کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرد که پس از تسلط طالبان در کابل تا به امروز، یک میلیون و ۶۰۰ هزار شهروند افغانستان به کشورهای همسایه مهاجرت کرده اند.
براساس گزارش سازمان ملل، ۷۰ درصد از این پناهجویان نیازمند کمک‌های حمایتی هستند و برای کمک به مهاجران افغان در ۵ کشور همسایه حداقل به ۶۱۳ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ نیاز است.
ایران، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان کشورهایی عنوان شده که در مجموع میزبان حدود ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار مهاجر افغانستانی هستند، هرچند کمیساریای سازمان ملل تاکید کرده که فقط نام ۲ میلیون نفر از مهاجران در کشورهای همسایه به عنوان پناهجوی رسمی ثبت شده و دیگر ورودی‌ها غیرقانونی صورت گرفته است.
پیش از این، سازمان عفو بین الملل با انتشار گزارشی به مناسبت روز جهانی پناهندگان، اعلام کرده بود که بحران پناهجویان افغانستان، یکی از بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین بحران‌ها در جهان است. این نهاد عنوان کرده که بحران انسانی در افغانستان پس از تحولات سیاسی اخیر در کابل و قدرت گرفتن طالبان در سال ۲۰۲۱ تشدید شده است.
بنابراین گزارش، پناهندگان افغانستانی در برخی از کشورهای مقصد از حقوق‌شان براساس قوانین بین‌المللی برخوردار نیستند و با تبعیض و خشونت مواجه‌اند. عفو بین‌الملل خواستار توقف فوری بازگشت اجباری پناهندگان افغانستان شده و تأکید کرده است که به درخواست‌های کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان و تعلیق بازگشت اجباری توجه صورت گیرد.
همچنین از شش ماه گذشته تا کنون تاجیکستان در حال اخراج پناهجویان افغان بوده است و این در حالی است که کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل از تاجیکستان خواستار توقف روند اخراج پناهجویان افغانستان شده است. گفته شده بیشتر پناهجویانی که در خیابان‌های تاجیکستان بازداشت و سپس اخراج می‌شوند، در اغلب موارد دارای مدارک مهاجرت به کشورهای دیگر هستند.
براساس گزارش‌ها، پلیس تاجیکستان، پناهجویان افغانستان را در محل کار، خانه و حتی خیابان‌ها بازداشت می‌کند و بدون این‌که به آنان اجازه دهند تا خانواده‌یشان را ببینند، به منطقه مرزی می‌برند و اخراج می‌کنند.
در همین حال، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل از مقام‌های تاجیکستان خواست تا اخراج اجباری را متوقف کنند. الیزابت تان، مدیر حفاظت بین‌المللی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به روزنامه گاردین گفت: «ما از تاجیکستان می‌خواهیم که بازداشت و اخراج پناهجویان را متوقف کند، اقدامی که به وضوح زندگی را به خطر می‌اندازد.» او افزود: «بازگشت اجباری پناهجویان خلاف قانون است و با اصل عدم بازگرداندن مهاجران که سنگ بنای قوانین بین‌المللی پناهندگان است، مغایرت دارد.»
به گفته وزارت کشور تاجیکستان، این کشور در ۱۵ سال گذشته بیش از ۳۰۰۰ خانواده پناهجوی افغان را ثبت کرده است که تعداد آنها در مجموع ۱۵۰۰۰ نفر است. تاجیکستان با ۱۳۴۴ کیلومتر طولانی‌ترین مرز با افغانستان دارد.
سال گذشته صندوق بین المللی پول در گزارشی ارزیابی کرده بود که پذیرش سیل مهاجرت از افغانستان در بهترین حالت خود، برای تاجیکستان ۱۰۰ میلیون دلار و برای ایران و پاکستان به ترتیب ۳۰۰ و ۵۰۰ میلیون دلار هزینه اضافی خواهد داشت.
