ظاهراً قرار نیست آسمان ابری روابط آنکارا – واشنگتن، روی آفتاب و آرامش ببیند. اقدام جدید مجلس نمایندگان آمریکا نشانه و علامت مهمی برای اثبات این واقعیت است که مخالفت با سیاست های ترکیه در آمریکا، بسیار فراتر از دولت و حزب است. چرا که 244 نماینده آمریکایی علیه ترکیه موضع گرفتند و کار را برای فروش جنگنده های اف 16 بسیار دشوار کردند که شامل هر دو طیف دموکرات و جمهوری خواه است.
تیم اردوغان در ماه های اخیر، برای اقناع کنگره آمریکا در مورد فروش اف 16 به آنکارا، اقدامات گسترده ای انجام داده و سفرها، دیدارها و لابی گری ها، ده ها میلیون دلار هزینه بر دست ترکیه گذاشت.
علاوه بر این، اردوغان امیدوار بود که شخصاً با جو بایدن معامله کند و در قبال عدم موفقیت با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو، به راحتی هواپیماهای جدید را تحویل بگیرد. اما چنین نشد و تصمیم جدید مجلس نمایندگان، عملاً روابط ترکیه و آمریکا را به سوی تعلیق و ابهام برده است.
همدستی یک دموکرات و یک جمهوری خواه علیه ترکیه
کریس پاپاس دموکرات که به عنوان یک نماینده مورد حمایت لابی یونان شناخته می شود، با همدستی فرانک پالون جمهوری خواه، یک اصلاحیه به مجلس بردند تا فروش جنگنده های اف 16 به ترکیه را محدود و مشروط کند.
نمایندگان، دو محدودیت جدی در نظر گرفته اند:
اول این که دولت بایدن، حتماً باید نمایندگان را اقناع کند و ثابت شود که فروش این هواپیماها به ترکیه، برای حفظ امنیت ملی آمریکا یک اقدام ضروری و حیاتی است.
دوم این که باید کاخ سفید از ترکیه تضمین بگیرد که این هواپیماها برای نقض حریم هوایی یونان مورد استفاده قرار نگیرند!
طرح مزبور با 244 موافق و 179 مخالف به تصویب رسید و حالا جو بایدن برای اقناع نمایندگان کار سختی در پیش رو دارد.
بایدن راضی، گراهام راضی، منندز مخالف
یکی از اصلی ترین انتقادات در مورد اردوغان این است: او باوری به سیاست نهادی و سازمانی ندارد و می خواهد سیاست خارجی را بر محور رفاقت و روابط شخصی پیش ببرد. در دوران اوباما، تیم اردوغان معتقد بود که روابط اردوغان و اوباما عالی است و این معاون او جو بایدن است که بازی درمی آورد و اجازه نمی دهد به ترکیه موشک پاتریوت داده شود.
در دوران ترامپ نیز، این باور شایع شد: اردوغان و ترامپ رفیق جانی هستند؛ این جان بولتون سبیلو است که نمی گذارد آمریکا به ترکیه اف 35 بدهد. اما بعدها مشخص شد که قضیه بسیار عمیق تر از اینهاست و در کنگره آمریکا، در اتاق فکرها، در جمع کارشناسان پنتاگون و سایر نهادها، یک جریان و تفکر بسیار قدرتمند وجود دارد که به شدت از سیاست های اردوغان نگران است و بر این مساله تاکید می کند که ترکیه یک متحد قابل اعتماد نیست و نمی توان روی این کشور حساب باز کرد.
چندی پیش، ابراهیم کالن، سخنگو و همه کاره تیم اردوغان، سناتور لیندسی گراهام را به ترکیه دعوت کرد و این سناتور جمهوری خواه متنفذ، اعلام کرد که برای فروش اف 16 به ترکیه، هر آن چه در توانش باشد، انجام خواهد داد. اما واقعیت این است که در نظام سیاسی آمریکا، این جملات تعارفی و رفاقتی، نمی تواند در تصمیم گیری های کلان کارساز باشد.
