دبیر کل سازمان ملل به عنوان رئیس سازمان غیرنظامی بین‌المللی، فرمانده اسمی 100 هزار نیروی حافظ صلح و پادوی شورای امنیت، با حداقل کارمندان و بودجه‌ای کمتر از اداره آتش‌نشانی توکیو، قدرت چندانی ندارد. با این حال، وی از جایگاهی برخوردار است که می‌تواند افکار عمومی را بسیج کرده، از نهضت‌های جهانی حمایت کند و ائتلاف‌هایی برای پرداختن به مسائل جهانی، از تغییرات آب‌وهوایی گرفته تا فقر و تروریسم، تأسیس کند.
در پاییز سال 2016، انتخابات غیرمستقیم دبیر کل سازمان ملل انتخاب خواهد شد تا جانشین بان کی مون تعیین شود. گروه کشورهای اروپای شرقی تنها گروه منطقه‌ای در سازمان ملل است که تاکنون دبیرکل از آنها انتخاب نشده است. انتظار می‌رود تا ماه اکتبر یک کاندیدا بر اساس اجتماع اعضاء انتخاب شود. وی از 1 اکتبر 2017 کار خود را آغاز خواهد کرد.
فرآیند انتخاب چگونه است
قوانین کمی درباره انتخاب دبیر کل وجود دارند. ماده 97 منشور سازمان ملل اعلام کرد که دبیر کل سازمان ملل توسط «مجمع عمومی و به پیشنهاد شورای امنیت انتخاب می‌شود.» در نتیجه انتخاب دبیر کل در معرض وتوی هر یک از پنج عضو دائم شورای امنیت است.
در سال 1946، مجمع عمومی با تصویب قطعنامه‌ای اعلام کرد «شورای امنیت یک کاندیدا را تنها برای بررسی توسط مجموع عمومی معرفی کند، و بدین ترتیب از بحث درباره نامزدی در مجمع عمومی اجتناب شود.» از آن زمان تاکنون شورای امنیت تنها یک کاندیدا معرفی کرده و مجمع عمومی نیز همیشه وی را پذیرفته است.
قوانین اجرایی و اقدامات عرفی لحن حداقلی منشور را کامل‌تر کرده‌اند. عرف این است که نامزدهای پنج عضو دائم شورای امنیت (آمریکا، روسیه، چین، انگلستان و فرانسه) برای منصب دبیر کلی سازمان ملل در نظر گرفته نمی‌شوند تا از تقابل بیشتر قدرت در سازمان ملل اجتناب شود. این امر بیشتر ناشی از عرف و سابقه است تا قوانین کتبی.
انتقادها از فرآیند انتخاب دبیر کل
دو ماه پیش، مجمع عمومی فرآیند انتخاب را مورد بحث قرار داده و طی آن بسیاری از دیپلمات‌ها خواهان رهیافتی شفاف‌تر و جامع‌تر شدند.
این درخواست از حمایت سازمان‌های جامعه مدنی چون «1 برای 7 میلیارد» و گروهی از رهبران سیاسی سابق شامل کوفی عنان که با عبارت «ریش‌سفیدان» خوانده می‌شود، برخوردار بود.
علاوه بر شفافیت، درخواست شده که کاندیداها در جلسه‌هایی با حضور اعضای سازمان ملل شرکت کنند تا مورد ارزیابی قرار گیرند.
همچنین پیشنهاد شده که شورای امنیت باید بیش از یک کاندیدا را به مجمع عمومی معرفی کند و اینکه دبیر کل باید برای یک دوره هفت ساله انتخاب شود.
نمایندگان چه گروه‌های انتخاب نشده‌اند؟
به دلیل طرح چرخشی منطقه‌ای غیررسمی، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که دبیر کل بعدی از کشورهای اروپای شرقی انتخاب خواهد شد زیرا تاکنون دبیر کلی از این منطقه پدید نیامده است. (سه دبیر از اروپای غربی، دو نفر از آسیا، دو نفر از آفریقا و یک نفر از آمریکای لاتین تاکنون انتخاب شده‌اند.) با این حال، تنش‌ها بین روسیه و اعضای غربی شورای امنیت درباره اوکراین احتمال بن‌بست بر سر نامزدی از اروپای شرقی را افزایش می‌دهد.
البته امروزه و جود اروپای شرقی به عنوان یک گروه جغرافیایی یا سیاسی قابل بحث است. دو سوم از 23 کشور این منطقه یا به اتحادیه اروپا پیوسته و یا در شرف پیوستن هستند.
یکی دیگر از موضوعات مورد توجه این است که تاکنون تمام هشت دبیر کل سازمان ملل مرد بوده‌اند. در انتخابات قبلی تنها سه نفر از 31 نامزد معرفی شده توسط دولت‌ها، زن بوده‌اند: ویجانا لاکشمی پاندیت (Vijaya Lakshmi Pandit) از هند در سال 1953، گرو هارلم بروتدتلند (Gro Harlem Brundtland) از نروژ در سال 1991، و وایرا ویکه-فریبرگا (Vaira Vike-Freiberga) از لیتوانی در سال 2006.
11 کاندیدا برای انتخاب دبیر کل بعدی
تاکنون 12 نفر برای حضور در انتخابات دبیر کل بعدی سازمان ملل اعلام آمادگی نموده‌اند. یکی از این نامزدها یعنی خانم ونسا پوسیچ از رقابت کنار کشید تا 11 کاندیدای بعدی که عمدتا از کشورهای اروپای شرقی هستند، به رقابت بپردازند.
در میان این نامزدها نام پنچ زن نیز وجود دارد.
