این نخستین زمستانی نیست که تقاضا برای مصرف گاز از عرضه پیشی گرفته است. اگرچه دولت های مختلف در پاکستان به دنبال دستیابی به راه حلی برای حل این معضل چندین ساله بوده اند، اما تاکنون اقدامات موثری و راه حلی بادوام حصول نیافته است و مصرف کنندگان نیز حاضر با تغییر سبک زندگی خود نیستند.
در حال حاضر مناطق وسیعی از پاکستان این روزها بامشکلات ناشی از افزایش قیمت ها و تبعات مستقیم و غیرمستقیم ناشی از سیل کم سابقه امسال روبرو شده اند.
از دیگر سو، دریافت انرژی ارزان برای کشوری مثل پاکستان با بیش از ۲۲۰ میلیون جمعیت که همواره با مشکلات مالی و اقتصادی مواجه است، موضوع حیاتی شمرده می شود تا جایی که سیاستمداران این کشور بارها نسبت به گران بودن نرخ گاز وارداتی از قطر اعتراض کرده و به جای آن اجرای طرح گاز ایران را برای کشورشان سودمند می دانند.
حتی خریداری گاز مایع با نرخ بالا از خارج به ویژه از قطر نیز مشکلی را حل نکرد و مردم پاکستان زمستان امسال نیز مجبور به تحمل بی گازی و همزمان قطعی برق به دلیل عدم فراهمی سوخت گاز به نیروگاه‌های انرژی خواهند بود.
بنابر این افزایش بی‌رویه از گاز در ایام فصل زمستان به یک چالش بزرگ برای دولت پاکستان تبدیل شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در پاکستان قطع برق در تابستان و گاز در زمستان روشی برای جلوگیری از افت فشار و یا غلبه بر مشکلات کمبود انرژی است که البته فصل گرما و سرما را برای مردم این کشور طاقت‌فرسا می‌کند.
پیشینه
اخیرا مصدق ملک وزیر نفت و انرژی پاکستان اعلام کرد که امسال افزایش میزان استفاده از گاز در فصل زمستان دولت را باردیگر مجبور به ابلاغ برنامه صرفه جویی و مدیریت عرضه گاز کرده است.
در برخی شهرهای پاکستان به ویژه اسلام‌آباد به عنوان پایتخت کشور ساکنان با نزدیک شدن سرما به دلیل کمبود انرژی و یا محرومیت از گاز خانگی مجبور به جمع آوری هیزم هستند.
کمبود گاز تعطیلی جایگاه‌های عرضه سی ان جی در مناطق مختلف پاکستان را به همراه دارد تا جایی که این جایگاه‌ها در ایالات پنجاب و سند مجبور به تعطیلی می‌شوند.
این مشکل بیش از دیگر ایالت‌های پاکستان، گریبانگیر شهر کراچی به عنوان قطب صنعتی و دیگر شهرهای مهم از جمله لاهور و اسلام‌آباد می‌شود تا جایی که حمل و نقل درون شهری و بین شهری طی این ماه ها به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
سال گذشته کاهش بی‌سابقه دما در پاکستان که حتی در برخی مناطق این کشور رکورد پنجاه ساله را شکسته، زندگی مردم را فلج کرد حال پیش بینی می‌شود که زمستان امسال نیز درپی کمبود گاز و افت تولید انرژی به کابوسی برای مردم پاکستان تبدیل خواهد شد.
دولت ائتلافی پاکستان با اذعان به تشدید بحران در زمستان امسال و تاکید بر استفاده بهینه از گاز توسط مصرف کننده گان خانگی و تجاری، دولت سابق را به کم کاری در کنترل بحران انرژی و سهل انگاری در خریداری به موقع گاز مایع از خارج متهم کرد.
اهمیت موضوع
محرومیت خودساخته پاکستان از منابع عظیم انرژی در همسایه غربی خود یعنی جمهوری اسلامی ایران و عدم تعهد نسبت به قرارداد خط لوله گاز ایران نیز یکی از دلایل عمده‌ای است که کارشناسان آن را در تشدید بحران انرژی و افت صنعت در پاکستان موثر می‌دانند
به باور تحلیلگران اقتصادی پاکستان، تکمیل خط لوله گاز ایران می تواند به پاکستان کمک کند تا تقاضای انرژی رو به رشد خود را به پایان رسانده و بحران کمبود گاز در این کشور را متوقف کند. اما این طرح عظیم همچنان با عدم جدیت طرف پاکستانی مواجه است.
