پایگاه خبری «واچر گرو» در گزارشی نوشت: در حالیکه در روزهای نخست ایده دلارزدایی مضحک بنظر می رسید، اکنون این ابتکار واقعی بنظر می رسد.
این بلوک نوظهور در سال جاری تلاش‌های دلارزدایی را به شدت دنبال کرد و از سایر کشورها دیگر نیز خواست تا اتکای خود را به دلار آمریکا پایان دهند. بر اساس این گزارش، در حال حاضر نه تنها گروه های عضو بریکس بلکه آسه آن و سازمان همکاری شانگهای نیز به طور جدی در حال بررسی طرح های دلارزدایی برای ارتقای اقتصاد بومی خود هستند.
بنظر می رشد شمار دیگری از کشورها در آفریقا و آمریکای جنوبی نیز به زودی به این ابتکار عمل پیوسته و به تدریج دلار را از چرخه مبادلات تجاری خود بزدایند. اگر بسیاری از کشورهای دیگر به تجارت با ارزهای محلی روی آورند، دلار آمریکا در مسیر نزولی قرار خواهد گرفت.
این مساله می تواند برای اقتصاد آمریکا فاجعه آمیز باشد و منجر به تورم شدید و کاهش مشاغل در همه بخش های مختلف در این کشور شود.
اکنون بیش از ۱۴ کشور به دنبال پیوستن به بریکس و مشارکت در تلاش‌های دلارزدایی هستند. همچنین کشورهای در حال توسعه در حال حاضر به دنبال تقویت ارزهای محلی خود با کنار گذاشتن دلار آمریکا برای مبادلات فرامرزی هستند.
تحریم‌های فزاینده ایالات متحده علیه کشورهای در حال توسعه سبب شده است بریکس بیش از پیش برای دلار زدایی مصمم شود. ارز بریکس ممکن است در صورت راه‌اندازی، این قابلیت را داشته باشد که از طریق دلارزدایی، قدرت غالب دلار آمریکا را تحت‌الشعاع قرار دهد.
با این حال، در چند سال اخیر، تهدیدها علیه دلار آمریکا افزایش یافته و به موازات آن، بی‌اعتمادی و نگرانی در حال افزایش است. ارز بریکس ممکن است در صورت راه‌اندازی، این قابلیت را داشته باشد که از طریق دلارزدایی، قدرت غالب دلار آمریکا را تحت‌الشعاع قرار دهد.
به تازگی عراق نیز برای پیوستن به ائتلاف بریکس و مشارکت در روند جهانی دلارزدایی ابراز علاقه کرده است. عراق قصد دارد اقتصاد خود را با کمک سایر کشورهای در حال توسعه از راه تجارت به ارزهای محلی ارتقا دهد.
دینار عراق یکی از ارزهایی است که به شدت ضربه خورده است؛ زیرا دلار آمریکا در سه‌ماهه سوم سال جاری افزایش چشمگیری را تجربه کرد. این امر برای عراق مشکلات زیادی ایجاد می‌کند؛ زیرا این کشور قادر نیست اقتصاد خود را از تأثیر دلار آمریکا مصون بدارد.
عراق از چندین ابزار برای مهار رشد دلار آمریکا استفاده کرده است که ممنوعیت معامله با آن در بازار سیاه ارز، از آن جمله است. این کشور همچنین همه برداشت‌های نقدی به دلار آمریکا را از اول ژانویه ۲۰۲۴ میلادی (۱۱ دی ۱۴۰۲) به بعد ممنوع اعلام کرده است.
کاهش اتکا به غرب
در ماه‌های اخیر بلوک اقتصادی بریکس پذیرفته است که اتکای خود را به غرب کاهش دهد. در واقع، کشورهای عضو بریکس تجارت با ارزهای ملی را آغاز کرده و در عین حال میزان استفاده از دلار را در مقیاس بین‌المللی کاهش داده‌اند.
کشورهای گروه بریکس و کشورهای هم‌نظر با آنها امیدوارند که دلارزدایی پایانی برای اتکای کشورهای جهان به دلار آمریکا رقم بزند.
علاوه بر این، تضعیف قدرت دلار آمریکا از سوی بریکس ممکن است موجب تضعیف آمریکا و کل غرب نیز بشود.
کشورهای بریکس اکنون بیش از یک‌سوم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. در صورت پیوستن اعضای جدید به این گروه، احتمال این ظرفیت تا ۵۰ درصد افزایش یابد. از چندین دهه پیش، دلار آمریکا بر جهان سلطه داشته زیرا غرب آن را به یک ابزار اقتصادی قدرتمند تبدیل کرده است.
