عربستان سعودی که بعد از انقلاب اسلامی ایران ، مهمترین متحد آمریکا در خلیج فارس محسوب می شود بار دیگر در روابطش با ایالات متحده دچار اختلاف شده و با وجود سفر آنتونی بلینکن وزیر خارجه ایالات متحده به ریاض، نشانه های جدی از اختلافات میان ریاض و واشنگتن قابل مشاهده است که بیش از همه می تواند منشا آن در تصمیم اخیر اوپک پلاس باشد.
هفته گذشته مجموعه موسوم به اوپک پلاس (متشکل از کشورهای اوپک و تولید کنندگان غیر اوپکی از جمله روسیه) پس از مذاکراتی فشرده توافق کردند طی یک ماه آینده یک میلیون بشکه از تولید خود بکاهند.
این درحالی است که کشورهای غربی به ویژه کشورهای اروپا بعد از جنگ اوکراین به دلیل فشارهای روسیه در حوزه انرژی، بارها نسبت به افزایش قیمت نفت ابراز نگرانی کرده و متحدانشان در خلیج فارس را برای افزایش تولید با هدف حفظ ثبات بازار انرژی تحت فشار قرار داده بودند.
از سوی دیگر محمد بن سلمان درحالی در هفته گذشته میزبان نیکلاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا بود که براساس گزارش رسانه‌ها همکاری در بازار نفت مهمترین محور رایزنی های دو کشور عنوان شده است. به طور سنتی ونزوئلا در اوپک از حامیان کاهش تولید با هدف افزایش قیمت بوده و احتمالا در این سفر هم سران عربستان و ونزوئلا در این زمینه رایزنی هایی کرده اند تا همچنان سیاست های فعلی در خصوص بازار نفت را ادامه دهند.
در میان کشمکش عربستان سعودی با آمریکا درباره اوپک، روزنامه واشنگتن پست در گزارشی مدعی شد که به یک سند محرمانه دست یافته است که بر اساس آن ولی‌عهد سعودی تهدید کرده تدابیر اقتصادی سختگیرانه‌ای را علیه ایالات متحده آمریکا وضع خواهد کرد و بیش از این با رویه سیاسی واشنگتن در منطقه همراه نخواهد شد.
بنابراین گزارش، محمد بن سلمان تهدید کرده بود در صورتی که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا تهدیدات علیه ریاض در زمینه کاهش تولیدات نفتی‌اش را اجرایی کند، از سلاح تحریم علیه منافع آمریکا استفاده خواهد کرد.
علاوه بر عربستان، امارات عربی متحده هم در بحبوحه جنگ غرب با روسیه موضعی ناهماهنگ با غرب در پیش گرفته است که اوج آن در اسناد پنتاگون بود. براساس اسناد تازه افشا شده پنتاگون، جاسوسان آمریکایی مدعی شدند که افسران اطلاعاتی روسیه توانسته‌اند امارات متحده عربی را قانع کنند تا علیه آژانس‌های اطلاعاتی انگلیس و آمریکا فعالیت کنند.
این درحالی است که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس در همین نقطه متوقف نشده اند و با وجود ناخرسندی آمریکا روابط با سوریه را نیز از سر گرفته اند و یا با میانجی گری چین وارد مذاکرات با هدف ارتقا روابط با تهران شده اند که برخی منابع غربی تصریح کرده بودند که ایالات متحد و کشورهای اروپایی از این امر به شدت ناخرسند بودند.
به‌نظر می‌رسد که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان و امارات عربی متحده سالها متحد و دنباله‌روی کشورهای غربی محسوب می شدند ولی اکنون و در این شرایط جنگ میان غرب و روسیه بیشتر در راستای منافع کرملین گام بر می دارند و با کمک به مسکو برای بالا نگه داشتن قیمت حامل های انرژی به ضرر غربی ها همراه شده اند. هرچند طی اقداماتی ظاهری همچون وعده کمک های بشردوستانه به اوکراین یا دعوت از ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور این کشور جهت مشارکت در نشست سران عرب در جده، سعی می کنند خود را بی طرف نشان دهند.
همچنین این کشورها در عرصه منطقه ای نیز با کنار گذاشتن سیاست های دیکته شده توسط غرب به دنبال تعامل با همه طرف ها در منطقه هستند. این درحالی است که سیاست کشورهای غربی دستکم در مورد جمهوری اسلامی ایران در یکسال اخیر به شدت خصمانه تر شده است.
چنین تحولاتی در وهله اول نتیجه تغییر در آرایش سیاسی نظام بین الملل است که به تبع آن کشورهای خلیج فارس نیز سیاستشان را تغییر داده اند. کشورهای این منطقه با ادارک اینکه آمریکا تمایل کمتری برای حضور در منطقه غرب آسیا دارد به این امر پی برده اند که برای امنیتشان باید به خودشان تکیه نمایند. در واقع این امر اثبات شده که سیاست خرید امنیت از آمریکا که در اصطلاح از آن با عنوان نفت در برابر امنیت یاد می شد، دیگر تامین کننده منافع کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نخواهد بود.
در وهله دوم، تغییر رفتار کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نشان‌دهنده سرآغاز شکل‌گیری نظم جدید در منطقه است که کشورهای منطقه بازیگران اصلی آن خواهند بود و قدرت های فرامنطقه ای به ویژه آمریکا که منافع شان در جنگ طلبی و تشدید اختلافات در منطقه بود، نقش کمرنگ‌تری خواهند داشت. همچنین نظم جدید بجای ابتنا بر پایگاه های دریایی و هوایی ایالات متحده و حضور ناوها و بمب افکن های غول پیکر در خلیج فارس، بیشتر بر تعاملات اقتصادی مبتنی خواهد بود که تامین کننده منافع کل منطقه است.
