"باراک اوباما" رئیس جمهور آمریکا سال گذشته چهار گام بزرگی را در عرصه سیاست خارجی دومین دوره ریاست جمهوری خود برداشت.
نخستین گام، توافق هسته‌ای با ایران بوده و گام دوم از سر گرفتن روابط دیپلماتیک با کوبا و سومین گام توافقنامه تغییرات آب و هوایی بوده و گام نهایی توافق تجاری جدید با آسیا بوده است.
اما این سیاست‌های اوباما، میراث شکننده ای است که از نظر سیاسی در داخل آمریکا خریدار کمی داشته و با چالش‌های قانونی متعددی مواجه بوده و چه بسا در دوره ریاست جمهوری بعدی یا همتایان در خارج از آمریکا ملغی اعلام شود.
پیروزی‌های آمریکا که به اعتقاد حامیان و منتقدان می تواند سیاست خارجی آمریکا را برای سال‌های آتی شکل دهد می تواند با خطر فزاینده تروریسم در آمریکا به حاشیه رانده شود به خصوص که آمریکایی‌ها به شدت از استراتژی آمریکا در مبارزه با گروه داعش در عراق و سوریه ناراضی هستند.
کارشناسان سیاست خارجی معتقدند که با وجود دستاوردهای اوباما، موضوع سوریه می تواند آخرین شکست اوباما به شمار بیاید و احتمالا به عنوان موضوعی برای مطالعه چالش‌های احتمالی در سیاست خارجی مطرح شود.
"بروس جونز" مدیر برنامه سیاست خارجی در موسسه بروکینگز گفت: اوباما بر موضوعاتی تمرکز داشته که از طریق دیپلماسی بردباری و پایداری حاصل می‌شود که چیز زیادی است اما دولت اوباما به صورت تکراری اهمیت توان نظامی به عنوان ابزاری برای شکل دادن به سیاست های احتمالی را دست کم گرفته و موضوع سوریه نیز در همین راستا است.
"ریچارد هاس" رئیس شورای روابط خارجه گفت که رویکرد اوباما در خاورمیانه از جمله فقدان اقدامات نظامی در سوریه از نتایج رویکردهای "جرج بوش" رئیس جمهور سابق بوده است.
هاس اضافه کرد: در این شیوه هر آنچه که وی از انجام آن در سوریه خودداری کرد در نتیجه همان چیزی بود که بوش در سال 2003 در عراق انجام داد و در آینده تاریخ درباره اقداماتی که رئیس جمهور سابق آمریکا در منطقه انجام داد قضاوت خواهد کرد و تاریخ نیز درباره رئیس جمهوری قضاوت خواهد کرد که از انجام اقداماتی خودداری کرد.
در حالی که اوباما آخرین ماه‌های خود را در دفتر ریاست جمهوری سپری می کند با آخرین فرصت ها برای تقویت میراث سیاست خارجی خود و بازگرداندن افکار عمومی مواجه است. پس از حملات تروریستی در سان برناردینو و پاریس، بر اساس نظرسنجی که توسط وال استریت ژورنال و شبکه خبری ان‌بی‌سی صورت گرفت، 60 درصد از آمریکایی‌ها با نحوه مدیریت مبارزه با داعش توسط دولت آمریکا ابراز مخالفت کرده و 57 درصد نیز در مجموع با اقداماتی که وی در عرصه سیاست خارجی انجام داده مخالف هستند.
اوباما روز جمعه طی سخنانی از استراتژی خود در مبارزه با داعش و رویکرد آمریکا درباره جنگ در سوریه که از 5 سال پیش آغاز شده دفاع کرد. وی گفت که مذاکرات دیپلماتیک که منافع روسیه و ایران را حفظ کند و به "بشار اسد" رئیس جمهور سوریه نیز اجازه دهد که بخشی از دولت انتقالی باشد می تواند به متحد کردن تلاش‌های بین‌المللی در مبارزه با داعش بیانجامد.
اوباما گفت: ما هم اکنون این فرصت را داریم که ساعت ها را به عقب بازنگردانیم بلکه به یک انتقال سیاسی دست یابیم که ساختار کشور سوریه را حفظ کرده و این موضوع را برسمیت بشناسد که سهامدارانی در داخل سوریه وجود داشته و این امیدواری وجود داشته باشد که در این کشور آتش‌بس حاصل شود.
تغییر رویکرد اوباما در دوره دوم ریاست جمهوری‌اش به جای تمرکز بر موضوعات داخلی بر اختیارات اجرایی و بلندپروازی‌های خارجی اش تمرکز داشته که همین موضوع دستاوردهایش را آسیب پذیر کرده است.
دستاوردهای اوباما در باره کوبا، ایران و تغییرات آب و هوایی هیچگونه حمایتی در داخل کنگره را به همراه نداشته و با مخالفت نامزدهای جمهوری خواهان برای انتخابات ریاست جمهوری همراه شده است. طرح تجاری اوباما نیز دموکرات‌ها را به دوسته تقسیم کرده و این طرح با مخالفت "هیلاری کلینتون" نامزد پیشتاز جمهوری خواهان برای انتخابات ریاست جمهوری همراه شده است.
