کانال پاناما یکی از اصلی‌ترین کریدورهای لجستیکی برای تجارت بین‌المللی دریایی است. این آبراهه متعلق به کشور پاناما است، اقیانوس آرام و اطلس را به هم متصل می‌کند و به کاهش زمان سفر کشتی‌ها کمک می‌کند.
این کانال در تنگه پاناما، باریک‌ترین قسمت آمریکای مرکزی قرار دارد و بیش از ۸۰ کیلومتر امتداد دارد. برخلاف کانال سوئز که تمام طول خود را در سطح دریا می‌گذراند، کشتی‌هایی که از کانال پاناما عبور می‌کنند از طریق قفل بالا و پایین می‌روند. این قفل‌ها کشتی‌ها را تا ۲۶ متر بالا و پایین می‌برند تا از اختلاف ارتفاع میان دو اقیانوس عبور کنند.
چرا کانال پاناما اینقدر مهم است؟
سالانه بیش از ۱۴ هزار کشتی از کانال پاناما عبور می‌کنند که این روند، این آبراهه را به یکی از شلوغ ترین خطوط کشتیرانی در جهان تبدیل می‌کند؛ در کنار کانال سوئز که ۲۲ هزار کشتی از آن عبور می‌کنند.
حدود ۵ درصد تجارت دریایی جهان از این کانال عبور می‌کند و نزدیک به ۱۷۰ کشور از خدمات آن استفاده می‌کنند.
این مسیر زمان تحویل کالا از آسیا به سواحل شرقی ایالات متحده را کاهش می‌دهد. طی کردن فاصله بین این دو مقصد به وسیله کشتی از طریق کانال پاناما ۲۰ روز طول می‌کشد؛ در مقایسه با ۳۵.۶ روز جابجایی از طریق اطراف کیپ هورن در آمریکای جنوبی، ۳۱.۶ روز از طریق دماغه امید نیک در آفریقا یا ۲۹.۵ روز در صورت عبور از کانال سوئز.
چه کسی کانال پاناما را ساخت؟
تاریخچه این کانال به قرن نوزدهم بازمی‌گردد، زمانی که اولین پروژه‌ها برای ساخت یک کانال مصنوعی بر روی تنگه پاناما پیشنهاد شد و سپس پیشنهادات آلمانی‌ها و فرانسوی‌ها را به دنبال داشت. آلمانی‌ها و فرانسوی‌ها در دهه ۱۸۸۰ مرحله مقدماتی برای ساخت آن را آغاز کردند، اما پیشرفت زیادی حاصل نشد.
تا اینکه در سال ۱۹۰۳ و پس از جدایی پاناما از کلمبیا، این کشور معاهده‌ای برای ساخت این مسیر بین اقیانوسی برای کشتی‌ها با آمریکا امضا کرد و سال بعد، پس از خرید حقوق این طرح از فرانسوی‌ها، فرآیند ساخت این پروژه آغاز شد.
این پروژه در مدت ۱۰ سال (۱۹۱۴) با هزینه تقریبی ۳۸۷ میلیون دلار تکمیل شد.
مالک کانال کیست؟
از زمان ساخت کانال پاناما و در بیشترِ سال‌های قرن بیستم، مدیریت کانال به طور کامل در دست آمریکا بود.
در سال ۱۹۷۷، «عمر توریخوس» (Omar Torrijos) رهبر سیاسی وقت پاناما و «جیمی کارتر» رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، «توافقنامه توریخوس-کارتر» را امضا کردند که به موجب آن واشنگتن متعهد شد که کنترل کانال را به پاناما منتقل کند.
این کانال از سال ۱۹۹۹ توسط کشور پاناما و «اداره کانال پاناما» (ACP) مدیریت می‌شود.
چرا این کانال برای آمریکا اهمیت زیادی دارد؟
۴۰ درصد از مجموع ترافیک سالانه کانتینرهای آمریکا از کانال پاناما می‌گذرد؛ ارزش سالانه محموله‌های آمریکا از طریق کانال پاناما به حدود ۲۷۰ میلیارد دلار می‌رسد.
به گفته «ریکائورته باسکِس مورالس» (Ricaurte Vásquez Morales) مدیر اداره کانال پاناما، ایالات متحده مشتری اصلی این مسیر دریایی با ۷۳ درصد از مجموع ترافیک کانتینرهای عبوری است.
ترامپ در مورد این کانال چه گفته است؟
خشکسالی باعث افزایش هزینه‌های اضافی برای بهره برداری از این کانال شده و این موضوع، خشم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا را برانگیخته است.
ترامپ در ماه دسامبر گذشته (اوایل دی ماه) گفت که اگر اصول توافق رعایت نشود، واشنگتن خواستار بازگرداندن کانال به طور کامل خواهد شد.
ترامپ همچنین مدعی شد که این کانال در واقع توسط چین مدیریت می‌شود و این اتهام توسط دولت پاناما رد شد.
«خوسه رائول مولینو» رئیس‌جمهوری پاناما با رد ادعاها و تهدیدهای ترامپ اطمینان داد که «هر متر مربع از کانال پاناما و مساحت مجاور آن متعلق به این کشور است و همچنان خواهد بود».
رئیس جمهوری آمریکا پس از تحلیف خود در ۲۰ ژانویه (یکم بهمن) بار دیگر بر قصد خود برای بازپس گیری کنترل کانال پاناما تاکید کرد.
