در سال 2014، تولید برق در ترکیه بالغ بر 251 تریلیون وات (TWh) بود. از این مقدار 120 تریلیون وات (48 درصد) از گاز تهیه شد (دو سوم گاز از روسیه و بقیه از ایران تهیه شد)، 76 تریلیون وات از زغال سنگ، و 40 تریلیون وات از سدهای آبی تأمین شد. واردات خالص برق در سال 2013 در حدود 6 تریلیون وات بود. رشد تقاضا در ترکیه در حدود 8 درصد است و در سال 2012 مقدار برق مصرفی 195 میلیارد کیلووات بود. مصرف سرانه برق از 800 کیلووات در سال 1990 به 2600 کیلوات رسیده است. انتظار می‌رود که تقاضا در سال 2023 برابر با 450 میلیارد کیلووات باشد، این امر به معنای ضرورت سرمایه‌گذاری 100 میلیارد دلاری در این حوزه است. دولت ترکیه اعلام کرده است که قصد دارد 12 نیروگاه بزرگ را برای تأمین بخشی از تقاضای 100 گیگاواتی در سال 2023 احداث کند.
انرژی هسته‌ای در ترکیه
برنامه‌های ترکیه برای انرژی هسته‌ای یکی از مهمترین اهداف این کشور در رشد اقتصادی است و هدف از آن کاهش اتکای این کشور به گاز روسیه و ایران است. چندین نیروگاه هسته‌ای تاکنون پیشنهاد شده‌اند: در سال 1970 یک مطالعه امکان‌سنجی درباره یک نیروگاه 300 مگاواتی انجام شد، در سال 1973 دولت تصمیم گرفت یک نیروگاه 80 مگاواتی بسازد اما این پروژه رها شد، سپس در سال 1976 سایت آک‌کویو در ساحل شرقی دریای مدیترانه نزدیک بندر مرسین برای احداث نیروگاه هسته‌ای تعیین شد. تلاش‌ها در دهه 1980 برای ساخت چندین نیروگاه هسته‌ای به دلیل کمبود بودجه متوقف شد. در دهه‌های بعدی نیز به دلایل اقتصادی برنامه‌ها برای تأسیس نیروگاه‌های هسته‌ای به شکست انجامید.
پس از بهبود وضعیت اقتصاد ترکیه در دهه آغازین هزاره سومین در دولت حزب و عدالت، بار دیگر تلاش‌ها برای تأمین انرژی از اتم آغاز شد. انتظار می‌رود اولین راکتور هسته‌ای که توسط روسیه ساخته می‌شود تا سال 2020 به بهره‌برداری برسد. علاوه بر این، دولت اعلام کرده که قصد دارد سه نیروگاه هسته‌ای دیگر که هر کدام دارای چهار راکتور هستند تأسیس کند.
آک‌کویو؛ آغاز ترکیه اتمی
در می 2010، روسیه و ترکیه قراردادی امضا کردند که بر اساس آن یکی از شرکت‌های تابعه روس‌اتم یک نیروگاه اتمی متشکل از چهار راکتور 1200 مگاواتی VVER1200 را در منطقه آک‌کویو واقع در ساحل شرقی دریای مدیترانه ساخته و عملیاتی خواهند کرد.
در فوریه 2013، اتم‌استوری‌اکسپورت، یک شرکت هسته‌ای روسی، و شرکت ترک اوزدوغو قراردادهای اولیه برای ساخت نیروگاه هسته‌ای آک‌کویو را امضا کردند. مراسم کلنگ‌زنی در آوریل 2015 انجام گرفت و انتظار می‌رود که اولین واحد در سال 2023 آماده بهره‌برداری باشد.
سینوپ؛ ترکیه اتمی اوج می‌گیرد
رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر وقت، در 3 می 2013، و شینزو آبه، همتای ژاپنی وی، قراردادی به ارزش 22 میلیارد دلار برای احداث نیروگاه هسته‌ای سینوپ امضا کردند. احداث این نیروگاه توسط کنسرسیومی متشکل از صنایع سنگین مستسوبیشی و آروا (Areva) از فرانسه انجام خواهد شد. در این نیروگاه از راکتورهای Atmea استفاده خواهد شد.
صنایع سنگین میتسوبیشی و ایتوچو (Itochu) با تخصص در حوزه ایمنی زلزله، نیروگاه هسته‌ای با قدرت 4800 مگاوات و متشکل از چهار راکتور را بنا خواهند کرد. این راکتورها توسط شرکت فرانسوی انگی (Engie) اداره خواهند شد. بر اساس توافق‌ها امضا شده شرکت تولید برق ترکیه 20 درصد الی 45 درصد از این نیروگاه هسته‌ای را در اختیار خواهد داشت.
انتظار می‌رود که اولین واحد از این نیروگاه هسته‌ای از سال 2023 وارد فعالیت شود و آخرین واحد آن نیز تا سال 2028 پایان یابد. شروع احداث این نیروگاه سال 2017 است.
اینه‌آدا؛ انرژی اتمی بومی
تانر یلدیز، وزیر وقت انرژی و منابع طبیعی ترکیه، در سال 2015 اعلام کرد که دولتش در حال کار بر روی برنامه‌هایی برای احداث سومین نیروگاه هسته‌ای است که پس از سال 2023 و تحت مدیریت مهندسین ترک ساخته خواهد شد.
در اکتبر سال 2015، اعلام شد که اینه‌آدا به عنوان سومین سایت انتخاب شده است. تکنولوژی ساخت این نیروگاه توسط شرکت آمریکایی وستینگهاوس و به شکل دو رآکتور AP1000 و CAP1400 تأمین خواهد شد.