کاخ سفید در تلاش است تا دستاوردهایش در این چهار زمینه را حفظ کرده و اقداماتی را در دستور کار قرار دهد که پس از سال 2017 امکان به عقب بازگرداندن آنها وجود نداشته باشد.
درباره کوبا، اقدامات اجرایی بیشتری اتخاذ خواهد شد تا آمریکایی‌ها بیشتر به این جزیره که در 90 مایلی سواحل فلوریدا قرار داشته سفر کرده و بازرگانان سرمایه گذاری بیشتری در این کشور انجام دهند.
درباره تغییرات آب و هوایی نیز وی به مقامات دولتی دستور داده که 195 کشوری که با این توافق موافق هستند را همراه ساخته تا بخش هایی از این توافق را مستحکم تر کنند.
درباره توافق با تهران نیز وی باید این اطمینان را حاصل کند که ایران به دمونتاژ کردن زیرساخت‌های هسته‌ای خود ادامه می دهد.
بن رودز، معاون مشاور امنیت ملی آمریکا در کاخ سفید گفت: تئوری ما درباره این است که هزینه بازگرداندن این سیاست‌ها در جهان واقعی بسیار زیاد است.
وی گفت: نقض توافق با ایران باعث می شود که این کشور برنامه خود را از سر گرفته که می تواند به جنگ منتهی شود. بیرون آمدن از توافق پاریس [توافق تغییرات آب و هوایی] باعث خشم تقریبا 200 کشور خواهد شد و بستن سفارتمان در کوبا و گفتن این موضوع که آنها نمی توانند به کوبا بروند هیچ معنایی ندارد. این اقدامات برای رئیس جمهور جدیدی که می خواهد کار خود را با ایجاد بحران و منحرف کردن جهان آغاز کند، کاملا غیر منطقی است.
بسته تجارت با آسیا سیاستی است که باید از نظر سیاسی الزام آور بوده و طرح‌های کاخ سفید این است که سال آینده سران جمهوری خواه را مجاب کند که برای رای دادن به آن برنامه ریزی کنند.
این در حالی است که "مک کونل" سناتور جمهوری خواه اخیر گفته که کنگره تا انتخابات ریاست جمهوری در ماه نوامبر نباید به این بسته رای دهد این در حالی است که "پائول رایان" سناتور جمهوری خواه ایالت ویسکانسین گفته که نمایندگان می توانند پیش از آنکه اوباما از ریاست جمهوری کنار برود به آن رای دهند.
مقامات کاخ سفید معتقدند که تغییرات آب و هوایی آسیب پذیرترین بخش از میراث اوباما در صورت پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات پیش رو خواهد بود. تعهدات آمریکا در این توافقی که در این ماه در پاریس حاصل شده، کاملا به اقدامات اجرایی وابسته است.
تعهد اوباما برای محدود کردن آلودگی‌های کربنی برای نیروگاه‌های جدید و موجود به پاشنه آشیلی برای تعهدات آمریکا در توافق تغییرات آب و هوایی به شمار می‌آید و این توافق به صورت گسترده‌ای با مخالفت جمهوری خواهان در کنگره مواجه شده و 20 ایالت این کشور نیز مخالفت خود را با این توافق ابراز داشته‌اند.
از زمانی که اوباما اعلام کرد که آمریکا روابط با کوبا را از سر خواهد گرفت، پیشرفت در این زمینه به آهستگی پیش می رود. با وجود آنکه دو کشور سفارت‌های خود را در هر دو کشور باز کرده اند و مقامات آمریکایی نیز هفته پیش اعلام کردند که به زودی آمریکایی‌ها قادر خواهند بود که سفرهای تجاری به هاوانا را از سر بگیرند، کنگره هنوز تحریم‌های آمریکا علیه کوبا را لغو نکرده است.
اوباما که احتمالا سال آینده به کوبا سفر کند هم حامیان و هم مخالفانی با این سیاست دارد. دونالد ترامپ و راند پائول، تنها نامزدهای جمهوری خواهی هستند که از این سیاست اوباما حمایت کرده‌اند این در حالی است که مارکو روبیو اعلام کرده زمانی که به ریاست جمهوری برسد این قانون را لغو خواهد کرد.
توافق هسته‌ای با ایران نیز با انتقادهای بیشتری از سوی جمهوری خواهان مواجه شده است. این توافق هیچگونه حمایتی از سوی جمهوری خواهان بدست نیاورد و دونالد ترامپ هفته پیش اعلام کرد که این توافق کاملا نامناسب است و تد کروز نیز اعلام کرده که بالافاصله پس از رسیدن به ریاست جمهوری آن را لغو خواهد کرد.
