توکیو اعلام کرد تا سال ۲۰۲۷ حدود ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور دفاعی خواهد کرد، این به آن معنا است که حدود ۱ درصد بیشتر از بودجه دفاعی فعلی صرف امور نظامی خواهد شد. بر اساس تولید ناخالص داخلی فعلی این کشور، هزینه سالانه دفاعی ژاپن معادل حدود ۸۰ میلیارد دلار خواهد شد. این میزان بودجه دفاعی، ژاپن را به دارنده سومین بودجه نظامی بزرگ جهان بعد از آمریکا و چین تبدیل خواهد کرد.
این تغییر در سیاست دفاعی و امنیتی ژاپن در حالی صورت می‌گیرد که این کشور به‌دنبال راه حلی برای مقابله با تهدیدهای منطقه‌ای به‌ویژه از جانب چین و کره شمالی است.
توکیو در این چارچوب قصد دارد موشک‌های دوربرد که توانایی رسیدن به خاک چین را دارند، به دست آورد. ژاپن همچنین در این راستا قصد دارد تا اوایل سال ۲۰۲۶، حدود ۳۷ میلیارد دلار برای تولید و یا خرید موشک از دیگر کشورها، از جمله موشک تام هاوک ساخت شرکت لاکهید مارتین آمریکا و موشک‌های هوا به سطح هزینه کند.
چنین برنامه‌ای برای اولین بار از زمان جنگ جهانی دوم به بعد، به ژاپن این امکان را می‌دهد تا در برابر تهدیدهای موشکی همسایه‌هایش ایستادگی کند. این برنامه بلندمدت همچنین به ژاپن قابلیت ضربه زدن به اهداف مورد نظر در کره شمالی و چین را نیز خواهد داد.
این طرح، بزرگ‌ترین تغییر سیاسی و دفاعی در ژاپن به حساب می‌آید، تغییری که سیاست صلح‌طلبی ژاپن را برای اولین بار از اواسط قرن ۲۰ به بعد تغییر می‌دهد.
چین در واکنش به این برنامه ژاپن گفته است چنین طرحی روابط دوجانبه بین پکن و توکیو را تضعیف می‌کند. چین همچنین در پاسخ به طرح امنیت ملی جدید ژاپن، این هفته ناوگان کشتی‌های نیروی دریایی خود را از طریق تنگه‌های نزدیک ژاپن، به غرب اقیانوس آرام اعزام می‌کند.
دلیل تغییر سیاست ژاپن چیست و چرا حالا؟
به نظر می‌رسد ژاپن به‌دنبال سیاست بازدارندگی است. فومیو کیشیدا، نخست وزیر ژاپن، در یک کنفرانس خبری گفت: «این راهبرد جدید تحول بزرگی در سیاست امنیتی ما پس از جنگ جهانی دوم است.» نخست وزیر ژاپن افزود: «طرح‌های موشکی و گام‌های دیگر در این راهبرد به متجاوزان بالقوه‌ای مانند چین، کره شمالی و روسیه هشدار خواهد داد که حمله به ژاپن خیلی پرهزینه خواهد بود.»
توکیو دیگر در بیان نظرات خود در مورد پکن خویشتن‌دار نیست. راهبرد دفاعی جدید ژاپن شامل فهرست طولانی از شکایات مربوط به رفتار پکن، از جمله تحرکات چین و روسیه در نزدیکی برخی جزایر تحت کنترل ژاپن است .
در پی بحث‌های مفصل در درون حزب حاکم در ژاپن در مورد اینکه آیا چین را یک «تهدید» بخوانند یا نه، توکیو تصمیم گرفت تا چین را «بزرگ‌ترین چالش راهبردی» خود بداند. این لحن ژاپن به راهبرد دفاعی واشنگتن که به‌تازگی منتشر شده است، شباهت زیادی دارد.
چین یک تهدید مشترک برای آمریکا و متحدش ژاپن به شمار می‌رود. در سال‌های اخیر، پکن با سرعت در حال توسعه نیروهای مسلح خود بوده است. شی جینپینگ، رئیس‌جمهوری چین، دستور داده است که تا سال ۲۰۳۵، نیروهای مسلح چین مدرن شوند. همچنین، چین اخیرا با بکارگیری یک ناو هواپیمابر جدید این توانایی‌ها را به نمایش گذاشته است. اکنون، بسیاری از تحلیلگران غربی بر این باورند که تغییر عمیقی در توازن قدرت نظامی جهانی در حال شکل‌گیری است.
