طبق گزارش خبرگزاری ایتارتاس روسیه ، لاوروف تصریح کرد: «به نظر می‌رسد هیچ‌کس قصد ندارد حتی ناتو را اصلاح کند. آنها قصد دارند این "اتحاد دفاعی" را به یک ائتلاف جهانی با هدف سلطه نظامی بر سراسر جهان تبدیل کنند.»
رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه که با شبکه راشاتودی عربی مصاحبه می‌کرد در ادامه افزود: «این مسیری خطرناک و قطعاً محکوم به شکست است.»
«ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهور روسیه در سخنرانی مفصلی خود هنگام آغاز عملیات نظامی در اوکراین بخشی از اظهاراتش را به توضیح درباره خلف وعده‌های آمریکا درباره عدم گسترش ناتو اختصاص داد و گفت: «مضاف بر این، ما از مواضع سران آمریکا آگاه هستیم که می‌گویند خصومت‌های فعال در شرق اوکراین، احتمال پیوستن این کشور به ناتو را منتفی نمی‌کند و این اتفاقی است که در صورتی که کی‌یف معیارهای ناتو را برآورده کند و به فساد غلبه کند رخ خواهد داد.»
پوتین اضافه کرد: «در همین حال، بارها و بارها سعی می‌کنیم خودمان را متقاعد کنیم که ناتو یک ائتلاف دوستدار صلح و صرفاً دفاعی است که هیچ تهدیدی علیه روسیه ایجاد نمی‌کند. باز هم از ما می‌خواهند که حرفشان را باور کنیم، در حالی که ما خیلی خوب می‌دانیم این حرف‌ها چقدر ارزش دارند. در سال ۱۹۹۰، وقتی که مذاکرات اتحاد دو آلمان مطرح بود ایالات متحده به سران شوروی قول داد که قلمرو ناتو یا حضور نظامی‌اش یک اینچ به سمت شرق حرکت نخواهد کرد و اتحاد دو آلمان به گسترش سازمان نظامی ناتو به سمت شرق منجر نخواهد شد. این عین حرف آنها است. کلی تضمین‌های کلامی دادند که همه‌شان پوچ از آب درآمد.»
ماجرا همان‌طور که پوتین در سخنرانی‌اش اشاره کرد به مذاکرات اتحاد دو آلمان مربوط می‌شود. بعد از فروپاشی دیوار برلین، نظم منطقه‌ای اروپا به این پرسش بستگی داشت که آلمانِ متحد با ایالات متحده (و ناتو) در یک صف قرار خواهد گرفت یا با شوروی (و پیمان ورشو) یا با هیچ‌کدام. در واشنگتن، خواسته سیاست‌گذارانِ دولت «جورج دبلیو اچ بوش» در اوایل سال ۱۹۹۰ این بود که جمهوری آلمان بایستی عضو ناتو شود.
بر همین اساس، اوایل فوریه سال ۱۹۹۰ آمریکایی‌ها پیشنهادی برای مصالحه به مقام‌های شوروی پیشنهاد کردند. متن نوشته‌شده از جلسات این رایزنی‌ها نشان می‌دهد که در روز ۹ فوریه همان سال، «جیمز بیکر»، وزیر خارجه وقت آمریکا به سران شوروی پیشنهاد کرده که واشنگتن در ازای همکاری مسکو در موضوع آلمان به این کشور «ضمانت‌های مستحکمی» خواهد داد مبنی بر اینکه ناتو «یک اینچ به سمت شرق توسعه پیدا نخواهد کرد.»
تنها یک هفته بعدتر «میخائیل گورباچوف»، رئیس‌جمهور وقت شوروی با آغاز مذاکرات اتحاد دوباره آلمان موافقت کرد. هیچ توافق رسمی میان دو طرف در این خصوص امضا نشده، اما روزنامه لس‌آنجلس‌تایمز نوشته همه شواهد گواهی می‌دهند که معادله بین دو طرف از چه قرار بوده است: گورباچف با متمایل شدن آلمان به سمت غرب موافقت کرد و قرار بود آمریکا جلوی توسعه ناتو را بگیرد.
در یک یادداشت وزارت خارجه آمریکا که مربوط به اوایل سال ۱۹۹۰ است تصریح شده که دست‌کم در آن مقطع زمانی آمریکا توسعه به شرق اروپا را به صلاح نمی‌دیده. در آن سند آمده است: «در فضای کنونی، اعطای حق عضویت کامل به کشورهای شرقی در ناتو و ضمانت‌های امنیتی مرتبط با آن در راستای منافع ناتو یا آمریکا نیست. ما به هیچ عنوان مایل به راه‌اندازی یک ائتلاف ضد شوروی نیستیم. شوروی نگرشی بسیار منفی به چنین ائتلافی خواهد داشت.»
اما دولت‌های غربی به ندرت به تعهداتشان پایدار می‌مانند. بررسی اسناد داخلی و یادداشت‌های دولت آمریکا نشان می‌دهد تصمیم‌گیران سیاسی در آمریکا اندکی بعدتر به این نتیجه می‌رسند که منتفی کردن گسترش ناتو به نفع ایالات متحده نیست؛ لذا، اواخر فوریه همان سال رئیس‌جمهور وقت آمریکا و مشاورانش تصمیم گرفته بودند که این احتمال را باز بگذارند.
طبق روایت اسناد، تنها یک ماه بعدتر در ماه مارس، مشاوران جیمز بیکر به او توصیه کرده‌اند که ائتلاف ناتو می‌تواند کشورهای شرق اروپا را حول مدار آمریکا سازمان‌دهی کند. چنانکه از یک سند شورای امنیت ملی کاخ سفید در آن زمان برمی‌آید در ماه اکتبر دولتمردان آمریکا مشغول رایزنی بر سر زمان اعلام آمادگی ناتو برای پذیرفتن کشورهای اروپای شرقی به عنوان عضو بوده‌اند.
جالب آنکه در همین مقطع زمانی آمریکایی‌ها هنوز سعی می‌کرده‌اند روس‌ها را متقاعد کنند که ناتو نگرانی‌های آنها را مدنظر خواهد داشت. بیکر ۱۸ مه ۱۹۹۰ در مسکو اعلام کرد که ایالات متحده با شوروی برای «ایجاد اروپای جدید» همکاری خواهد کرد. ماه ژوئن هم، مطابق با یک سند شورای امنیت ملی آمریکا بوش به سران شوروی گفته که ایالات متحده آمریکا به دنبال یک «اروپای جدید و فراگیر» است.
