راز رفاقت این روزهای اردوغان و پوتین

بعد از آغاز تحریم های غرب علیه روسیه در ماجرای اوکراین ، ترکیه نه تنها از پیوستن به تحریم ها سرباز زد بلکه پیشنهاد طرح ترکیه ای را به جای طرح اروپایی ها در حل بحران اوکراین داد که در صورت پذیرش این طرح روسیه میتوانست به وابستگی اش به اوکراین به عنوان مسیر ترانزیت انرژی به اروپای مرکزی و اروپا پایان دهد.

جهان شاهد فروپاشی این روابط گرم و دوستانه در جریان نشست G-20 در آنتالیا بود زمانی که جنگنده روسیه که در حمایت از دولت اسد از بخشی از آسمان ترکیه به سمت سوریه روانه بود توسط هواپیماهای ترکیه مورد اصابت قرار گرفت .

پاسخ روسیه آنی و بی درنگ بود . بلافاصله بعد از این واقعه روسیه ، تحریم هایش را علیه ترکیه آغاز کرد و پوتین این حرکت اردوغان را یک تصمیم شخصی و خائنانه از سوی ترکیه قلمداد کرد . از سوی غرب این اقدام ترکیه سبب بازگشت ترکیه به آغوش غرب محسوب میشود و همان طور که بعد از آن ثابت شد، ترکیه از هم پیمانان خود در ناتو در خواست حمایت و کمک کرد .

توافق متعاقب سران اتحادیه اروپا با ترکیه در خصوص کنترل سیل مهاجرین به سمت اروپا از سوی ترکیه و در عوض، بازگرداندن پرونده عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را میتوان نتیجه بازگشت مجدد ترکیه به نقش سنتی اش در سنگر اروپا علیه آشوب های موجود در خاورمیانه و کنترل بسط قدرت روسیه دانست.

البته این درست است که ماجرای سقوط هواپیمای روسی تنها یک تلنگر برای به هم ریختن روابط ترکیه و روسیه و برای پوشاندن مشکلات بزرگتر این دو یعنی بحران سوریه بود

بعد از بالا رفتن تنش ها در سوریه، ترکیه به حمایت از اپوزیسیون بشار اسد به امید فروپاشی رژیم اسد و روی کار آمد یک دولت همسو تر در دمشق برخاست. حمایت همیشگی روسیه از رژیم اسد همواره مشکل ساز بوده است اما زمانی که روسیه تصمیم گرفت از حمایت پشت پرده اسد به سمت حمایت و دخالت مستقیم برای جلوگیری از سقوط دولت بشار اسد برود ، ترکیه متوجه شد که کرملین آشکارا بمنافع این کشور را در سوریه نادیده می گیرد . بنابراین در اواخر بهار، اردوغان آغاز به تغییر مواضع کرد. اما در پایان مجبور به معذرت خواهی از کرملین بابت از دست رفتن هواپیمای روسی شد چیزی که موسکو در بیانیه عمومی اش به عنوان جریمه برای آغاز عادی سازی روابط با ترکیه از این کشور درخواست کرده بود .

از این بیشتر ، ترک ها میتوانند نقشه خوانی کنند : اسد به واسطه دخالت مستقیم روس ها تقویت شده است و الان در معرض خطر کمتری برای سقوط قرار دارد. اما جنگ داخلی سوریه و نیاز آمریکا به یافتن یک همپیمان قابل اعتماد در منطقه برای مبارزه با داعش، به طور باورنکردنی ای به تقویت موقعیت کرد های سوریه و جنبش های سیاسی نظامی آنها در ارتباط نزدیک با حزب کارگران کرد ترکیه خواهد انجامید.

ادامه بن بست در سوریه میتواند به ضرورت ایجاد یک موجودیت کرد دیگر که از اتحاد کردهای سوریه و عراق ایجاد شده دامن بزند .

در این حین نه تنها آمریکا به کردها کمک میکند بلکه روسیه نیز با پذیرش جنبش کردها در بازگشایی دفتر در پایتخت روسیه در آغاز امسال، عملا به کمردها سیگنال مثبت نشان داده اند.

زمان ثابت خواهد کرد که باقی ماندن اسد در آسیب کمتری نسبت به کمک آنکارا به زایش یک دولت کوچک کرد سوری به این کشور خواهد داشت

شعله ور شدن آتش جنگ در قره باغ هم دردسر جدیدی برای ترکیه بود . ترکیه علاقه ای به ایجاد جنگ نیابتی در قفقاز نداشت چرا که ادامه درگیری میتوانست برنامه ترانزیت انرژی ترکیه موسوم به ترکیش استریم را که برای آن سرمایه گذاری ویژه ای کرده بود از بین ببرد .

بنابراین رابطه اردوغان و پوتین با رایزنی وزرای امور خارجه ترکیه و روسیه در خصوص چگونگی احیای روابط استراتزیک دو کشوررو به بهبود گذاشت و در این شرایط کودتا رخ داد.

ایالات متحده دائما احتمال بازی هر گونه نقشی در خصوص تشویق یا حمایت از کودتا را رد میکند. پوتین به راحتی میتواند ادعا کند که دولت آمریکا از حذف اردوغان استقبال میکرد .

این با روایت پوتین که میگوید: آمریکا در حالی به همکاری با دیگر ملت ها موعظه میکند که در همان زمان به دنبال گزینه های احتمالی برای جانشینی دولت های مشکل دار با دولت همسو تر است .

پیس بینی این که چطور پوتین در تماس تلفنی اش در روز یکشنبه با اردوغان همین تحلیل را مطرح کرده است کار سختی نیست. شکی نیست که پیام مشابهی به الهام علی اف که قرار است در هفته های آینده در نشست سه جانبه با حسن روحانی با او دیدار کند نیز برساند .

اینکه آیا کودتای نافرجام ترکیه به نزدیکی بیشتر روسیه و ترکیه در بحران سوریه می انجامد یا نه و اینکه آیا ترکیش استریم (عبور کوریدور انرژی اروپا از ترکیه ) مجددا مطرح میشود یا نه و روسیه به زودی خودش را از وابستگی به اوکراین به عنوان مسیر ترانزیت انرژی به اروپا خلاص میکند یا نه باید در هفته های آینده به دنبال پاسخ آنها بود.