جنگ اوکراین و روسیه در حالی شکاف روابط عربستان سعودی و امارات با آمریکا را نمایان ساخته است که تا گذشته نه‌چندان دور وجود اختلاف میان این دو متحد اصلی آمریکا در خاورمیانه مسئله‌ای بعید به نظر می‌رسید.
پایگاه خبری شبکه «فرانس۲۴»، بعدازظهر امروز (پنجشنبه)، در گزارشی به نقل از خبرگزاری فرانسه در این خصوص نوشت: «کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج [فارس] که میزبان نیروهای آمریکا در خاک خود هستند و از چند دهه گذشته ائتلافی ثابت با آمریکا داشته‌اند، موضعی در تأیید تلاش دولت رئیس‌جمهور "جو بایدن" برای خفه کردن مسکو از حوزه انرژی گرفته تا دیپلماسی، اتخاذ نکرده‌اند».
بنابر گفته برخی از تحلیلگران، این موضع جدید که ناشی از دسته‌ای از اختلافات من جمله جنایت ترور «جمال خاشقچی» خبرنگار روزنامه «واشنگتن‌پُست» به دست سعودی‌ها در ترکیه بوده است، حکایت از نقطه عطفی در روابط کشورهای مذکور با واشنگتن دارد.
«آن گادل» کارشناس امور کشورهای حاشیه خلیج فارس و از پژوهشگران اندیشکده فرانسوی «مونتنی» در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فرانسه در این خصوص اظهار داشت: «این بیش از یک تحول عملی است. این لحظه مطمئنا یک نقطه مهم در روابط [کشورهای حاشیه] خلیج [فارس] و آمریکاست».
گادل می‌افزاید که کشورهای حاشیه خلیج فارس «می‌دانند که نیازمند زمینه‌سازی برای یک خاورمیانه متفاوت هستند و ترازوی قدرت به طور کلی در حالی تغییر است».
خبرگزاری فرانسه در ادامه گزارش خود اشاره می‌کند امارات که در حال حاضر ریاست شورای امنیت را برعهده دارد، ماه گذشته از دادن رأی به طرح آمریکا و آلبانی برای محکومیت حمله روسیه به اوکراین خودداری کرد. این در حالی است که جنگ اوکراین باعث افزایش هزینه‌های انرژی شده و کشورهای حاشیه خلیج فارس -تا این لحظه- در برابر فشار غرب برای افزایش تولید نفت به منظور جلوگیری از قیمت افسارگسیخته این طلای سیاه مقاومت کرده‌اند.
عربستان سعودی بر پایبندی خود به سهمیه تولیدی مشخص شده در قالب ائتلاف نفتی «اوپک پلاس» به رهبری مسکو و ریاض تأکید کرده است و «سهیل المزروعی» وزیر انرژی امارات نیز، امروز (پنجشنبه)، در عین حال بر همین مسئله تأکید کرد.
نفت عربستان سعودی در ازای حفاظت آمریکا
روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» به‌تازگی به نقل از چند مقام از خاورمیانه و آمریکا خبر داد که «محمد بن سلمان» ولی‌عهد سعودی و «محمد بن زاید آل نهیان» ولی‌عهد ابوظبی در هفته‌های گذشته درخواست آمریکا برای صحبت با جو بایدن را رد کرده‌اند. با این حال، «امیلی هورن» سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید می‌گفت که گزارش وال استریت ژورنال نادرست است.
خبرگزاری فرانسه اضافه کرد: «در واقع، شاهزاده محمد و رئیس‌جمهور آمریکا از زمان به قدرت رسیدن بایدن صحبتی نداشته‌اند و رئیس‌جمهور آمریکا متعهد شده است که با عربستان در پی جنایت کشتار خاشقچی در استانبول در سال ۲۰۱۸ به عنوان یک کشور "طردشده" رفتار کند؛ جنایتی که آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا در ارتباط با آن ولی‌عهد سعودی را سرزنش کرد».
«جمال خاشقچی»، متولد ۱۳ اکتبر ۱۹۵۸ (۲۱ مهرماه ۱۳۳۷ شمسی) بود. او قبلاً سردبیر روزنامه «الوطن» و بعد از آن مدیر شبکه خبری «العرب» بود. خاشقچی سپتامبر ۲۰۱۷ از عربستان متواری شد و بعد از آن به عنوان ستون‌نویس واشنگتن‌پست مقاله‌هایی در انتقاد از برخی سیاست‌های کشورش به ویژه محمد بن سلمان ولی‌عهد سعودی منتشر کرد. وی از جمله منتقدان صریح دخالت نظامی ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی در کشور یمن بود.
