جمعه گذشته (۱۵ ژوئیه/ ۲۴ تیر) روز پر خبر پنتاگون بود؛ از تایید فروش ۱۰۸ میلیون دلاری تجهیزات نظامی به تایوان به رغم هشدارهای چین تا موافقت وزارت امور خارجه آمریکا با فروش سامانه‌های راکتی «هیمارس» به استونی به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار. وزارت امورخارجه آمریکا همچنین فروش احتمالی موشک‌های هوا به هوای میان‌برد و تجهیزات مرتبط به نروژ به ارزش ۹۵۰ میلیون دلار و فروش اژدرهای سبک ام‌کی ۵۴ به کره جنوبی به ارزش حدودی ۱۳۰ میلیون دلار را تایید کرد.
پیشینه
در سال ۱۹۴۵ میلادی، سازمان ملل متحد تحت لوای سیاست‌های آمریکا با هدف حفظ صلح و امنیت بین‌المللی متولد شد و روزانه هزاران آمریکایی از مقابل مقر این نهاد در نیویورک عبور می‌کنند. آمریکا به عنوان یکی از پنج عضو دائم شورای امنیت متعهد شده است تا در راستای اصول منشور سازمان ملل در جهت تضمین صلح و امنیت بین‌المللی گام بردارد.
اینکه انواع و اقسام خبرها از فروش تسلیحات گوناگون توسط آمریکا به کشورهای مختلف جهان را چگونه می‌توان در زمره تلاش ها برای تضمین صلح توجیه کرد، مسئله‌ای است که تنها بر ماجراجویی‌های جنگی آمریکا صحه می‌گذارد. چنان که «رائول روآ کوری» نویسنده و دیپلمات کوبایی و سفیر پیشین این کشور در سازمان ملل معتقد است: «ادامه ماجراجویی‌های جنگی آمریکا به هیچ وجه نمی‌تواند راه حل مشکلات جهانی باشد». برای ماجراجویی‌های جنگی آمریکا شاید بتوان دوره سال های ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۵ و همزمان با جنگ جهانی دوم را مثال زد که اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا در جنگ با آلمان نازی با هم متحد بودند. آمریکایی‌ها به مدت سه سال موفق شدند بدون وارد شدن به یک جنگ واقعی باقی بمانند، در حالی که ده‌ها میلیون نفر از مردم اتحاد جماهیر شوروی قربانی شدند.
به دنبال حملات تروریستی به مرکز تجارت جهانی نیویورک در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، مبارزه ادعایی با تروریست‌هایی که از آن سوی دنیا، امنیت آمریکا را تهدید می‌کردند، آغاز و طولانی‌ترین جنگ آمریکا در اکتبر ۲۰۰۱ با حمله به افغانستان کلید خورد. جنگی که پس از ۲۰ سال با دستور جو بایدن رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا برای خروج نظامیان این کشور از افغانستان به پایان رسید. در کنار اهداف پیدا و پنهان کاخ سفید از پایان دادن به این اشغال نظامی دو دهه‌ای، هدف ظاهری خروج ، پایان دادن به هزینه‌های گزاف و بیهوده این حضور نظامی عنوان شد.
اکنون با گذشت نزدیک به نیمی از دوره ریاست جمهوری بایدن، نه تنها تهدید جنگ بر سر جهان جدی‌تر شده است بلکه امنیت اروپا به عنوان بخشی از خریداران تسلیحات آمریکایی در گرو افزایش بودجه‌های نظامی قرار گرفته است، اوکراین با درخواست‌های مکرر مبنی بر ارسال تسلیحات از غرب به ورطه جدی جنگ کشیده شده است و حتی تجربه اوکراین، کاخ سفید را از توجه به نگرانی‌ها و هشدارهای پی در پی چین در مسئله تایوان دور نگاه نداشته است.
اهمیت موضوع
ایندیپندنت اسپانیایی در گزارشی درباره صدور تسلیحات نظامی آمریکا به کشورها، نوشت: اینکه سلاح‌های ساخت آمریکا به خشونت در کشورهای دیگر دامن می‌زند، انکارناپذیر است و این مسئله فقط در مورد تسلیحاتی نیست که واشنگتن به کشورهای درگیر جنگ همچون اوکراین می‌فروشد یا عرضه می‌کند، بلکه آسیب سلاح‌های آمریکایی در کشورهایی که به ظاهر در صلح هستند نیز کاملا مشهود است.
