سخنگوی وزارت خارجه چین گفته پیمان سه‌جانبه امنیتی میان استرالیا، آمریکا و انگلیس از خلأهای موجود در قوانین بین‌المللی استفاده کرده تا به صورت آشکار به اشاعه سلاح‌های هسته‌ای در دنیا بپردازد.
«هوا چان‌یینگ»، سخنگوی وزارت امور خارجه چین امروز چهارشنبه در نشست خبری روزانه گفت: «به زبان ساده، در وضعیتی قرار داریم که سه کشور با یکدیگر همدستی کردند تا از خلأهای موجود در قوانین بین‌المللی استفاده کرده و آشکارا به اشاعه تسلیحات اتمی بپردازند.»
این دیپلمات در ادامه اظهاراتش که متن انگلیسی آن در وب‌سایت وزارت خارجه چین قرار گرفته تصریح کرد: «ضمانت‌ها و نظارت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از زیردریایی‌های هسته‌ای استرالیا بدعت‌گذار رویه‌های جدیدی خواهد بود که بر حقوق و وظایف تمامی امضا‌کنندگان پیمان NPT (معاهده منع گسترش تسلیحات اتمی) اثرخواهد گذاشت و تبعات فراگیری برای نظام منع اشاعه بین‌المللی خواهد داشت.»
وی در ادامه تصریح کرد: «این مسئله به هیچ عنوان مسئله‌ای نیست که دبیرخانه آژانس اتمی با استرالیا، انگلیس و آمریکا به آن بپردازد. این مشکل بایستی با مشارکت تمامی کشورهای مشارکت‌کننده در این مکانیسم حل و فصل شود.»
سران کشورهای آمریکا، انگلیس و استرالیا هفته گذشته توافقنامه برای همکاری در حوزه‌های دیپلماتیک، امنیتی و نظامی در سراسر منطقه هند و اقیانوس آرام را امضا و اعلام کردند برنامه زیردریایی‌های اتمی استرالیا اولین پروژه بزرگ این توافق خواهد بود.
«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز گذشته در مصاحبه‌ای این توافق که به موجب آن فناوری زیردریایی اتمی در اختیار استرالیا قرار خواهد گرفت را از نظر انجام بازرسی‌ها، موضوعی «بسیار پیچیده» توصیف کرد.
این قرارداد از آن جهت حائز اهمیت است که اولین بار است که یکی از طرف‌های پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) به غیر از پنج کشور دارای سلاح اتمی که توسط این پیمان به رسمیت شناخته شده‌اند شامل ایالات متحده، روسیه، چین، فرانسه و انگلیس، زیر دریایی‌های اتمی دریافت می‌کند. هند که ان‌پی‌تی را امضا نکرده نیز دارای زیردریایی‌های اتمی است.
گروسی که آژانس او بر اجرای ان‌پی‌تی نظارت می‌کند، به برنامه «هارد تاک» بی‌بی‌سی که روز سه‌شنبه پخش شد، گفت: «این از نظر فنی مسئله‌ای بسیار دشوار است و برای اولین بار است که کشوری که سلاح اتمی ندارد، دارای زیردریایی اتمی می‌شود.»
پیش‌تر «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مسقر در وین، در توییتی توافق زیردریایی اخیر آمریکا و انگلیس با استرالیا را پرمخاطره توصیف کرده بود.
این دیپلمات روس در توییتی نوشت: احتمالاً آژانس بین‌المللی انرژی اتمی راه‌حلی پیدا خواهد کرد. اما در هر صورت رویکرد "ابتکاری" «اوکوس» (توافق امنیتی اخیر آمریکا، انگلیس و استرالیا) در ارتباط با زیردریایی‌ها بسیار پرمخاطره است. این امر باعث افزایش تنش در منطقه می‌شود و شماری از کشورها را تشویق می‌کند تا به دنبال زیردریایی‌های اتمی باشند. فکر نمی‌کنم که برنامه‌های این توافق به خوبی بررسی شده باشد.
«نیکلای پاتروشف» رئیس شورای امنیت روسیه نیز هشدار داد توافق نظامی اخیر غرب علاوه بر چین، اقدامی خصمانه علیه روسیه است. به گفته رئیس شورای امنیت روسیه، توافق این سه کشور در نهایت باعث ایجاد یک بلوک نظامی جدید با هدف مهار و مقابله با روسیه و چین خواهد شد.
از نظر این مقام روس، در نتیجه این توافق، آمریکا و انگلیس دانش توسعه و بکارگیری زیردریایی‌های اتمی را در اختیار استرالیا قرار می‌دهند و این موضوع، «تهدیدی برای کل ساختار امنیتی آسیا» است.
پیش از این مقام‌های ارشد دولت چین هم بارها درباره توافق آمریکا و انگلیس با استرالیا برای ساختن زیردریایی اتمی هشدار داده و آن را عاملی در جهت «اشاعه سلاح اتمی» در منطقه خوانده‌اند.
علاوه بر چین، برخی کشورهای آسیایی منطقه از قبیل اندونزی و مالزی هر درباره اثرات منفی این توافق نظامی بر امنیت این منطقه هشدار دادند. یکی دیگر از جنبه‌های خبرساز توافق سه جانبه واشنگتن، لندن و کانبرا واکنش‌های تند پاریس به این توافق بوده است.
دولت فرانسه به دلیل لغو قرارداد پرسود سال ۲۰۱۶ استرالیا با یک شرکت فرانسوی برای ساخت ۱۲ زیردریایی غیر اتمی، از کانبرا و واشنگتن به شدت شاکی شده و این اقدام را «خنجر زدن از پشت» خوانده است.
