تنشهای نفتی میان عربستان سعودی و آمریکا مسئله جدیدی نیست و به ویژه طی یک سال گذشته همزمان با آغاز جنگ اوکراین و وقوع بحران انرژی در ایالات متحده و اروپا به اوج رسید. در ابتدا امتناع «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی از پذیرش درخواست «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا برای افزایش تولید نفت موجب ایجاد تشنج در فضای مناسبات ریاض و واشنگتن شد و عربستان که در جریان بحران اوکراین با رفتارهای خود نشان میداد در جبهه روسیه قرار دارد تاکید کرد که شرایط لازم برای افزایش تولید نفت را در اختیار ندارد.
بعد از این که بایدن در سفر اخیر خود به عربستان طی چند ماه گذشته حتی حاضر شد به محمد بن سلمان باج داده و برخلاف وعدههای حقوق بشری خود پروندههایی چون قتل «جمال خاشقجی» روزنامهنگار منتقد سعودی را دفن کند، امید آمریکاییها و اروپاییها برای تشویق ریاض به افزایش تولید نفت و کاهش نوسانات در بازار این ماده حیاتی در جهان زیاد شد و آنها نسبت به کاهش قیمت جهانی نفت در اثر روانه شدن مقادیر زیادی از نفت عربستان و امارات به بازار خوشبین بودند.
اما تصمیم اخیر روسیه و عربستان در اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت تا ۲ میلیون بشکه در روز آب سردی روی همه این امیدها بود و این بار آمریکاییها بر خلاف چند ماه گذشته که سعی داشتند برای راضی کردن بن سلمان به افزایش تولید نفت محتاطانهتر رفتار کنند ، موضع تندی علیه عربستان اتخاذ و حتی این کشور را تهدید کردند که در روابط خود با آن تجدید نظر خواهند کرد.
در پی افزایش بی رویه قیمت نفت، سناتورهای آمریکایی از دولت این کشور خواستند تا همه جنبههای همکاری از جمله فروش سلاح به عربستان را متوقف کند. جو بایدن در پاسخ به این درخواست سناتورها گفت که چنین تصمیمی روابط ریاض و واشنگتن را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد.
آمریکاییها عربستان را متهم به جانبداری از روسیه در جریان بحران اوکراین و ضربه زدن به اقتصاد جهانی کردند که این مسئله موجب شد وزارت خارجه عربستان با صدور بیانیهای رسمی به اتهامات آمریکاییها پاسخ دهد. به همین منظور روز پنجشنبه ۱۳ اکتبر عربستان در بیانیهای تاکید کرد: تصمیم اوپک پلاس به اجماع همه کشورهای عضو این مجموعه گرفته شده است. ریاض هیچ دیکته و رفتاری را نمیپذیرد که با هدف منحرف کردن تلاشها برای حمایت از اقتصاد جهانی انجام میشود.
کاخ سفید نیز در واکنش به این بیانیه وزارت خارجه عربستان اعلام کرد که وزارت خارجه عربستان میتواند در جهت وارونه کردن مسائل تلاش کند اما حقایق ساده هستند. طی هفتههای گذشته عربستان علنا پیام داد که میخواهد تولید نفت خود را کاهش دهد؛ در صورتی که میداند این اقدام به نفع روسیه بوده و تاثیر تحریمها علیه این کشور را کاهش میدهد.
در پی اتهامات متقابل میان سعودیها و آمریکاییها چشماندازهایی برای روابط آینده دو طرف ترسیم شده و برخی معتقدند که این مناسبات در مسیر خطرناکی حرکت میکند و شاید به مرز قطع شدن نیز برسد. اما آیا واقعا چنین چیزی ممکن است.
واقعیت آن است که روابط ریاض و واشنگتن از دهههای گذشته همواره مبتنی بر نفت بوده اما نمیتوان گفت که همین نفت عامل جدایی آنها خواهد بود. در هرصورت روشن است که ایالات متحده به تامین امنیت نفتی خود از طریق عربستان نیاز دارد و راهی را نمیرود که این امنیت به خطر بیفتد. در مورد تهدیدات سناتورها و نمایندگان کنگره به توقف فروش سلاح به عربستان نیز واضح است که آمریکاییها هرگز دست به چنین اقدامی نخواهند زد؛ موضوعی که طی دورههای گذشته ثابت شده و حتی بایدن نتوانست به قول خود در ممنوعیت صادرات سلاح به عربستان و امارات به دلیل استفاده از آنها در جنگ یمن پایبند باشد، چرا که آمریکاییها به هیچ وجه از منافع زیاد فروش سلاح به کشورهای عربی و در راس آنها عربستان چشمپوشی نمیکنند.
در طرف مقابل سعودیها نیز در عرصههای مختلف منطقهای و بینالمللی همچنان به حمایتهای ایالات متحده نیاز دارند و این فرضیه که ریاض، مسکو را جایگزین واشنگتن میکند درست نیست؛ چرا که عربستان با روسیه روابط راهبردی دارد اما روابط آن با آمریکا در قالب ائتلاف و اتحاد است. همچنین عربستان با وجود ادعاهای زیاد در زمینه بومیسازی تجهیزات نظامی اما همچنان برای تجهیز ارتش خود به آمریکا و اروپا نیاز دارد.
بر همین اساس ناظران معتقدند که اساسا تنش در روابط آمریکا و عربستان به سیاستهای متقابل بن سلمان و بایدن مربوط میشود و ولیعهد جاه طلب سعودی در صدد دریافت تضمینهای لازم از دولت آمریکا برای حمایت از او در نشستن بر تخت پادشاهی عربستان و مسائلی چون مصونیت قضایی در دادگاههای آمریکاست.
در مسئله نفت نیز شاخصها نشان میدهد که چه بایدن چه بن سلمان در تلاش برای تحمیل خواستهها و دیکتههای خود هستند و همین مسئله موجب میگردد درگیری نفتی میان دو طرف تا مدتی ادامه پیدا کرده و حتی تشدید شود اما نمیتوان گفت که این امر قطعی مناسبات کلی واشنگتن و ریاض را در پی خواهد داشت.