حدود چند ماه پیش، نشریه «دِ تریس» (TheTrace) در مقاله‌ای با استناد به داده‌های فدرال مکزیک نوشت دست‌کم ۵۶ هزار سلاح آمریکایی در مکزیک به منظور ارتکاب جنایت بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ استفاده شده است. به این ترتیب، دولت مکزیک در ژانویه گذشته علیه ۱۱ شرکت تولید اسلحه آمریکا به دلیل اهمال در ترویج قاچاق غیر قانونی اسلحه که منجر به افزایش خشونت در این کشور شده است، شکایت کرد. بر اساس یک گزارش رسمی، حدود ۱۷۹ هزار قبضه سلاح گرم ساخت آمریکا بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۹ در مکزیک و آمریکای مرکزی کشف و ضبط شده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، وزارت امور خارجه آمریکا در گزارش سالانه خود اعلام کرده است که با تلاش‌های جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا میزان فروش تسلیحات نظامی به دولت‌های خارجی در سال ۲۰۲۱ به میزان ۱۳۸ میلیارد دلار رسیده که این رقم نسبت به سال ۲۰۲۰، ۲۱ درصد کاهش داشته است. گفته می‌شود فروش تسلیحات نظامی آمریکا به کشورهای خارجی در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۱۷۵ میلیارد دلار بوده است.
آمریکا همچنین در سال ۲۰۲۰، میزبان بیشترین تعداد شرکت‌های اسلحه‌سازی بوده است که در بین ۱۰۰ شرکت برتر قرار دارند. فروش تسلیحات توسط ۴۱ شرکت آمریکایی در این بازه زمانی بالغ بر ۲۸۵ میلیارد دلار بوده است که ۱.۹ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است.
«آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا نیز در حالیکه کشورش در بحران افزایش قیمت‌ها و تورم به سر می‌برد، اعلام کرد مجموع کمک‌های نظامی ایالات متحده به اوکراین تاکنون به ۷.۳۲ میلیارد دلار رسیده است. وی افزود: بر اساس اختیاراتی که رئیس‌جمهوری آمریکا به ما داده است، مجوز پانزدهمین برداشت از تسلیحات و تجهیزات وزارت دفاع آمریکا به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار را صادر می‌کنم. این تسلیحات برای دفاع اوکراین از خود است.
بلینکن افزود: این مجوز مجموع کمک نظامی آمریکا به اوکراین از زمان آغاز حمله بی‌رحمانه، بی‌دلیل و تمام عیار روسیه در ۲۴ فوریه را به بیش از ۷.۳۲ میلیارد دلار می‌رساند که شامل ۲.۲ میلیارد دلار کمک نظامی در چند هفته گذشته می‌شود.
از سال ۲۰۱۴ که «شبه جزیره کریمه» با برگزاری همه پرسی از خاک اوکراین جدا و به روسیه ملحق شده، دولت آمریکا مبلغی بالغ بر ۵ میلیارد دلار را در قالب کمک‌های امنیتی به دولت اوکراین اعطا کرده که بخش زیادی از آنها به جیب شرکت‌های تسلیحاتی آمریکایی رفته است.
ارزیابی
جو بایدن همزمان با به دست گرفتن سکان ریاست جمهوری آمریکا، خروج از افغانستان را در کارنامه کاری خود ثبت کرد اما پایان دادن به یک اشغال و مداخله نظامی در برابر ورود به جنگی دیگر نیز به نام این رئیس‌جمهوری دموکرات برای همیشه در تاریخ این کشور ثبت شد. گذشته از اما و اگرها از چگونگی و میزان نقش‌آفرینی واشنگتن در درگیری سخت نظامی که اوکراین به آن دچار شده است، سود واقعی این جنگ به طور قطع و ویژه متعلق به شرکت‌های تسلیحاتی آمریکایی خواهد بود که منبع درآمدشان از تنش آفرینی و برافروختن آتش جنگ در نقاط مختلف جهان از سوی دولت ها است.
کارشناسان آمریکایی در مقاله‌ای که در نشریه هیل منتشر شد، تاکید کردند «دیگر نمی‌توانیم نقشی که صنعت ایالات متحده و جهان در تداوم اپیدمی خشونت، علیه بهداشت و سلامت عمومی ایفا می‌کند را نادیده بگیریم». نشریه هیل در این یادداشت، صنعت سلاح گرم به عنوان عامل افزایش خشونت در داخل آمریکا را به انتقاد گرفته است، بنابراین توقع چشم‌پوشی مقام‌های آمریکایی از سود کلان صنعت تسلیحات نظامی بی تردید بیهوده است. تقویت ظرفیت‌ها و توان نظامی قطعا در صیانت از امنیت ملی، ضروری است اما جنگ افروزی و تنش‌آفرینی در خارج از مرزهای سرزمینی به منظور رونق بخشیدن به صنعت تسلیحات، امری سزاوار نکوهش است.
