واشینگتن پست در مطلبی نوشت: برای آنهایی که میخواهند درباره نوع نگاه عربستان به اوپک و آینده این سازمان بیشتر بدانند، برنامه کاری «خالد الفالح» – وزیر جدید انرژی این کشور – طی چند هفته گذشته میتواند تا حدودی راهگشا باشد.
خالد الفالح از زمان انتصاب به عنوان وزیر جدید انرژی عربستان که همزمان با انتصاب وی، نام وزارت نفت عربستان نیز در ساختار جدید دولت به وزارت انرژی تغییر کرد، از 6 شرکت بزرگ دولتی دیدن کرده و با نخست وزیر کره جنوبی، وزیر امور خارجه کانادا و وزرای صنعت کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس نیز ملاقات کرده است. وی همچنین چندی پیش یک کارخانه تولید توربینهای گازی را برای استفاده در صنعت نفت و گاز عربستان افتتاح کرد.
برای سایر اعضای اوپک، این برنامه کاری فشرده به این معناست که خالد الفالح بر خلاف علی النعیمی – وزیر سابق نفت عربستان – ممکن است زمان کافی برای پرداختن به مسائل اوپک نداشته باشد؛ سازمانی که قرار است روز پنجشنبه اولین نشست کاری خود را با حضور وزیر جدید انرژی عربستان برگزار کند.
در کشورهای تولیدکنندهای مانند ایران، الجزایر و ونزوئلا که خواهان افزایش بهای نفت هستند، نگرانی از کاهش نقش سنتی اوپک در مدیریت بازار نفت در حال افزایش است و مقامات برخی از کشورهای عضو اوپک در حال حاضر معتقدند عربستان باعث نابودی این سازمان 56 ساله شده است.
آخرین باری که اوپک تصمیم به تغییر سیاست نفتی خود گرفت در دسامبر 2008 بود که در بحبوحه کاهش تقاضای جهانی برای نفت به دلیل بحران اقتصادی جهان، سقف تولید نفت را کاهش داد. پیش از آن نیز در فاصله سالهای 1998 تا 2008، اوپک 27 بار سیاست نفتی خود را برای مدیریت بهتر بازار تغییر داده بود.
عربستان سعودی به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت اوپک برای دهها سال علاقه زیادی به افزایش بهای نفت داشت و بعضاً در صورت نارضایتی از بهای این کالا، یک تلاش گروهی را برای کاهش سقف تولید نفت آغاز میکرد. اما افزایش تولیدِ کمهزینه نفت از سوی تولیدکنندگان خارج از اوپک بویژه تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا و کاهش بهای آن، عربستان را به این جمعبندی رسانده است که دوران افزایش بهای نفت شاید به پایان خود رسیده باشد.
از این رو، عربستان طی دو سال گذشته با این تفکر که افزایش تولید نفتِ کمبها بهتر از تولید کمتر آن در آینده است، صرفا استراتژی "حفظ سهم خود در بازار نفت" را در دستور کار قرار داده است.
بسیاری از اعضای اوپک به استثنای متحدان عربستان در خلیج فارس مانند قطر، کویت و امارات متحده عربی آمادگی لازم را برای این تغییر نداشتند و در نتیجه، کسادی بازار نفت اقتصاد آنها را با مشکل مواجه کرد.
ونزوئلا و نیجریه از عربستان خواستهاند با کاهش سقف تولید نفت اوپک برای تقویت بهای آن موافقت کند و حتی رقیب سرسخت عربستان یعنی ایران نیز تلویحا اعلام کرده است که در صورت رسیدن سقف تولید آن به سطح پیش از تحریمهای بینالمللی، آماده انجام مذاکرات برای کاهش سقف تولید است. این در حالی است که ایران ماه گذشته از حضور در نشست دوحه برای توافق برسر کاهش سقف تولید نفت امتناع کرد.
اما تا زمانی که استراتژی نفتی عربستان که سکان آن در دست رئیس خالد الفالح یعنی شاهزاده محمد بن سلمان – جانشین ولیعهد عربستان سعودی است – تغییر نکند، تصور اینکه اوپک مجددا از قدرت کافی برای مدیریت بازار نفت برخوردار شود تا حدودی دشوار است.
در حال حاضر، رفت و آمدهای فراوان خالد الفالح با مقامات کشورهای خارجی و تصدی آن بر وزارتخانهای که با تعریف جدید خود باید بر حدود نیمی از اقتصاد عربستان از جمله صنایع، معادن، نفت، گاز و منابع انرژی تجدیدپذیر نظارت داشته باشد، زمان زیادی برای پرداختن به اوپک برای او باقی نمیگذارد و اگر اجرای برخی طرحها و اصلاحات اقتصادی اولویتدارعربستان مانند عرضه سهام شرکت نفتی آرامکو در بورس را نیز به برنامه کاری فشرده او اضافه کنیم، عملا دیگر نمیتوان اوپک را در اولویت کاری او تصور کرد.
برخی تحلیلگران بینالمللی معتقدند عربستان با سیاستی که در پیش گرفته است، شاید دیگر نیازی به اوپک نداشته باشد و دیگر ضرورتی برای ادامه عضویت خود در این سازمان و شرکت در جلسات طولانی آن احساس نکند.