همین الان، سناتور «باب منندز»، رئیس کمیته روابط خارجی سنا که قراردادهای بزرگ بین‌المللی آمریکا در حوزه تسلیحاتی را بررسی می‌کند، از مخالفت با فروش جنگنده‌های اف 16 به ترکیه دست نکشیده است.
ناز و تهدید آمریکا، نیاز و سازش ترکیه
تاریخ روابط ترکیه و آمریکا، تاریخ تعامل و همکاری نیست بلکه سرگذشتی طولانی از تحریم و تهدید آمریکا علیه ترکیه و کوتاه آمدن های همیشگی آنکارا در قبال واشنگتن بوده است.
آمریکا در دهه 80 میلادی و در ماجرای حمله به جزیره قبرس، علیه ترکیه تحریم تسلیحاتی اعمال کرد و چهره برجسته تحریم گران نیز سناتور جو بایدن دموکرات بود!
آمریکا در ماجرای بازگرداندن یونان به ناتو، عملاً ترکیه را در منگنه قرار داد و این کشور نتوانست از امتیاز حق وتو استفاده کند.
آمریکا در دوران اوباما، حاضر نشد به ترکیه موشک پاتریوت بدهد و در دوران ترامپ نیز، حاضر نشد به ترکیه اف 35 بفروشد. در دوران بایدن نیز، اخراج ترکیه از جمع خریداران و تولیدکنندگان جنگنده نسل پنجم، عملی شد. حالا هم، با وجود آن که جو بایدن عملاً اردوغان را مجبور کرد که رای به عضویت سوئد و فنلاند در ناتو دهد، موضوع فروش اف 16 نیز با مانع و دست انداز روبرو شده است.
پول نمی خواهیم، هواپیما بدهید
تیم اردوغان اعلام کرده بود که در مذاکره با تیم بایدن، به یک نتیجه مهم دست یافته و جیک سالیوان گفته است:«در قبال پولی که برای جنگنده های اف 35 پرداخت کرده بودید، به شما 48 فروند اف 16 می دهیم و کیت های 40 هواپیمای قدیمی تان را به روز می کنیم.» اما حالا مشخص شده که آمریکایی ها، دست کم با این عبارات، چنین قولی به ترکیه نداده اند.
ند پرایس اعلام کرده که آمریکا هیچگونه پیشنهاد مالی خاصی در مورد تسویه حساب اف 35 و چند و چون فروش اف 16 ارائه نداده و حل نهایی این موضوع، منوط به اعلام نظر کنگره است.
چرا آمریکا تعلل می کند؟
تعلل و دست دست آمریکایی ها در برابر تیم اردوغان، موضوع مهمی است که نیازمند تحلیل موشکافانه است.
در این مورد، باید به چنین سوالی پاسخ داد: آیا کنگره آمریکا و دولت این کشور، با ترکیه مخالف است؟ پاسخ چنین است: خیر. دولت بایدن و مجموعه عظیم سیاستمداران کنگره و کارشناسان پنتاگون و اتاق فکرها، با «ترکیه اردوغان» مخالف هستند.
آنان خوب می دانند که بخش مهمی از مبانی و حواشی سیاست خارجی فعلی آنکارا، محصول تفکرات و نگرش های حزب عدالت و توسعه و تیم اردوغان است. در نتیجه در شرایطی که تنها 10 ماه به زمان برگزاری انتخابات سراسری ترکیه زمان باقی مانده، آمریکا و اروپا هم در مورد ترکیه، حساب و کتاب های خاصی دارند. آنان خوب می دانند که بخش مهمی از سیاست خارجی ترکیه در حوزه های خاورمیانه و شرق مدیترانه در صورت به قدرت رسیدن مخالفین، دستخوش تغییر و تحول خواهد شد.