خاشقچی در اکتبر سال ۲۰۱۸ (مهرماه ۹۷) در کنسولگری عربستان سعودی در شهر استانبول ترکیه به طرز فجیعی ترور شد. دولت آمریکا اسفندماه گذشته درباره ترور جمال خاشقچی گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد این قتل با دستور مستقیم محمد بن سلمان انجام شده است.
از طرفی دیگر، ولی‌عهد سعودی در مصاحبه اخیر خود با مجله آمریکایی «آتلانتیک» در پاسخ به سؤالی درباره اینکه اگر رئیس‌جمهور آمریکا در ارتباط با او دچار سوءتفاهم شود، گفت: «به طور خلاصه، من اهمیتی نمی‌دهم». او همچنین اضافه کرده بود: «این به او بستگی دارد که به منافع ملی آمریکا فکر کند».
خبرگزاری فرانسه می‌نویسد که ائتلاف آمریکا و عربستان سعودی در یک یک کشتی آمریکایی در سال ۱۹۴۵ متولد شد یعنی زمانی که «عبدالعزیز بن سعود» شاه متوفای سعودی و «فراکلین روزولت» رئیس‌جمهور اسبق آمریکا در گفت‌و‌گو با یکدیگر به توافقی دست یافتند که بعدها به «نفت به‌ازای حفاظت» معروف شد.
در ادامه این گزارش آمده است که در بسیاری از کشورهای عربی، به این دو کشور حاشیه خلیج فارس که میزبان نیروها و پایگاه‌های آمریکای و خارجی هستند، به عنوان «عروسک‌هایی» در دستان آمریکا نگاه می‌شود.
این رسانه فرانسوی در ادامه با اشاره به پررنگ‌تر شدن نقش کشورهای یادشده و تلاش آن‌ها برای اتخاذ سیاستی مستقل بر اساس منافع ملی، به نقل از «عبدالخالق عبدالله» استاد علوم سیاسی اماراتی می‌نویسد: «از حالا به بعد نباید امارات را یک عروسک در دستان آمریکا قلمداد کرد».
این استاد اماراتی ماه گذشته در گفت‌و‌گو با شبکه «سی‌ان‌ان»گفته بود: «فقط به این خاطر که ما روابط مهمی با آمریکا داریم، این بدان معنا نیست که ما از واشنگتن دستور می‌گیریم. ما باید اقداماتی انجام دهیم که با راهبرد و اولویتمان سازگار باشد».
بی‌اعتمادی ریاض و ابوظبی به ضمانت واشنگتن
خبرگزاری فرانسه می‌افزاید که مسائل بسیاری باعث تشنج روابط آمریکا و عربستان سعودی شده است که از جمله آن می‌توان به تلاش بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران پس از خروج «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور سابق آمریکا و همچنین تعلل این کشور در تروریستی خواندن جنبش انصارالله یمن اشاره کرد.
این خبرگزاری در ادامه می‌گوید که مسئله «حفاظت» عنصر اصلی این تنش‌ها بوده است که از علل اصلی آن، عدم پاسخ نظامی آمریکا به حمله سال ۲۰۱۹ علیه تأسیسات نفتی «آرامکو» عربستان سعودی و تمایل علنی واشنگتن برای کاهش مداخله نظامی در خاورمیانه بوده است.
«حسین ایبش» از اعضای اندیشکده کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مستقر در واشنگتن، هفته گذشته، در این خصوص گفت: «کشورهای خلیج [فارس] مانند عربستان سعودی و امارات... دیگر آماده اعتماد به آمریکا به عنوان ضامن نهایی امنیت نیستند».
ایبش می‌گفت: «در حالی که آمریکا همچنان یک شریک راهبردی اساسی باقی خواهد ماند، این (...) کشورها که چیزهای زیادی برای از دست دادن دارند، کاری نمی‌توانند انجام دهند مگر متنوع‌سازی گزینه‌های دیپلماتیک و ابزارهای راهبردی خودشان».
او در بخش دیگری از اظهاراتش اشاره کرد: «پدید آمدن جهانی چندقطبی (...) و به‌ویژه پس از بالارفتن روسیه و چین، مسئله‌ای که گریزی از آن نیست».