دلار آمریکا به دلیل افزایش تنظیم‌گری‌ها، تورم و ظهور بریکس ارزش خود را از دست می‌دهد؛ به همین دلیل یک ارز جهانی جدید ممکن است بتواند با آن رقابت کند.
در حال حاضر در آمریکای جنوبی از یوان چین برای داد و ستد استفاده می‌شود. بانک‌های ذخیره جهانی نیز در حال ذخیره طلا هستند؛ زیرا ممکن است ارز بریکس با پشتوانه طلا در راه باشد.
با وجود همه این عوامل، ممکن است از بین رفتن سلطه آمریکا بر جهان، در آینده نزدیک روی ندهد؛ اما، برخی از کشورها خیال آن را در سر دارند و به نظر می‌رسد بسیاری از کشورها از این موضوع استقبال می‌کنند.
این موضوع ممکن است نه فقط برای دلار آمریکا، بلکه برای کل این کشور از نظر ساختار قدرت جهانی خطرناک باشد و بریکس ممکن است در حال آماده شدن برای تصاحب تدریجی تاج و تخت این کشور باشد.
ظرفیت‌های بریکس
«بریکس» نام ائتلافی به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور است که از کنار هم قرار گرفتن حرف اول انگلیسی نام پنج کشور شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شده است. در سال ۲۰۰۹ میلادی و هنگام برگزاری نخستین اجلاس، این ائتلاف «بریک» نام داشت اما سال بعد یعنی ۲۰۱۰ با الحاق آفریقای جنوبی به بریکس تغییر نام داد؛ رخدادی که نشان داد، بریکس قابلیت تسری و گسترش دارد.
بسیاری بریکس را در مقابل با غرب و ائتلاف‌های اروپایی- آمریکایی به تصویر می‌کشند. در شرایطی که آمریکا بعد از حوادث ۱۱سپتامبر به یک‌جانبه‌گرایی در نظام بین‌الملل روی آورد، کشورهای در حال توسعه همچون گروه بریکس، در پی ایجاد نظم نوینی مبتنی بر ساختاری چندقطبی با اولویت گذار از دوره سرمایه‌داری غربی در نظم بین‌الملل هستند.
در حقیقت، بریکس را می‌توان یک باشگاه اقتصادی با گرایشات سیاسی و حتی فرهنگی تمدنی دانست؛ کشورهایی که فقط بازیگرانی در حال توسعه نیستند بلکه قطب‌های اصلی ساختار چندقطبی آینده جهان به شمار می‌روند.
در تشریح ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بریکس نیز لازم است نگاهی به رکودزنی‌های اعضای آن انداخت؛ برخورداری از بزرگترین و پرجمعیت‌ترین کشورهای دنیا گرفته تا متنوع‌ترین منابع و قدرتمندترین ارتش‌های جهان. کشورهای عضو بریکس ۴۲ درصد جمعیت، ۳۰ درصد سرزمین‌ها، ۲۶ درصد تولید ناخالص داخلی و ۲۰ درصد تجارت کالایی جهان را در اختیار دارند.
تنها کشور آفریقایی عضو بریکس، آفریقای‌جنوبی است که شاید در میان این غول‌ها کوچک به نظر برسد اما از نظر تولید ناخالص داخلی دومین اقتصاد بزرگ آفریقاست، سومین ارتش بزرگ آفریقا را دارد هر چند از نظر مساحت و جمعیت حدود ۶۰ میلیونی، در این قاره ششم است. پایتخت آن ژوهانسبورگ ثروتمندترین شهر و پایتخت اقتصادی به خاطر برخورداری از بزرگترین معادن طلا و الماس آفریقاست.
ضمن اینکه کشورهای بریکس از مهمترین تولیدکنندگان کالا، خدمات و مواد خام در دنیا هستند و پیش‌بینی شده در آینده نه چندان دور بزرگترین شوند.
همچنین یکی از مهمترین رویکرهای اعضای بریکس این است که آنها حامی کشورهای در حال توسعه و کشورهای جنوب و برقرارکننده تعادل و عدالت اقتصادی در مقابله با نظام پولی و بانکی غربی است.
از لحاظ جایگاه سیاسی و اثرگذاری در سازرمان‌های اثرگذار بین‌المللی لازم به ذکر است که در حال حاضر دو کشور عضو بریکس یعنی روسیه و چین، عضویت دائم شورای امنیت را دارند؛ موضوعی که باعث شده بسیاری از بازیگران برای رهایی از فشارهای سیاسی غرب در مجامع بین‌المللی به ویژه شورای امنیت سازمان ملل در صدد الحاق بر آن برآیند
