لری الیوت کارشناس اقتصادی گاردین نوشت: هفته گذشته دو گردهمایی بزرگ بین المللی برگزار شد؛ یکی گردهمایی اقتصادی جکسون هول که سلطه آمریکا بر اقتصاد جهان و دیگری گردهمایی ژوهانسبورگ (اجلاس بریکس ) که چالش پیش روی آمریکا از سوی کشورهایی نوظهور را نشان می داد.
جروم پاول رئیس فدرال رزرو نقش محوری را در گردهمایی اقتصادی جکسون هول ایفا کرد. سخنان رئیس بانک مرکزی آمریکا درباره نرخ بهره به وضوح برای آمریکا اهمیت دارد. پیام این گردهمایی این بود که مبارزه با تورم هنوز تمام نشده و ممکن است نرخ بهره حتی بیشتر از گذشته افزایش یابد.
براساس این گزارش، با توجه به جایگاه دلار به عنوان ارز ذخیره اصلی جهان، اقدامی که پاول و همکارانش در فدرال رزرو در ماه های آینده انجام می دهند، زندگی در خارج از سواحل آمریکا را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. کالاهایی مانند نفت به دلار قیمت گذاری می شوند. کشورهایی که به دلار وام می گیرند، در صورت افزایش ارزش پول آمریکا، با افزایش بازپرداخت مواجه می شوند. کشورهایی که دارای مازاد حساب جاری هستند، از درآمدهای حاصله برای خرید اوراق قرضه خزانه داری آمریکا استفاده می کنند؛ موضوعی که به آمریکا این امکان را می دهد که کسری های تجاری و بودجه ای هنگفتی داشته باشد.
به نوشته گاردین، این موضوع جدید نیست و روشی است که سیستم مالی بین المللی از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون بر اساس آن عمل کرده است. جای تعجب نیست که واشنگتن می خواهد وضعیت موجود تداوم پیدا کند، زیرا این وضعیت به آمریکا اجازه می دهد تا کسری بودجه خود را بدون نیاز به اقدامات شدید کاهش تورمی، جبران کند.
این گزارش با اشاره به اینکه اما سلطه مالی آمریکا در سطح بین المللی محبوبیت ندارد و یکی از انگیزه های ایجاد یورو، رقابت با دلار بود، می افزاید: در گردهمایی هفته گذشته کشورهای بریکس شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی نیز تلاش دیگری شد تا نظم بین المللی تحت سلطه دلار به چالش کشیده شود.
این امر دلایلی دارد: آمریکا و متحدان غربی اش صندوق بین المللی پول و بانک جهانی را از زمان تاسیس آنها در سال ۱۹۴۴ تحت کنترل دارند تا جایی که مدیر عامل صندوق بین المللی پول یک اروپایی و رئیس بانک جهانی یک آمریکایی است. با توجه به کرسی های دائم کشورهای آمریکا، انگلیس و امتیاز وتو در شورای امنیت آنها می توانند هر طرحی را که باب میل شان نیست، کنار بگذارند. آمریکا و اتحادیه اروپا همچنین می توانند از هر گونه اعمال نفوذ واقعی کشورهای در حال توسعه در سازمان جهانی تجارت جلوگیری کنند.
آنچه که اکنون روشن است اینکه این جهان تک قطبی، آن نیست که سیاستمداران آمریکایی بعد از فروپاشی اتحادجماهیر شوروی (سابق) انتظارش را داشتند.
چین به عنوان یک رقیب واقعی ظاهر شده و با موفقیت حوزه نفوذ خود را گسترش داده است. یکی از نمونه های آن نقشه جهانی است که توسط موسسه مشاوره سرمایه اقتصادی تهیه شده است و جهان را به کشورهایی همسو یا دارای گرایش به سمت آمریکا یا چین تقسیم می کند. خارج از کشورهای ثروتمند و توسعه یافته آمریکای شمالی، اروپا، ژاپن و استرالیا، کشورهای کمی وجود دارند که به شدت با آمریکا همسو هستند و هند و ویتنام تنها اقتصادهای نوظهوری هستند که به سمت واشنگتن متمایل هستند.
در مقابل، بیشتر کشورهای آفریقایی مانند بیشتر کشورهای آسیایی و بخش قابل توجهی از آمریکای جنوبی به‌عنوان همسو یا متمایل به چین دیده می‌شود.
بریکس، اکنون بانک خود را دارد که برخلاف مقررات سختگیرانه صندوق بین المللی پول و بانک جهانی پیشنهاد وام می دهد. رفتارهای خودخواهانه گروه هفت متشکل از کشورهای آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، ایتالیا، ژاپن و کانادا که در دوران بحران کرونا واکسن ها را انبار کردند باعث شد که آنها نتوانند در بین جهان نوظهور دوستانی پیدا کنند.
گاردین نوشت: تغییر چشم انداز ژنوپلتیک جهان با دعوت از کشورهایی چون ایران، عربستان، امارات، مصر و اتیوپی و آرژانتین به گروه بریکس نمایان شد.
این رسانه افزود: سالها و شاید دهه ها طول خواهد کشید تا بریکس ساختار مالی مشابه که از دلار حمایت می کند، تشکیل دهد. مهمتر از همه، سرمایه گذاران باید به همان اندازه که مایل به نگهداری اوراق قرضه خزانه داری امریکا هستند، تمایل داشته باشند که اوراق قرضه غیر دلاری را نگهداری کنند. سلطه دلار در معرض تهدید فوری نیست، اما اوضاع همیشه به این منوال باقی نخواهد ماند.
این گزارش می افزاید: تصمیم عربستان برای پیوستن به بریکس نیز تهدیدی برای سلطه دلار است. این کشور غنی از نفت به طور سنتی متحد آمریکا در خاورمیانه بوده اما روابط واشنگتن و ریاض به تازگی به شکل قابل توجهی سرد شده است. انتظار می رود که سعودی ها به طور فزاینده ای پرداخت نفت از سایر اعضای بریکس را به ارزهای ملی این کشورها بپذیرند.
جنت یلن، وزیر خزانه داری آمریکا، نسبت به پیامدهای بلندمدت استفاده از تحریم های مالی به عنوان ابزار سیاست خارجی آمریکا ابراز نگرانی کرده و گفته است این خطر وجود دارد که این امر «به مرور زمان هژمونی دلار را تضعیف کند».
نگرانی یلن بجا و منطقی است. یک ارز ذخیره واحد و قدرتمند به طرز عجیبی با دنیای چندقطبی مواجه است. این اتفاق یک شبه رخ نخواهد افتاد اما آنچه که دلار را به چالش می کشد در راه است.