از سال ۲۰۰۹، زمانی که چین شروع به توسعه زیرساخت‌های نظامی در دریای چین جنوبی کرد، ارتش آزادی‌بخش خلق چین از توانایی‌های نظامی بسیار بیشتری در دریای چین جنوبی برخوردار شده است. این واقعیت واضح است که هیچ کشوری در این منطقه، حتی ژاپن، قادر به رقابت با این قابلیت‌های چین نیست. به گزارش آکسیوس، چین دست‌کم سه جزیره مصنوعی را که در دریای چین جنوبی ساخته بود، به طور کامل نظامی کرده است. جان آکویلینو، فرمانده نیروهای آمریکا در منطقه اقیانوس آرام، به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت که فعالیت‌های نظامی پکن، بزرگ‌ترین ساخت و ساز نظامی پس از جنگ جهانی دوم در این منطقه است، اقدام‌هایی که از نگاه او «بی‌ثبات‌کننده» است.
از طرف دیگر، به گزارش رویترز، روسیه، همسایه دیگر ژاپن، در حال افزایش حضور نظامی خود در مرزهای شرقی این کشور و در نزدیکی مرز چین و ژاپن است. سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه، گفت نیروهای نظامی کمکی روسیه به‌دلیل «تنش‌های راهبردی در شرق» به این منطقه اعزام شده‌اند. نگرانی‌های ژاپن از نیات و اقدام‌های روسیه، از زمان حمله غیرقانونی روسیه به اوکراین، افزایش پیدا کرده است. ژاپن یکی از کشورهایی است که روسیه را به‌دلیل حمله نظامی‌اش به اوکراین تحریم کرده است. تنش‌های تاریخی بین روسیه و ژاپن بر سر جزایر کوریل نگرانی‌های توکیو را افزایش داده است. منازعه جزایر کوریل که به منازعه سرزمین‌های شمالی در ژاپن معروف است، یک اختلاف ارضی بین ژاپن و روسیه بر سر مالکیت چهار جزیره کوریل جنوبی است. این جزایر پس از جنگ جهانی دوم به کنترل روسیه درآمدند.
روابط کره شمالی و ژاپن نیز مانند چین و روسیه بسیار پرتنش است. در ماه اکتبر، کره شمالی برای اولین بار پس از پنج سال و بدون هشدار، یک موشک بالستیک به سمت فضا و آب‌های ژاپن شلیک کرد. این موشک بر فراز خاک ژاپن پرواز کرد و گمان می‌رود در اقیانوس آرام فرود آمده باشد. این امر، اقدامی بسیار تحریک‌آمیز بود که نشان‌دهنده تشدید قابل توجه سیاست تهاجمی کره شمالی بود.
آیا این تغییر در سیاست ژاپن تنش‌ها را در منطقه آسیا- پاسفیک بالا خواهد برد؟
توموهیکو تانیگوچی، استاد دانشگاه کیئو ژاپن و مشاور ویژه سابق شینزو آبه، نخست وزیر پیشین ژاپن، در مصاحبه‌ای با دویچه وله استدلال کرد که «تنش‌ها برای مدت طولانی بالا بوده و ژاپن حالا فقط در حال رساندن توانایی‌های خود نسبت به این واقعیت است.» در سال‌های اخیر، تنش‌ها در اطراف آب‌های سرزمینی ژاپن رو به افزایش بوده است. این استاد دانشگاه گفت ژاپن همسایه کره شمالی، چین و روسیه است و هر سه کشور سرمایه‌گذاری زیادی در ارتش و زرادخانه هسته‌ای خود کرده‌اند.
ژاپن در حال حاضر، به‌شدت به متحدان نظامی خود، به‌ویژه آمریکا، بریتانیا، آلمان، استرالیا و فرانسه متکی است. ژاپن همچنین، میزبان بزرگ‌ترین حضور نظامی آمریکا در جهان است. این امر آمریکا را نیز به‌شدت متکی به ژاپن می‌کند، چرا که بدون ژاپن آمریکا در منطقه آسیا- پاسیفیک نفوذ خود را از دست می‌دهد.
واکنش‌های داخلی در ژاپن به این تغییر چیست؟
چگونگی فراهم کردن بودجه لازم برای این برنامه نظامی و دفاعی جدید به یک بحث داغ در ژاپن تبدیل شده است. خبرگزاری بلومبرگ گفت تغییر در سیاست دفاعی بین مردم ژاپن محبوب است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد گسترش سریع توانایی‌های نظامی چین در سال‌های اخیر، حمله روسیه به اوکراین و تنش‌های فزاینده بر سر جزیره تایوان، تغییر چشمگیری در نظرات مردم ژاپن و آگاهی عمومی در این‌باره به وجود آورده است. با وجود آنکه درک مردم ژاپن از تهدیدهای روسیه، چین و کره شمالی بالا رفته است، انتظار می‌رود افزایش مالیات شهروندان برای تامین بودجه نظامی بیشتر، باعث ایجاد مخالفت‌هایی با افزایش بودجه نظامی شود.
تاریخ اقتصادی ژاپن نشان داده است که مالیات بالا به روند اقتصادی صدمه می‌زند. این معضلی است که ژاپن باید در سال‌های آینده با آن کنار بیاید.
