پاکستان اخیرا اقداماتی را با هدف کاهش وابستگی خود به دلار آمریکا انجام داده است و برای پرداخت هزینه ۱۰۰ هزار تن از نفت روسیه، از واحد پولی یوان استفاده می کند. این اقدام، اولین معاملات بین المللی این کشور به شمار می آید که با یک واحد پولی بجز دلار انجام می شود.
به همین ترتیب، «ماتیاس تومبولینی» وزیر تجارت آرژانتین نیز اخیرا در شبکه های اجتماعی اعلام کرد که کشورش معاملاتی تجاری به ارزش ۲.۷۲۱ میلیارد دلار را با استفاده از واحد پولی یوان به چین پرداخت کرده است.
یکی از نکات قابل توجه این گزارش آن است که ۱۹ درصد از واردات آرژانتین در ماه های آوریل و مه (اردیبهشت-خرداد) به یوان انجام شده است و تامبولینی ادعا کرد که این تغییر استراتژیک ذخایر ارزی آنها را بیش از پیش تقویت می کند و سبب می شود این کشور کنترل بیشتری بر چشم اندازهای اقتصادی داشته باشد.
در نتیجه، در ۲۶ آوریل (۶ اردیبهشت)، دولت آرژانتین واحد پولی یوان را برای انجام مبادلات تجاری با چین انتخاب کرد و گفت این مساله می تواند ضربه مهلکی را به دلار وارد سازد.
بر اساس این گزارش، این دو مثال نشان دهنده روند رو به رشد حرکت به سوی ارزهای جایگزین و فرسایش بالقوه تسلط دلار آمریکا را نشان می دهد.
بنابر این مادامی که کشورهایی مانند پاکستان و آرژانتین سیستم های پرداخت غیر دلاری را در انجام معاملات بزرگ تجاری خود پذیرفته اند، این مساله سبب کاهش وابستگی به واحد پولی آمریکا شده است.
بنابر این بنظر می رسد چشم انداز مالی جهانی کم کم با تغییراتی روبرو خواهد شد و در دراز مدت این مساله برتری طولانی مدت دلار آمریکا را به چالش می کشد..
اخیرا، چین و برزیل به یک توافق مهمی برای انجام مبادلات تجارتی خود با استفاده از ارزهای داخلی دست یافته اند که این مساله نیز برتری دلار را به چالش خواهد کشید.
این مساله حاکی از بروز تغییرات جدید در روابط تجاری بین این دو قدرت اقتصادی است. حجم مبادلات تجاری میان چین و برزیل در سال ۲۰۲۲ به ۱۵۰ میلیارد دلار افزایش یافت.
همچین این مساله سبب شده است جایگاه یوان به عنوان دومین ذخیره ارزی بین المللی بزرگ برزیل تضمین شود. به عبارت دیگر، این تغییر استراتژیک می تواند سبب گسترش نقش یوان در عرصه بین المللی شود.
از دیگر سو، روند گسترش ارزهای جایگزین برای کاهش وابستگی به دلار از طریق سازمان های مانند اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه‌آن) و کشورهای عضو پیمان بریکس به سرعت در حال افزایش است و این مساله سبب شده است کشورهای بیشتری برای پیوستن به این ائتلافهای منطقه ای از خود میل و رغبت نشان دهند.
به عبارت دیگر، پیمان میان اقتصادهای نوظهور جهان، موسوم به بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی)، جدیدترین رقیبی است که به مصاف دلار آمریکا رفته است، بخصوص اینکه کشورهای جدیدی خواهان پیوستن به بریکس شده اند و این موضوع باعث شده تا این مبارزه شکل جدی تر به خود بگیرد.
بنابراین در میان ۵ کشور چین، هند، روسیه، برزیل و آفریقای جنوبی، کشور چین بزرگترین اقتصاد را دارد و بدون شک محوریت اصلی ارز جدید در برابر خواهد بود؛ و به نظر می‌رسد این کشور به همراه هند و روسیه در مرحله بعدی به تاسیس یک ارز جدید با بانک مشترک مستقر در یکی از این کشورها رضایت دهند.
علاوه بر این، برزیل و آرژانتین نیز اخیرا تصمیم خود را مبنی بر آغاز اقدامات اولیه در زمینه تشکیل ارز مشترک اعلام خواهند کرد؛ تصمیمی که به گفته مقامات، کاهش وابستگی به دلار و ارتقای همکاری های تجاری منطقه ای در آمریکای لاتین را هدف قرار می دهد.
بصورت کلی این تحولات نشان دهنده فرسایش تسلط دلار آمریکا و ظهور ارزهای موازی ، به ویژه یوان چین است.
پاکستان طی سال‌های اخیر به ویژه از زمان آغاز طرح راهروی مشترک اقتصادی پاکستان و چین (CPEC) تحت فشار شدید دولت‌های غربی از آمریکا برای کاهش مناسبات تجاری و اقتصادی با پکن رقیب سرسخت واشنگتن قرار دارد، حال در این وضعیت اسلام‌آباد مصمم به حذف دلار از معاملات تجاری با پکن و مسکو، جهت روان‌سازی همکاری‌ها خود با این دو کشور است.
ابتکار سوآپ ارزی اخیرا از سوی رئیس شورای بازرگانی پاکستان در سازمان همکاری شانگهای مطرح شد که هدف آن کاهش فشار دلار آمریکا بر ارزهای ملی سایر کشورها و از همه مهم تر، استفاده بهتر کشورها از پتانسیل‌های متقابل در توسعه تجارت فی مابین می‌باشد.
با توجه سیر صعودی مناسبات چین و کشورهای آفریقایی نیز روابط رو به رشد چین و کشورهای آسیای مرکزی، به نظر می رسد روند دلار زدایی از تجارت جهانی به حوزه مناسبات اقتصادی آفریقا و آسیای مرکزی با چین و حتی با سایر کشورها نیز گسترش یابد.
در نتیجه، تحولات ماه‌های اخیر در منطقه غرب آسیا و افزایش تمایل اعراب به سمت چین و کاهش وابستگی‌شان به آمریکا، افزایش گرایش کشورهای حوزه آمریکای لاتین به سمت روابط با چین و روسیه و اعلام خبر تمایل آرژانتین برای استفاده از ارز یوان در همکاری‌های تجاری با چین، تمایل برزیل به عنوان بزرگترین قدرت اقتصادی منطقه آمریکای لاتین به سمت افزایش همکاری‌ها با کشورهای بلوک شرق از جمله چین، تکاپوی قدرتهای نوظهور حوزه بریکس به کنار گذاشتن دلار از معاملات تجاری و استفاده از ارزهای ملی یا یک ارز واحد، تلاش‌های جدی سازمان همکاری شانگهای برای دلار زدایی از همکاری‌های تجاری میان اعضا ... همگی حکایت از آن دارد که جهان تک قطبی و دوره سلطه دلار بر تجارت جهانی به پایان راه خود رسیده و نظم نوین جهانی با محوریت قدرتهای آسیایی و شرقی در حال شکل گیری است.