چین‌هراسی و روسیه هراسی و دامن زدن به نگرانی‌های امنیتی این کشورها از سیاست‌هایی است که در نهایت به امضای قراردادهای پر سود برای شرکت‌های صنعتی- نظامی آمریکا می‌انجامد. حتی قبل از اینکه جنگ اوکراین آغاز شود، «گرِگ هِیز» رئیس شرکت آمریکایی «ریتون تکنالوجیز»، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان تجهیزات نظامی ایالات‌متحده آمریکا و بزرگترین تولیدکننده موشک‌های هدایت‌شونده در جهان، تاکید کرد چشم‌انداز وقوع درگیری و منازعه ها در شرق اروپا و دیگر مناطق جهان می‌تواند آورده اقتصادی بسیار خوبی برای این شرکت داشته باشد. وی همچنین در این رابطه گفت: ما فرصت‌هایی را جهت فروش بین‌المللی تسلیحات تولیدی خود پیش چشم‌هایمان می‌بینیم. تنش‌ها در شرق اوکراین، دریای جنوبی چین، و دیگر تنش‌های مشابه، همه باعث می‌شوند تا بودجه‌های نظامی در جهان افزایش پیدا کنند. از این منظر، من کاملا انتظار دارم که حدی از مزایا و منافع این قضیه نصیب شرکت ما نیز شود.
«جیمز تایکلت» مدیر عامل شرکت نظامی «لاکهید مارتین» نیز گفت، هدف این شرکت این است که تولید موشک‌های ضدتانک جاولین را از ۲۱۰۰ به ۴۰۰۰ عدد در سال افزایش دهد. او تصریح کرد که اهداف شرکتش عظیم‌تر از آن است که به موشک‌های جاولین محدود شود و بیان کرد که با توجه به خطرهای روسیه و چین، انتظار دارد که فارغ از جنگ اوکراین، درخواست‌ها افزایش یابد.
به این ترتیب، جنگ اوکراین برای شرکت‌هایی مانند «ریتون تکنالوجیز» و «لاکهید مارتین» یک موهبت تمام عیار است و آمریکا را به سمت ترک آتش‌افروزی و تنش‌آفرینی سوق نخواهد داد. فراتر از آورده اقتصادی، درگیر کردن کشورها به سمت جنگ‌های سخت نظامی و تضعیف توان کشورها برای تامین امنیت‌شان در راستای اهداف آمریکا به منظور تثبیت قدرت خود در جهان خواهد بود. جنگ اوکراین، با وجود طوفان چالش‌های ژئوپلیتیکی، اروپا را به دور جدیدی از هزینه‌های نظامی سوق داده است تا با افزایش سهم این هزینه‌ها از بودجه کشورها، امنیت و دموکراسی مورد نظر خود را حفظ کند.
تارنمای تحلیلی اسپانیایی‌زبان پولیتیکا اکستریور در گزارشی با عنوان «برای دفاع از آزادی‌هایمان» نوشت: اروپا در خطر است. به همین دلیل باید به ابزارهایی مجهز شود که در صورت نیاز، به همه انواع درگیری‌ها پاسخ دهد. ما اروپایی‌ها با وضعیت بسیار پیچیده‌ای روبرو هستیم. اروپا با زحمت، مدلی از جامعه را بنا نهاده که دستیابی به سطوح بالایی از پیشرفت بر اساس ارزش‌های مشترکی را ممکن ساخته است. ارزش‌های مشترکی که اکنون در معرض تهدید هستند.
«اورسولا فون در لاین» رئیس آلمانی کمیسیون اروپا اعلام کرده است که جنگ اوکراین باعث شده تا اعضای اتحادیه اروپا ۲۰۰ میلیارد یورو اضافی برای هزینه‌های نظامی در سال‌های آینده اختصاص دهند.
به این ترتیب، سیاست خارجی آمریکا نه تنها جهان را هر چه بیشتر در آستانه جنگ قرار داده است که سود هنگفت هر گونه مناقشه و درگیری در جهان به رونق صنعت تسلیحات این کشور می‌انجامد و مصداق کامل ماهی گرفتن از آب گل‌آلود است!