بحران انرژی در پاکستان در طول سالهای اخیر به زعم تلاش دولت های مختلف در این کشور همچنان لاینحل مانده و این موضوع به چالشی همیشگی برای پاکستانی ها تبدیل شده بطوریکه اجازه نداده است رویای حصول انرژی ارزان و آسان ایران برای آنان به حقیقت تبدیل شود.
وزیر مشاور نفت و گاز پاکستان با تکرار بهانه تحریم، اعلام کرد دولت اسلام‌آباد به دلیل چالش و ریسک تحریم‌ها، دیگر تمایل چندانی به پیشبرد طرح گازی ایران ندارد و به جای آن پیشبرد طرح انتقال گاز از ترکمنستان از طریق خط لوله موسوم به "تاپی" (TAPI) را انتخاب کرده است.
برخلاف خواسته افکار عمومی پاکستان و مطالبه صنعتگران و جامعه تجار این کشور همسایه برای بهره‌برداری از پروژه گاز ایران به جای خرید هنگفت گاز مایع از خارج و یا دل بستن به طرح گازی تاپی، دولت اسلام‌آباد اصرار بر تبعات تحریم‌ها و برداشتن گام های لرزان به سمت گاز ترکمنستان دارد.
اکسپرس تریبیون در گزارشی به نقل از اظهارات «مصدق مسعود ملک» وزیر مشاور امور نفت پاکستان نوشت که دولت این کشور برای غلبه بر بحران انرژی کار بر روی خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند TAPI را ادامه می‌دهد.
طرح خط لوله گاز موسوم به "تاپی" که نام آن از حروف اول نام چهار کشور حاضر در این طرح (به انگلیسی) شامل ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند تشکیل شده است، قرار است در صورت اجرا و تکمیل، گاز ترکمنستان را به به این سه کشور انتقال دهد.
این وزیر پاکستانی مدعی شد که کشورش از پیامدهای نقض تحریم‌های بین المللی مرتبط با ایران نگران است و به همین دلیل تمایلی به ادامه پیگیری دریافت گاز از ایران ندارد.
مصدق ملک اظهار داشت: خرید گاز از ایران یک ریسک است و دولت پاکستان ترجیح می دهد با افغانستان صحبت کند تا از آن برای حفاظت از خط لوله تاپی اطمینان حاصل کند زیرا یکی از مهم ترین مسائل پیش روی این طرح، امنیت آن در خاک افغانستان است.
وی افزود: تمام اقدامات ممکن برای مقابله با بحران انرژی در پاکستان انجام می شود و پاکستان برای انجام پروژه تاپی که ۳۴ میلیون دلار برای این کشور هزینه خواهد داشت، صادق است.
وزیر مشاور نفت پاکستان گفت که این کشور رایزنی‌هایی را با روسیه و سایر کشورها برای راهکار کاهش بحران انرژی پاکستان آغاز کرده است و پس از دریافت پاسخ آنها اقداماتی انجام خواهد شد.
روزنامه انگلیسی زبان اکسپرس تریبیون در گزارش امروز خود آورده است: وزیر نفت پاکستان طی ماه های سفرهای بی سروصدایی به چند کشور انجام داده که دستورکار آن غلبه بر بحران انرژی در پاکستان است و اینکه اسلام‌آباد مایل به پیشبرد فوری خط لوله تاپی است.
ارزیابی
مقامات پاکستان در حالی برای جبران کمبود شدید گاز در کشورشان به رویای تاپی چشم دوخته اند که مسائل و پیچ و خم های زیادی در مسیر این پروژه قرار دارد.
منابع آگاه در پاکستان مدعی هستند: برای حفاظت از امنیت خط لوله تاپی مبلغ هنگفتی به عنوان هزینه ترانزیت به افغانستان داده خواهد شد.
پروژه انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند بیش از بیست سال است که به شکل نظری مطرح شده است. هرچند در زمان دولت پیشین افغانستان کار عملی این پروژه افتتاح شد؛ اما به دلایل امنیتی و نبود بودجه و در نهایت سقوط دولت پیشین کار عملیاتی آن به شکل کامل متوقف شد.
پاکستان سال هاست که به تعهداتش در قبال قرارداد گازی آی-پی (Iran-Pakistan) به بهانه تحریم ها عمل نکرده است و امیدوار بود که از طریق خط لوله TAPI تاپی (Turkmenistan -Afghanistan-Pakistan-India) گاز مورد نیاز خود را تامین کند اما این پروژه هم عملا به دلال مشکلات فراوان، سالهاست بلاتکلیف مانده است.
